Αναζήτηση
Ενάμιση αιώνα έχει κλείσει η ιστορία των ελληνικών Πανεπιστημίων που
ξεκίνησε το 1837 με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο ήταν και το
πρώτο Πανεπιστήμιο στα Βαλκάνια. Σήμερα στη χώρα μας υπάρχουν 18
Πανεπιστημιακά Ιδρύματα.
Στον πίνακα 1 μπορούμε να δούμε το χρόνο ίδρυσης, τον αριθμό των Τμημάτων,
καθώς και το σημερινό αριθμό των εγγεγραμμένων φοιτητών.
Το Καποδιστριακό
|
|
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Καποδιστριακό) υπήρξε μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του
αιώνα μας το μοναδικό Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της χώρας μας. Ιδρύεται το
1837 με πρώτη ονομασία Ελληνικόν Πανεπιστήμιον Όθωνος και αποτελείται αρχικά
από τέσσερις Σχολές: Τη Θεολογική, που ξεκίνησε τη λειτουργία της με 8
φοιτητές, τη Νομική που ξεκίνησε με 23 φοιτητές, τη Φιλοσοφική με 18 φοιτητές
και την Ιατρική με 4 φοιτητές. Σήμερα περιλαμβάνει 4 Σχολές με 20 Τμήματα
(Θεολογική, Σχολή Νομικών – Οικονομιών – Πολιτικών Επιστημών, Σχολή Θετικών
Επιστημών και Φιλοσοφική Σχολή) και 11 ανεξάρτητα Τμήματα (Φυσικής Αγωγής,
Παιδαγωγικό, Αγωγής Προσχολικής Ηλικίας, ΜΜΕ, Ιατρικής, Φαρμακευτικής,
Νοσηλευτικής, Οδοντιατρικής, Θεατρικών Σπουδών, Μουσικών Σπουδών, Ιστορίας
Θεωρητικών Επιστημών) στα οποία βρίσκονται συνολικά εγγεγραμμένοι 67.250
σπουδαστές.
Το Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)
Η γένεσή του ανάγεται στο 1836, δηλαδή μόλις λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του
νεώτερου ελληνικού κράτους. Τότε ιδρύθηκε το Βασιλικό Σχολείο των Τεχνών, με
την πλέον στοιχειώδη μορφή εκπαιδευτικού ιδρύματος, ως δημοτικό σχολείο
τεχνικής εκπαιδέυσης. Πρόσφερε μαθήματα σε τεχνικούς (μαστόρους, οικοδόμους,
αρχιμαστόρους).
Το 1873 εγκαταστάθηκε στα μισοτελειωμένα ακόμα κτίρια της οδού Πατησίων και
ονομάστηκε Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ενώ το 1887 προάγεται σε ΑΕΙ και από
τότε αρχίζει κυρίως η ανάπτυξη κι εξέλιξη του Ιδρύματος. Η τελευταία ριζική
μεταρρύθμιση στην οργάνωση και διοίκηση του Ιδρύματος έγινε το 1917 με ειδικό
νόμο που έδωσε στο Πολυτεχνείο τη σημερινή του μορφή, περιλαμβάνοντας τότε τις
Ανώτατες Σχολές Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανολόγων – Ηλεκτρολόγων, Χημικών
Μηχανικών, Τοπογράφων Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Μηχανικών.
Το ΕΜΠ δομήθηκε κατά τα πρότυπα του «ηπειρωτικού» (continental) ευρωπαϊκού
συστήματος εκπαίδευσης των μηχανικών, με κανονική διάρκεια πέντε ετών και
σήμερα περιλαμβάνει 9 Τμήματα με περίπου 9.000 εγγεγραμμένους φοιτητές.
Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1925) τερματίζεται η
μονοκρατορία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ίδρυσή του ως του δεύτερου ελληνικού
Πανεπιστημίου νομοθετήθηκε με το Νόμο 3341/1925, πρωθυπουργεύοντος του
Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, κατά την περίοδο της πρώτης Ελληνικής Δημοκρατίας.
Κατά την πρώτη φάση λειτουργίας (1926-1950) η ανάπτυξη εστιάζεται στις Σχολές
που καθιερώθηκε να απαρτίζουν ένα Πανεπιστήμιο, δηλαδή Φιλοσοφική, Φυσικών και
Μαθηματικών Επιστημών, Νομικών και Οικονομικών Επιστημών, Θεολογική και
Ιατρική. Μόνο το Τμήμα Φαρμακευτικής (1955) και το Τμήμα Οδοντιατρικής, καθώς
και τα Ινστιτούτα Ξένων Γλωσσών της Φιλοσοφικής Σχολής ιδρύονται και
λειτουργούν πέραν του προαναφερθέντος χρονικού πλαισίου.
