|
|
Στις 7.15′ το απόγευμα της Πέμπτης 15 Ιουλίου ο πρωθυπουργός Γεώργιος
Παπανδρέου έβγαινε από τα ανάκτορα έχοντας υποβάλει στον νεαρό (τότε) βασιλιά
Κωνσταντίνο την παραίτηση της κυβέρνησής του. Αιτία της κρίσης και της
ανωμαλίας που ακολούθησε ήταν, ομολογημένα, εκτός όλων των άλλων το πρόβλημα
των Ενόπλων Δυνάμεων. Ποιος, δηλαδή, θα είχε τον έλεγχο του Στρατού; Η
εκλεγμένη κυβέρνηση ή ο ανεύθυνος άρχων; Ο μέχρι τότε υπουργός Άμυνας Πέτρος
Γαρουφαλιάς υπονόμευε τον εκδημοκρατισμό του Στρατού που προωθούσε η κυβέρνηση
και συγκάλυπτε ή ευνοούσε τις συνωμοσίες που έκαναν οι ανακτορικοί αξιωματικοί
ή οι μελλοντικοί δικτάτορες, όπως ο συνταγματάρχης Γ. Παπαδόπουλος στον Έβρο.
Ο Γ. Παπανδρέου προσπαθεί να εκκαθαρίσει την κατάσταση, απομακρύνοντας τον Π.
Γαρουφαλιά από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και αναλαμβάνοντας το ο ίδιος.
Αλλά, συναντά την αντίδραση του νεαρού Κωνσταντίνου, που του απαγορεύει να…
αναλάβει το υπουργείο Άμυνας. Η κρίση όμως κυοφορείται μήνες πριν. Τα
περιστατικά που την συνθέτουν σε χοντρές γραμμές είναι τα παρακάτω:
* Στις 23/2/1965 αποκαλύπτεται το «Σχέδιο Περικλής» για τις εκλογές βίας
και νοθείας του 1961, με επικεφαλής τον τότε Α’ ΓΕΣ Καρδαμάκο με το ψευδώνυμο
«Βασίλειος Βουλγαροκτόνος».
Στις 18/5/65 ο «Ημερήσιος Κήρυξ» της Λάρισας (του βουλευτή της ΕΡΕ Κ.
Ροδόπουλου) «καταγγέλλει» την ύπαρξη του ΑΣΠΙΔΑ. Η ανάκριση από τον
υποστράτηγο Σίμο αποκαλύπτει ότι: Πράγματι υπήρξε μια ομάδα «μωροφιλόδοξων και
εξημμένων αξιωματικών» που ίδρυσε τον ΑΣΠΙΔΑ για ιδιοτελείς σκοπούς.
* Στις 30/6/65 προφυλακίζονται πέντε λοχαγοί του ΑΣΠΙΔΑ. Αλλά, η
«Ελευθερία» (προσκείμενη στον τότε υπουργό Συντονισμού Κ. Μητσοτάκη) προσπαθεί
να εμπλέξει στην υπόθεση τον αναπληρωτή υπουργό Συντονισμού Ανδρέα Παπανδρέου.
|
|
Ο Κωνσταντίνος παρεμβαίνει στις εξελίξεις. Με επιστολή του από την Κέρκυρα
στις 8/7/65 («ΤΑ ΝΕΑ» 16/7/65, σελ. 7):
*Χαρακτηρίζει την ΑΣΠΙΔΑ συνωμοσία κατά του Έθνους και της Δημοκρατίας.
*Απαγορεύει στον Πρωθυπουργό να αναλάβει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Ο Γ. Παπανδρέου απαντά αμέσως ευχόμενος όπως η πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου
«μην αποβεί μοιραία για το Έθνος».
Δεύτερη επιστολή του Κωνσταντίνου από την Κέρκυρα στις 10/7/65 αναφέρει μεταξύ
άλλων: «Είμαι υποχρεωμένος να ενδιαφέρωμαι ιδιαιτέρως διά τας Ενόπλους
Δυνάμεις» και «να σας δηλώσω διά μίαν εισέτι φοράν ότι αποδοκιμάζω ταν
ενέργειάς σας».
Ο Γ. Παπανδρέου πηγαίνει στην Κέρκυρα με τα Διατάγματα της παύσης του
Γαρουφαλιά και της ανάληψης του υπουργείου Εθνικής Άμυνας από τον ίδιο.
