Αναζήτηση
Το είδαμε λοιπόν και αυτό το απίστευτο! Την Αθήνα να λάμπει (ιοστεφές
άστυ) χωρίς νέφος, χωρίς αυτοκίνητα, με ευτυχισμένα παιδάκια να κάνουν
ποδήλατο στους άδειους δρόμους και τον Πρωθυπουργό να ταξιδεύει με το τρένο
των θνητών. (Η τηλεόραση, προφανώς, βρέθηκε εκεί κατά τύχη, απαθανάτισε το
γεγονός και μας συγκίνησε μέχρι δακρύων).
Ποιους κοροϊδεύουν λοιπόν; Την ημέρα «Η πόλη χωρίς αυτοκίνητο», η Αθήνα ήτανε
όπως πάντα (με εξαίρεση μερικούς νεαρούς που έκαναν ποδήλατο): θορυβώδης,
μποτιλιαρισμένη, βρώμικη, με το πυκνό νέφος επί τας κεφαλάς (και εντός των
πνευμόνων) των κατοίκων του Άστεως. Πού θα κινούνται, λοιπόν, οι Αθηναίοι με
ποδήλατα; Στις ανύπαρκτες λωρίδες, ανάμεσα στα αυτοκίνητα, στα ανύπαρκτα
πεζοδρόμια ή στα υπάρχοντα που νοικιάζονται από τους δημάρχους σε εμπόρους,
μανάβηδες και καφετέριες; Ή μήπως την ημέρα «χωρίς αυτοκίνητο» αύξησαν τα
δρομολόγια των λεωφορείων; Η κιτρινίλα των ταξί δέσποζε στους
μποτιλιαρισμένους δρόμους όπως πάντα.
Η Αθήνα καταστράφηκε χάρις στην πολιτική όλων ανεξαιρέτως των μεταπολεμικών
κυβερνήσεων. Δύο συζυγείς, αντιθετικές διαδικασίες, προχωρούσαν σε στενή
αλληλεξάρτηση: ερήμωση της υπαίθρου καταστροφή των πόλεων και ειδικά του
Λεκανοπεδίου. Και πώς αντιμετώπισαν, όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις «μας», το
πρόβλημα των συγκοινωνιών; Αντί για τρένα που θα συνέδεαν τις πόλεις μεταξύ
τους και με την ύπαιθρο, παντού δρόμοι για αυτοκίνητα. Αυτοκίνητα και δρόμοι,
αφαίμαξη του συναλλάγματος υπέρ των αυτοκινητοβιομηχανιών, μόλυνση του
περιβάλλοντος από τη βενζίνη και το πετρέλαιο να ζήσουν και οι εταιρείες
πετρελαίων, να γεμίζουν και τα ταμεία του κράτους από τη φορολογία των
υδρογονανθράκων. Ως προς την Αθήνα και τις άλλες μεγάλες πόλεις: άθλιες
δημόσιες συγκοινωνίες, με συνέπεια την πλημμυρίδα των ταξί και των ΙΧ, την
αφαίμαξη των οικονομιών των εργαζομένων και το μόνιμο νέφος για το οποίο
κανείς δεν μιλάει πλέον. Όμως νέφος σημαίνει πνευμονικά νοσήματα,
καρδιοπάθειες, καρκίνους. Ποιος νοιάζεται γι’ αυτά;
Η κυβέρνηση καμαρώνει για το αεροδρόμιο των Σπάτων και τις συνέπειές του.
Πηγαίνετε, λοιπόν, να δείτε τον εφιάλτη των αυτοκινητοδρόμων, των υπερυψωμένων
γεφυρών με το δάσος από σίδερα, τις μπουλντόζες να σκάβουν παντού
καταστρέφοντας αμπέλια, ελαιώνες, περιβόλια και συκιές. Μετά την καταστροφή
του Θριάσιου Πεδίου, ήλθε η σειρά της πανάρχαιας και μοναδικής Μεσογαίας. Από
κοντά η καταστροφή των υπολειμμάτων του δάσους του Υμηττού πηγαίνετε να
δείτε την καταστροφή στην Κατεχάκη. Το περίφημο αεροδρόμιο είναι το σύμβολο
της εμπορευματοποίησης και του ξεριζωμού των ανθρώπων και των πραγμάτων. Η
Αττική Οδός θα μείνει μνημείο κοντόθωρης κομπραδόρικης πολιτικής, μιας εποχής
που ξεπουλά και καταστρέφει τα πάντα, υπέρ του εμπορίου ανθρώπων, πραγμάτων,
γης και ανθρώπινων αξιών.
Να ζήσουν, λοιπόν, οι δρόμοι και τα αυτοκίνητα. Όσο για τους ανθρώπους;
Επέβαλαν την αμόλυβδη και πληρώσαμε δισεκατομμύρια στις αυτοκινητοβιομηχανίες.
Αλλά η αμόλυβδη με τους αρωματικούς υδρογονάνθρακες είναι καρκινογόνος. Τι θα
κάνουμε λοιπόν; Θα προτιμήσουμε τον καρκίνο ή θα αλλάξουμε για άλλη μια φορά
τα αυτοκίνητα; Να πεθάνουμε εμείς ή να ζήσουν οι εταιρείες;
Αλλά δεν ήταν μόνον οι Έλληνες που γιόρτασαν τη μεγάλη μέρα, «χωρίς
αυτοκίνητο»!
Εξίσου ευτυχείς γιόρτασαν και οι συμπολίτες μας (πλέον) των χωρών της Ε.Ε. Και
αν οι συνθήκες ζωής στις ευρωπαϊκές πόλεις δεν είναι τόσο ελεεινές όσο εδώ,
εντούτοις παντού οι πόλεις είναι πόλεις της αντίθεσης φτώχειας – πλούτου,
πόλεις της ανεργίας, της μοναξιάς και των ναρκωτικών. Η μεγαλούπολη είναι
δημιούργημα του καπιταλισμού. Η δημιουργία της αρχίζει από τον ύστερο Μεσαίωνα
με το ξερίζωμα των αγροτών και τη γέννηση του νεώτερου προλεταριάτου. Η
μεγαλούπολη είναι συνέπεια της ανάπτυξης του εμπορίου, της μανιφακτούρας και
της βιομηχανίας συνολικά, του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής.
Ο τρόπος αυτός χαρακτηρίζεται από μια γενικευμένη αναρχία, συνέπεια της
γενικευμένης ανταγωνιστικότητας. Καρπός αυτού του γεγονότος ήταν η αναρχική
ανάπτυξη των πόλεων, η συγκέντρωση «αυθόρμητα» τεράστιων ανθρώπινων μαζών στις
οικονομικά πιο ευνοημένες πόλεις, και, αντίστοιχα, ο μαρασμός της υπαίθρου και
των μη ευνοημένων πόλεων. Η μεγαλούπολη συμπυκνώνει όλες τις αντινομίες του
καπιταλισμού. Γι’ αυτό δεν μπορεί να γίνει ανθρώπινη. Και ελπίζω να
επαληθευτεί η πρόβλεψη του Φρειδερίκου Ένγκελς, ότι οι μεγαλουπόλεις του
καπιταλισμού θα μείνουν κάποτε ερείπια, μαρτυρία μιας βάρβαρης εποχής.
Ο Ευτύχης Μπιτσάκης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