Κατά τη δεύτερη φάση ανάπτυξης (1951-1975) ως επίκεντρο λειτουργεί η
Πολυτεχνική Σχολή, η οποία στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει το αυτοτελές
ίδρυμα που καθιερώθηκε να ονομάζεται Πολυτεχνείο.
Η τρίτη φάση ανάπτυξης του Αριστοτελείου σηματοδοτείται από τη μετατροπή των
παλαιών Σχολών σε Τμήματα και τη δημιουργία νέων Σχολών, όπως η Σχολή
Γεωτεχνικών Επιστημών και η Σχολή Επιστημών Υγείας.
Το 1983 ιδρύονται το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, το οποίο λειτουργεί από το
1984, και το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, το οποίο δέχεται
φοιτητές πρώτη φορά το 1986. Τα Τμήματα αυτά συγκροτούν την Παιδαγωγική Σχολή.
Ακολούθως, το 1984 ιδρύεται η Σχολή Καλών Τεχνών, για να ακολουθήσει η
λειτουργία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών (1985) και του Τμήματος Θεάτρου
(1992).
Ως ανεξάρτητα, επιπλέον, Τμήματα ιδρύθηκαν το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής
και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) (1982) και το Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής
Ενημέρωσης. Ως παράρτημα του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης ιδρύεται (1985) και λειτουργεί
(1986) το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Σερρών.
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο διαθέτει σήμερα 43 Τμήματα και προσφέρει
εκπαίδευση σε 54.000 προπτυχιακούς φοιτητές.
Τα Περιφερειακά Πανεπιστήμια
Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’60 οι Πανεπιστημιακές Σχολές βρίσκονται
αποκλειστικά συγκεντρωμένες στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, στην Αθήνα και στη
Θεσσαλονίκη. Η αναγκαιότητα αναζήτησης εναλλακτικής λύσης στον πανεπιστημιακό
υδροκεφαλισμό του Λεκανοπεδίου κατά κύριο λόγο και της Θεσσαλονίκης κατά
δεύτερο λόγο είχε διαπιστωθεί αρκετά χρόνια πριν. Σε πρώτη φάση η αναγκαιότητα
αυτή οδήγησε στην ίδρυση των πρώτων περιφερειακών ΑΕΙ, του Πανεπιστημίου
Πατρών και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, και σε δεύτερη φάση οδήγησε στην
ίδρυση του Πανεπιστημίου Θράκης και του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου
Κρήτης. Οι νέες όμως συνθήκες που δημιουργήθηκαν στην ελληνική οικονομία και
κοινωνία μεταπολεμικά, η δικαιολογημένη απαίτηση της ελληνικής επαρχίας για
ορθολογικότερη κατανομή των εκπαιδευτικών ευκαιριών και η αυξανόμενη ζήτηση
για πανεπιστημιακές σπουδές άνοιξαν το δρόμο, τα τελευταία περίπου 30 χρόνια,
στην ίδρυση νέων Πανεπιστημίων σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας
μας.
Έτσι, εκτός από την Αττική και τον Ν. Θεσσαλονίκης που συγκεντρώνει όλων των
«ειδών» τις κατευθύνσεις σπουδών, σε ακόμη τρεις περιοχές τα Πανεπιστήμια
καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος των επιστημονικών κατευθύνσεων: στην Πάτρα, στα
Ιωάννινα και στην Κρήτη.