Συναντάται στο «Μον Ρεπό» με τον Κωνσταντίνο, αυτός ζητεί δύο ημέρες προθεσμία
για να υπογράψει τα Διατάγματα.
Ο Κωνσταντίνος από την Κέρκυρα στέλνει στις 14/7/65 τρίτη επιστολή στον
Πρωθυπουργό όπου αναφέρει μεταξύ άλλων:
*«Μην επιμείνητε να αναλάβητε υμείς την παρούσαν ώραν το Υπουργείον Εθνικής Αμύνης».
Ο Γ. Παπανδρέου απαντά στις 15/7/65 με επιστολή του όπου αναφέρει:
«Είναι αδιανόητον ότι θα δύναμαι να παραμείνω Πρωθυπουργός, αλλά όχι και
υπουργός Εθνικής Αμύνης!
Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Κωνσταντίνος έρχεται στην Αθήνα και ο Γ.
Παπανδρέου τον επισκέπτεται στα ανάκτορα. Το χρονικό της πρωτοφανούς
συνωμοσίας έχει ως εξής, γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» (16/7/65, σελ. 1).
*«Χθες στις 7 μ.μ., όπως είχε προγραμματισθή, ανήλθε ο κ. Γ. Παπανδρέου στα
Ανάκτορα, σταθερά αποφασισμένος να μη φθάση σε ρήξη, αλλά και να μη δεχθή
συνδιαλλαγή, η οποία θα απέληγε σε εξευτελισμό της Δημοκρατίας.
*Η ακρόαση κράτησε δέκα λεπτά. Ο Βασιλεύς εμφανίσθηκε άκαμπτος. Ο κ. Γ.
Παπανδρέου αντελήφθη τις προθέσεις του και ανεκοίνωσε ότι θα του απέστελλε την
επομένη την παραίτησή του. Ο Βασιλεύς απήντησε ότι του αρκεί η προφορική παραίτηση.
*Ο κ. Γ. Παπανδρέου τότε κίνησε με ηρεμίαν την κεφαλή του διαβλέπων την οδό
στην οποίαν παρεσύρετο ο νέος Βασιλεύς. Παρετήρησε δε με μελαγχολία:
“Καταλαβαίνω τι έχετε κατά νουν, Μεγαλειότατε”.
*Ώρα 7.10′: Ο αρχηγός της λαοπροβλήτου Κυβερνήσεως αναχωρεί από τα Ανάκτορα
γενόμενος και πάλι δεκτός με ουρανομήκεις επευφημίες του πλήθους που ανέμενε
έξω από αυτά.
*Ώρα 7.50′: Όλα ήσαν προετοιμασμένα και καλώς προσχεδιασμένα. Ο Πρόεδρος της
Βουλής κ. Νόβας, που από τις 7 μ.μ. περιεφέρετο με φράκο έξω από τα Ανάκτορα
εντός αυτοκινήτου εν αναμονή της εξόδου του κ. Παπανδρέου, έγινε δεκτός από
τον Βασιλέα στις 7.50 μ.μ. Εδώ πρέπει να σημειωθή ότι λίγο πριν γίνη η
συνάντηση Βασιλέως – Παπανδρέου, ανήλθε στα Ανάκτορα ο συνταγματικός σύμβουλος
του Βασιλέως, καθηγητής του Πανεπιστημίου κ. Σγουρίτσας.
*Ώρα 8 μ.μ.: Από το Γραφείο Τύπου του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου δίδεται σε
δημοσίευση η παρακάτω ολιγόλεξη δήλωσή του: “Επήλθε διαφωνία. Αύριο θα υποβάλω
την παραίτηση της Κυβερνήσεως και θα προβώ εις ανακοινώσεις”.
*Επανερχόμεθα στα Ανάκτορα. Ώρα 8.12. Καταφθάνει ο ναύαρχος κ. Ι. Τούμπας και
μετά από πέντε λεπτά ο κ. Στ. Κωστόπουλος. Ώρα 8.25 προσέρχεται ο
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Χρυσόστομος και επακολουθεί ορκωμοσία των κ.κ. Νόβα ως
πρωθυπουργού, του κ. Κωστοπούλου ως υπουργού Εθνικής Αμύνης και προσωρινώς ως
υπουργού Εξωτερικών και Ι. Τούμπα ως υπουργού Δημοσίας Τάξεως.
