Αναζήτηση
Όπως συμβαίνει συχνά σε μεγάλα εγχειρήματα, η πρώτη απόπειρα απέτυχε σε
βαθμό φάρσας: όταν ο Ντέιβιντ Μοντγκόμερι, πρόεδρος του βρετανικού κραταιού
ομίλου Μίρορ, προσπάθησε να δημιουργήσει τους δημοσιογράφους «πολλών
δεξιοτήτων» δηλαδή να είναι και συντάκτες και σελιδοποιοί και φωτορεπόρτερ
, οι κυνικοί είπαν ότι θέλει να μάθει στον έναν τη δουλειά του άλλου ώστε να
τους απολύει πιο εύκολα. Λίγους μήνες αργότερα, ο μόνος απολυθείς ήταν ο
Ντέιβιντ Μοντγκόμερι…
Ωστόσο η ιδέα επέζησε, προσαρμόστηκε στις ανάγκες των καιρών και πλέον αρχίζει
να εφαρμόζεται. Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά δεν αποτελεί έκπληξη ότι στο τέλος
όλα ορίζονται από την οικονομική διάσταση: όλοι σχεδόν οι εκδότες έχουν
πεισθεί ότι το μέλλον της αγοράς πληροφορίας και ψυχαγωγίας θα είναι
πολυμεσικό χωρίς κάποιο μέσο να δεσπόζει όπως, για παράδειγμα, σήμερα
κυριαρχεί σε ορισμένες χώρες η τηλεόραση. Συμφωνούν επίσης ότι πρέπει να είναι
παρόντες σε όλα (ή περίπου) τα μέσα και αναζητούν οικονομικώς αποτελεσματικά
μοντέλα παραγωγής. Σε αυτά εντάσσεται ο «πολυμεσικός» δημοσιογράφος. Το
ευτύχημα είναι ότι αυτή τη φορά οι τάσεις δεν οδηγούν σε δημοσιογράφους που
καλύπτουν περισσότερα στάδια παραγωγής σε ένα μέσο (όπως δημοσιογράφοι και
συντάκτες ύλης σε εφημερίδα), αλλά στην επέκταση του ρόλου τους από ένα μέσο
σε πολλά. Πολλοί θα μπορούσαν να πουν ότι αυτό συμβαίνει ήδη για παράδειγμα,
στην Ελλάδα καθώς πολλοί δημοσιογράφοι εργάζονται σε διαφορετικά μέσα. Η
διαφορά είναι ότι στο μέλλον αυτό θα είναι το προαπαιτούμενο και η εργασία θα
είναι σε μία μόνο εταιρεία με ένα μόνο μισθό.
Αλλά ποιες θα είναι οι απαραίτητες δεξιότητες; Θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί
σε δύο βασικούς άξονες: πρώτον, την κατάρτιση στη χρήση τεχνολογικών
δυνατοτήτων και, δεύτερον, την κάλυψη ενός θέματος σε όλα τα μέσα με έντονα
«αλληλοσυνδεόμενο» τρόπο. Σε ό,τι αφορά την τεχνολογία, η έμφαση δεν είναι πια
τόσο πολύ στα διαφορετικά μηχανήματα αλλά στη χρήση του Ίντερνετ για
δημοσιογραφική έρευνα. Και χωρίς να πέφτουν οι συντάκτες σε παγίδες: δεν αρκεί
η τεχνογνωσία, μεγαλύτερη σημασία έχει η δημοσιογραφική κρίση ώστε η κάθε πηγή
να αξιολογείται αντίστοιχα. Τα πράγματα θα ήταν απλά εάν, παράλληλα, δεν
έπρεπε αυτή η διαδικασία συχνά να γίνεται με μεγάλη ταχύτητα για να κερδηθεί η
μάχη της πρωτιάς στη μετάδοση της είδησης. «Πολλές φορές η επιταγή για
ταχύτητα εξαφανίζει το στάδιο της σκέψης εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, ίσως
θα έπρεπε να θεσμοθετήσουμε θέσεις δημοσιογραφικών – στοχαστικών», έλεγε,
μεταξύ σοβαρού και αστείου, ο κ. Γιαν Λάμερς, πρόεδρος του βελγικού Tijd
Group, σε πρόσφατη συνάντηση εκδοτών υπό την αιγίδα της ΔΕΕ.
Ωστόσο, η εξοικείωση με όλα τα μέσα είναι εξίσου σημαντικό κομμάτι της
κατάρτισης του δημοσιογράφου τού (άμεσου) μέλλοντος. Σε επίπεδο συντακτών αυτό
σημαίνει την ικανότητα να γράφει κανείς τίτλους (για τις ειδήσεις στο κινητό
τηλέφωνο) και τη βασική είδηση απ’ όπου και αν βρίσκεται για το Δίκτυο, το
ραδιόφωνο και την τηλεόραση (ενσωματώνοντας το οπτικοακουστικό υλικό της
ραδιοτηλεόρασης στην ύλη του Ίντερνετ), πιθανότατα σε πραγματικό χρόνο. Στη
συνέχεια, η είδηση πρέπει να γίνει κομμάτι για την εφημερίδα και εκτενέστερο
θέμα στις δικτυακές σελίδες με συνδέσεις σε σχετικές πηγές. Αντίστοιχα, ο
αρχισυντάκτης πρέπει να μπορεί να διαχειρίζεται κάθε θέμα σαν ένα πολυμεσικό
πακέτο, όπου το ένα μέσο συνδέεται με το άλλο καλύπτοντας τον πολίτη καθώς
μετακινείται από μέσο σε μέσο για την ενημέρωσή του. Εν ολίγοις, να ξέρει τι
μπαίνει πού, πώς και πότε και πώς συνδέονται ώστε το αποτέλεσμα να έχει
μεγαλύτερη αξία από το άθροισμα του (ανά μέσο) υλικού.
Τα πρώτα πειράματα στην Αμερική («Orlando Sentinel», «Tampa Tribune», «Chicago
Tribune») και στην Ευρώπη («Financial Times») δείχνουν να προχωρούν γοργά
και χωρίς σημαντικές αντιδράσεις από τους δημοσιογράφους. Κατά τον Τζον
Πούρνερ, τ. πρόεδρο της «Orlando Sentinel» και νυν πρόεδρο των «Los Angeles
Times», για δύο λόγους: «Κατάλαβαν πως η είδηση ή το θέμα, και όχι η
τεχνολογία, είναι πάντα ο βασιλιάς στη δουλειά τους και οι πιο δύσπιστοι
ενέδωσαν όταν οι γυναίκες τους απαίτησαν να τους βλέπουν στην τηλεόραση…».
Ο Κωνσταντίνος Καμάρας είναι σύμβουλος της Διεθνούς Ενώσεως Εφημερίδων
και μέλος του Δ.Σ. της IFRA, παγκόσμιου οργανισμού για την τεχνολογία στα ΜΜΕ.