Το Πανεπιστήμιο της Πάτρας ιδρύεται το 1964 και αρχίζει τη λειτουργία του δύο
χρόνια αργότερα, το 1966-67, με τη Φυσικομαθηματική Σχολή στην οποία
εισάγονται οι 150 πρώτοι φοιτητές. Το Πανεπιστήμιο της Πάτρας ήταν το τρίτο
που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα και σήμερα είναι το τρίτο μεγαλύτερο. Το 1967 η
Φυσικομαθηματική Σχολή «σπάει» σε 4 Τμήματα (Μαθηματικό, Φυσικό, Χημικό και
Βιολογικό), ενώ δέκα χρόνια αργότερα προστίθενται το Γεωλογικό και το
Φαρμακευτικό. Το 1967 ιδρύεται και η Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου
Πατρών, το 1977 η Ιατρική και το 1982 τα Παιδαγωγικά Τμήματα. Οι 150 φοιτητές
του 1966-67 φτάνουν σήμερα τους 13.000 (εγγεγραμμένοι) ενώ στα 21 Τμήματα
περιλαμβάνονται από φιλολογικές και παιδαγωγικές σπουδές έως Ιατρική και
Βιολογία και από πολυτεχνικές σπουδές έως θεατρικές. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
ξεκίνησε τη λειτουργία του ως παράρτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1964
με τη Φιλοσοφική Σχολή, στην οποία εισήχθηκαν 200 φοιτητές. Το 1970
δημιουργείται αυτοτελές Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και σ’ αυτό εντάσσονται τα
μέχρι τότε λειτουργούντα Φιλοσοφικά και Μαθηματικά Τμήματα. Στη δεκαετία του
’70 ιδρύονται το Φυσικό Τμήμα, το Χημικό και Ιατρικό Τμήμα, ενώ στις αρχές της
επόμενης δεκαετίας ιδρύονται τα Παιδαγωγικά Τμήματα. Σήμερα το Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων έχει 16 Τμήματα, εκ των οποίων τα δύο βρίσκονται στο Αγρίνιο και οι
εγγεγραμμένοι φοιτητές του φτάνουν τους 10.000.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης ιδρύεται το 1973 με έδρα το Ρέθυμνο και αρχίζει τη
λειτουργία του το 1976 με τη Φιλοσοφική Σχολή. Τον ίδιο χρόνο ιδρύεται η
Ιατρική Σχολή και το Φυσικό, Μαθηματικό, Χημικό και Βιολογικό Τμήμα με έδρα το
Ηράκλειο. Το 1977 ιδρύεται το Πολυτεχνείο Κρήτης με έδρα τα Χανιά, το οποίο
αρχίζει να λειτουργεί από το 1980, ενώ το 1982 ιδρύονται Παιδαγωγικά Τμήματα
στο Ρέθυμνο. Σήμερα λειτουργούν 16 Τμήματα (Φιλολογικά, Παιδαγωγικά έως
Φυσικής και Χημείας και Πολυτεχνικά έως Ιατρικά και Βιολογικά), στα οπαία
είναι εγγεγραμμένοι περίπου 7.000 φοιτητές. Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
ιδρύθηκε το 1973. Στα 17 Τμήματα του Πανεπιστημίου, που βρίσκονται στις πόλεις
Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη και Ορεστιάδα, είναι εγγεγραμμένοι περίπου
10.000 φοιτητές. Τα δύο τελευταία χρόνια ιδρύθηκαν επτά νέα Τμήματα: 2 Τμήματα
με έδρα την Ξάνθη, το Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης και το Τμήμα
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, δύο Τμήματα με έδρα την Κομοτηνή, το Τμήμα Γλώσσας,
Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών και το Τμήμα Διεθνών Οικονομικών
Σχέσεων και Ανάπτυξης, δύο Τμήματα με έδρα την Ορεστιάδα, το Τμήμα Δασολογίας
και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων και το Τμήμα Αγροτικής
Ανάπτυξης καθώς και το Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, με έδρα την
Αλεξανδρούπολη.
Τα νέα Πανεπιστήμια
Η ίδρυση του Πανεπιστημίου Αιγαίου το 1983, μαζί με την ταυτόχρονη ίδρυση του
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Ιονίου Πανεπιστημίου, σηματοδότησε κατά
κάποιον τρόπο την «περιφερειακή έκρηξη» της ελληνικής Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η
ανάγκη για μια γενικότερη πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης στο χώρο της
Ανώτατης Εκπαίδευσης απαιτούσε την τόνωση του ιστού των περιφερειακών ΑΕΙ, και
η απάντηση δόθηκε με την ίδρυση των τριών Πανεπιστημίων Αιγαίου, Θεσσαλίας και
Ιονίου το 1983.
Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ξεκίνησε με έξι Τμήματα το 1984, το 1999 λειτούργησαν
13 Τμήματα και σήμερα έχουν αυξηθεί σε 17, ενώ ήδη «φιλοξενεί» περίπου 2.500
φοιτητές. Αναπτύσσεται σε πέντε διαφορετικές γεωγραφικές έδρες, στη Μυτιλήνη,
στη Σάμο, στη Χίο, στη Ρόδο και στη Σύρο.
Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει ήδη 15 Τμήματα και 2.000 φοιτητές,
κατανεμημένους και στις τέσσερις θεσσαλικές πρωτεύουσες, ενώ το Ιόνιο
Πανεπιστήμιο με τα τέσσερα Τμήματά του και τους 1.500 σπουδαστές του (εκ των
οποίων το περίπου 80% είναι κορίτσια) εδρεύει (προς το παρόν;) μόνο στην
Κέρκυρα.