* Ώρα 8.55 μ.μ. ο νέος πρωθυπουργός συνοδευόμενος από τους δύο υπουργούς του
εξέρχεται από τα Ανάκτορα και αρκείται να ανακοινώση προς τους αναμένοντες
δημοσιογράφους λακωνικά το γεγονός της ορκωμοσίας και κατευθύνεται στο
Πολιτικό Γραφείο, όπου τον αναμένουν οι συνεργοί της συνωμοσίας κ.κ.
Μητσοτάκης, Παπασπύρου, Μπακατσέλος και Αλλαμανής.
*Εν τω μεταξύ το Καστρί κατακλύζεται από πλήθη κόσμου που αποθεώνει τον κ. Γ.
Παπανδρέου. Στην κατοικία τού κ. αρχηγού της Ενώσεως Κέντρου καταφθάνουν οι
πρώην υπουργοί της Κυβερνήσεως και το σύνολο των βουλευτών του κόμματος.
*Ο κ. Γ. Παπανδρέου εκθέτει στα μέλη του Κόμματός του τα όσα ελέχθησαν μεταξύ
αυτού και του Βασιλέως. Ανέφερε μάλιστα και χαρακτηριστικά σημεία του διαλόγου
του με τον Ρυθμιστή του Πολιτεύματος. Επέμεινα τονίζει ο κ. Παπανδρέου
όπως εκ του Πολιτεύματος έχω δικαίωμα να αναλάβω αυτοπροσώπως την διεύθυνσιν
του Υπουργείου Αμύνης. Ο Βασιλεύς αρνείται, και κατόπιν τούτου διαπιστούται
πλήρης διαφωνία. Λέγω τότε προς τον Βασιλέα: “Μεγαλειότατε, αύριο θα υποβάλω
την παραίτησίν μου”.
Βασιλεύς: “Ήκουσα τα περί παραιτήσεως και τα λαμβάνω υπ’ όψιν μου”.
Γ. Παπανδρέου: “Αντιλαμβάνομαι τον λόγον που επείγεσθε διά την παραίτησιν».
Βασιλεύς: “Είναι δεδομένη η παραίτησις”.
*Οι παρευρισκόμενοι πρώην υπουργοί της Κυβερνήσεως Παπανδρέου και οι βουλευταί
της Ε.Κ. εκφράζουν την απόλυτη εμπιστοσύνην των και την πλήρη αφοσίωσή τους
προς τον λαοπρόβλητων ηγέτη και δηλούν ότι παραμένουν πιστοί σ’ αυτόν. Οι τέως
υπουργοί υπογράφουν πρωτόκολλο, με το οποίο στιγματίζουν την προδοσία. Έξω από
την κατοικία του κ. Παπανδρέου καταφθάνουν συνεχώς πλήθη κόσμου και
διαδηλώνουν με ζωηρές εκδηλώσεις την αφοσίωσή τους προς τον ηγέτη της Δημοκρατίας.
*Εν τω μεταξύ και ενώ ο κ. Νόβας κλεισμένος στο Πολιτικό Γραφείο συνεργάζεται
με τους συνωμότες, στους δρόμους της πρωτευούσης συγκροτούνται οι πρώτες
διαδηλώσεις πολιτών και σημειώνονται οι πρώτες συγκρούσεις με την Αστυνομία.
Κυκλοφορούν τα παραρτήματα των εφημερίδων που αναγγέλλουν την “παραίτηση
Παπανδρέου” και την “ανάθεση της εντολής στον κ. Νόβα”. Αγανάκτηση, κατήφεια
και οργή των πολιτών. Μπουλούκια – μπουλούκια ο κόσμος σχολιάζει την συνωμοσία
στο κέντρο της πόλεως. Λαμβάνονται τα πρώτα αστυνομικά μέτρα. Η Βουλή
φρουρείται αυστηρά από εκατοντάδες αστυνομικούς. Στα καίρια σημεία της πόλεως
παίρνουν θέσεις δυνάμεις των Σωμάτων Ασφαλείας.
