Γαντζωμένο σφιχτά στις απόκρημνες πλαγιές του όρους Λάκμου, στα όρια με τα Δυτικά Τζουμέρκα και με μια δική του απόκοσμη ομορφιά, το Συρράκο- παλιό αρχοντοχώρι- είναι μία από τις καλύτερες αποδείξεις για το πώς οι σκληροτράχηλοι Ηπειρώτες έμαθαν να επιβιώνουν στην πέτρα.


Σε υψόμετρο 1.200, η πατρίδα του ποιητή της στάνης και του βουνού, Κρυστάλλη, είναι ένας τόπος που «ζυμώθηκε» μαζί με την πέτρα, έγινε έναν με αυτή, κατόρθωσε να την υποτάξει και να τη βάλει σε καλντερίμια, σε τοίχους, σε σκεπές, σε βρύσες, σε εκκλησιές, παντού. Στο ανακαινισμένο πλέον Συρράκο, μέχρι πριν από λίγα χρόνια έμενε μόνο ένας φύλακας! Σήμερα ξεχειμωνιάζουν εδώ ελάχιστοι κάτοικοι, αλλά η ομορφιά αυτού του τόπου έλκει πολλούς επισκέπτες ιδίως τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα, την άνοιξη και το καλοκαίρι. Γι΄ αυτό άλλωστε χαρακτηρίστηκε ως οικισμός ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ειδικής προστασίας από το υπουργείο Πολιτισμού το 1975 και ως παραδοσιακός οικισμός από το υπουργείο Χωροταξίας και Περιβάλλοντος το 1978.

Η θέση του Συρράκου πάνω στην απότομη πλαγιά τού προσφέρει φυσική οχύρωση και ασφάλεια. Μπαίνοντας στο χωριό από τα δύο λιθόστρωτα γεφύρια, θα ανηφορίσετε για την πλατεία με τους δύο πλάτανους, που οι ντόπιοι αφηγούνται ότι είναι τόσο παλιοί όσο το χωριό τους.

Προστάτης και πολιούχος του Συρράκου είναι ο Άγιος Νικόλαος. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα του βρέθηκε στην πηγή Γκούρα, εκεί όπου σήμερα είναι η κεντρική βρύση του χωριού και ίσως ο πρώτος πυρήνας του οικισμού. Η βρύση της Γκούρας έχει στέγη θολωτή, φτιαγμένη με ειδική ελαφρόπετρα, και βρίσκεται πάνω από την πλατεία, λίγα μέτρα μακρύτερα από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

Μια εικόνα από το παρελθόν και τη ζωή των νομάδων κτηνοτρόφων, δίνει το οικοτροφείο που βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία και σήμερα λειτουργεί ως ξενώνας.

Δείγμα αυτής της ζωής και το παλιό σχολείο κοντά, που επίσης λειτουργεί ως ξενώνας. Στο ισόγειό του φιλοξενούνται παλαιές φωτογραφίες και η ιστορία του είναι συνδεδεμένη επίσης με την κτηνοτροφία, καθώς τα μαθήματα διαρκούσαν από τον Σεπτέμβριο μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου και μετά το Πάσχα μέχρι το καλοκαίρι.