Υπάρχει διεθνές δικαστήριο που μπορεί να δικάσει τα ενδεχόμενα εγκλήματα τα

οποία διέπραξαν οι ηγετικοί κύκλοι του ΝΑΤΟ με τη ρίψη των γνωστών βομβών του

απεμπλουτισμένου ουρανίου και την καταστροφή των χημικών βιομηχανιών;

Το ερώτημα αυτό λαμβάνει δραματικές διαστάσεις, αν αποδεχθεί κανείς ότι από

τις ενέργειες αυτές προκλήθηκαν (ή θα προκληθούν στο μέλλον) λευχαιμίες,

καρκίνοι ή θάνατοι, ακόμη και στους στρατιώτες που συμμετείχαν στην

ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ. Θα παρουσιάσω, λοιπόν, σύντομα ορισμένα ζητήματα

τα οποία απαντούν σ’ αυτό το ερώτημα.

Πρώτο ζήτημα: Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ). Το δικαστήριο αυτό

δημιουργήθηκε με τη Συνθήκη της Ρώμης, τον Ιούλιο του 1998, και εκφράζει την

υπόσχεση για την απονομή μιας παγκόσμιας δικαιοσύνης που θα αποτρέπει ή θα

τιμωρεί τα φρικαλέα εγκλήματα τα οποία προκαλούν αποτροπιασμό στη διεθνή

κοινότητα. Όμως, η Αμερική τορπίλισε από την αρχή μια τέτοια προοπτική. Έτσι,

σύμφωνα με το άρθρο 111bis του καταστατικού του παραπάνω δικαστηρίου κάθε

κράτος-μέλος έχει το δικαίωμα να αρνηθεί μονομερώς (opt-out) επί μία επταετία

τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ για τα εγκλήματα πολέμου. Εκ των πραγμάτων, επομένως,

το διεθνές τούτο δικαστήριο δεν θα μπορούσε να δικάσει τα εγκλήματα των

πρωτεργατών του ΝΑΤΟ, αφού κανένα κράτος δεν θα δεχόταν να υπαχθούν οι

αξιωματούχοι του στη δικαιοδοσία του ΔΠΔ. Απ’ όλα αυτά συνάγεται

αδιαμφισβήτητα ότι η Αμερική δεν ήθελε να υπάρχει ένα παγκόσμιο δικαιοδοτικό

όργανο, το οποίο θα ελέγχει τις μακάβριες «ανθρωπιστικές» παρεμβάσεις που

διενεργεί σ’ όλο τον κόσμο.

Δεύτερο ζήτημα: Το Διεθνές Δικαστήριο για τα εγκλήματα πολέμου της πρώην

Γιουγκοσλαβίας. Το δικαστήριο αυτό δημιουργήθηκε με την απόφαση 808 του

Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το 1993. Στην αρμοδιότητά του δεν

υπάγονται μόνο τα εγκλήματα εκείνα τα οποία διαπράχθηκαν σ’ αυτόν τον πόλεμο

από τις εμπλεκόμενες εθνότητες της πρώην ενιαίας κρατικής οντότητας της

Γιουγκοσλαβίας. Το δικαστήριο τούτο μπορεί να εκδικάσει, κατά τη γνώμη μου,

και τα αδικήματα εκείνα τα οποία έχουν διεθνή χαρακτήρα, όπως εμφανώς

συνάγεται από τα άρθρα 2, 3, 4 και ­ ιδίως ­ 5 του καταστατικού αυτού του

οργάνου. Εξάλλου, οι συγκρούσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία απέκτησαν μετά τη

διάλυσή της διεθνή διάσταση, ως αναγόμενες στις σχέσεις μεταξύ ανεξαρτήτων

κρατών. Επομένως, το παραπάνω διεθνές δικαστήριο μπορεί να δικάσει τα

εγκλήματα των ηγετικών κύκλων του ΝΑΤΟ, αν βέβαια αποδειχθεί ότι υπάρχει

αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στη ρίψη των βομβών με απεμπλουτισμένο ουράνιο και

στην πρόκληση των λευχαιμιών ή των καρκίνων που εντοπίστηκαν στους στρατιώτες

της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ.

Θα πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε ότι υπάρχουν μεγάλες δικονομικές δυσχέρειες

στη λειτουργία αυτού του δικαστηρίου, αφού και όταν ακόμη διαπιστωθεί η ενοχή

των υπαιτίων, το δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να προστρέξει, σ’ ό,τι αφορά την

επιμέτρηση της ποινής, στη «γενική πρακτική» που είχε διαμορφωθεί για το

ζήτημα αυτό από τα δικαστήρια της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Φοβάμαι ότι μ’ αυτό το

περίπλοκο σύστημα η ποινή θα είναι εντελώς αυθαίρετη. Επιπλέον, το δικαστήριο

τούτο λειτουργεί ιδεολογικά, αφού εύκολα εκδίδονται τα εντάλματα σύλληψης κατά

των Σέρβων, αλλά υπάρχει μία μόνο ανώδυνη δήλωση της εισαγγελέως Ντελ Πόντε

για την πιθανότητα δίωξης των υπευθύνων του ΝΑΤΟ.

Τρίτο ζήτημα: Διεθνής κυνισμός. Από τα παραπάνω συνάγεται ανενδοίαστα ότι

υπάρχει ένα θρυμματισμένο κανονιστικό πλαίσιο, που ελάχιστα μας επιτρέπει να

ομιλούμε για την απονομή μιας παγκόσμιας δικαιοσύνης. Ο αδιαμφισβήτητος

κυνισμός των ηγετικών κύκλων του ΝΑΤΟ μάς θυμίζει, εξάλλου, ότι στη συγκρότηση

των διεθνών σχέσεων επικρατεί το δίκαιο του ισχυροτέρου. Έτσι, ανακαλούμε στη

μνήμη μας τον μεγάλο Θουκυδίδη και την ιμπεριαλιστική βούληση των Αθηναίων

στον γνωστό διάλογο με τους Μηλίους. Μ’ αυτόν τον τρόπο δικαιώνεται επίσης η

άποψη ότι δεν υπάρχουν παγκόσμια δικαιώματα έξω και πέρα από εθνικά,

οικονομικά ή πολιτικά συμφέροντα. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθώ να πιστεύω ότι το

παραπάνω δικαστήριο μπορεί και πρέπει να ανιχνεύσει τις ποινικές ευθύνες των

αξιωματούχων του ΝΑΤΟ. Διαφορετικά, θα πρέπει να αναφωνήσουμε μαζί με τον

Άμλετ «the thime is out of joint» (η ζωή έχει ξεχαρβαλωθεί, Σαίξπηρ).

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής Νομικής του Αριστοτελείου

Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Τελευταία Νέα