*Ώρα 9.45 μ.μ. ο κ. Νόβας εκδίδει “διάγγελμα” προς τον Λαό και εν συνεχεία
επιδίδεται στην αναζήτηση “υπουργών” για να συμπληρώση την Κυβέρνησή του.
Μάταια αγωνίζεται τόσο αυτός όσο και οι λοιποί συνωμότες για την ανεύρεση προσώπων.
*Ώρα 11.45. Δυστοκία. Ο κ. Νόβας ανέρχεται και πάλι στα Ανάκτορα για να
ανακοινώση στον Βασιλέα ότι θα συμπληρώση την Κυβέρνησή του αύριο (σήμερα). Εν
τω μεταξύ τόσο κατά την είσοδό του όσο και κατά την έξοδό του από τα Ανάκτορα
ο κ. Νόβας αποδοκιμάζεται από τους πολίτες με κραυγές “Κάτω οι προδότες”».
Η κυβέρνηση του Γ. Νόβα έπεσε σε λίγες μέρες, όπως έπεσε και η κυβέρνηση του
Ηλία Τσιριμώκου. Ο λαός είχε βγει στους δρόμους και ζητούσε εκλογές. Εκλογές,
όμως, ούτε το παλάτι ούτε οι αποστάτες τολμούσαν να κάνουν, προβλέποντας τη
σκληρή αποδοκιμασία τους από τον λαό.
Ακολούθησε η κυβέρνηση του Στ. Στεφανόπουλου, που κράτησε (λίγο) περισσότερο.
Η ανωμαλία γενικά κράτησε έως τις 20 Απριλίου 1967 και γέννησε τη δικτατορία
των συνταγματαρχών της 21/4/1967, που οδήγησε στον διαμελισμό της Κύπρου.
Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
«Η Δημοκρατία θα νικήσει»
Ο Γεώργιος Παπανδρέου μετά την αποκάλυψη της συνωμοσίας έκανε τις ακόλουθες
δηλώσεις («ΤΑ ΝΕΑ», 16/7/65, σελ. 1):
«Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του Πολιτεύματος. Η Κυβέρνησις του Λαού
εξηναγκάσθη εις παραίτησιν. Και εκλήθη να κυβερνήσει μία ομάς προδοτών της
Ενώσεως Κέντρου.
Αλλά δεν συνέβη μόνον παραβίασις του Πολιτεύματος. Συνέβη επίσης και
διακωμώδησις. Ο τρόπος της καταλήψεως της Αρχής από την Κυβέρνησιν των
ανδρεικέλων έχει προσλάβει τον χαρακτήρα φαιδρού πραξικοπήματος.
Εις τα Ανάκτορα ενήδρευεν ο ανακατονόμαστος Πρόεδρος, διά να ορκισθή αμέσως
μετά την αναχώρησίν μου. Και ωρκίσθη, χωρίς την ιδικήν μου παρουσίαν, κατά
παράβασιν της κοινοβουλευτικής τάξεως. Και οι νέοι υπουργοί του Βασιλέως
ανέλαβον χωρίς την παρουσίαν των Υπουργών του Λαού.
Καταγγέλλω προς τον Δημοκρατικόν κόσμον της Χώρας την ομάδα των προδοτών και
τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας. Και του
παρέχω την βεβαίωσιν, ότι θα επανέλθωμεν, διότι ημείς εκφράζομεν την θέλησιν
του κυρίαρχου Λαού.
Αρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της Δημοκρατίας.
Δημοκρατικέ Λαέ της Ελλάδος, εργαζόμενοι και μοχθούντες, απλοί άνθρωποι του
Λαού μας, αγρόται, οι οποίοι μου ανταπεδώσατε την αγάπην μου και εστάθητε εις
το πλευρόν μου, σας καλώ και πάλι να στρατευθήτε κάτω από την σημαίαν της
αληθούς Δημοκρατίας.
Και σας, Νέοι, οι οποίοι δονείσθε από τον παλμόν των ιδανικών της Δημοκρατίας
και υπήρξατε οι πρωτοπόροι του Ανενδότου Αγώνος, καλώ και πάλιν κάτω από τας
πτυχάς της τιμίας σημαίας μας.
Και θα νικήσωμεν. Θα επανέλθωμεν συντομώτατα θριαμβευταί. Και πάλιν η
Δημοκρατία θα νικήση».
