Οπλα, χιόνι και προτεσταντισμός

Το ραντεβού του με την Κάλυμνο είναι πλέον ετήσιο. Κάθε φθινόπωρο έρχεται στην Ελλάδα για να επισκεφθεί το νησί, επειδή τα βουνά του έχουν τον καλύτερο ασβεστόλιθο για αναρρίχηση στην Ευρώπη, όπως λέει. Ασχολείται με την αναρρίχηση από χόμπι, παρότι η αναρρίχησή του στις κορυφές της παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας δείχνει μεγάλες επαγγελματικές ικανότητες, τουλάχιστον στο σπορ της γραφής.

Ο Γιου Νέσμπο (Γιου και όχι Τζο, είναι η σωστή προφορά του μικρού ονόματός του στα νορβηγικά), που ως έφηβος είχε διακριθεί και ως ποδοσφαιριστής, έρχεται για πολλοστή φορά στη χώρα μας, αλλά μόνο για δεύτερη φορά θα συνδυάσει το πέρασμα-αστραπή από την Αθήνα με μια εκδήλωση για το πολυάριθμο κοινό του.

Την Παρασκευή που μας έρχεται –δύο ημέρες πριν από τις εκλογές αλλά αυτό μάλλον ελάχιστα ενδιαφέρει τους φίλους του –θα μιλήσει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Τυπική αφορμή η έκδοση ενός ακόμη βιβλίου του στα ελληνικά. Και λέμε τυπική γιατί από το 2011, όταν άρχισαν οι Εκδόσεις Μεταίχμιο να κυκλοφορούν τα βιβλία του, η ζήτηση ήταν τέτοια που μεταφράστηκαν ήδη δεκατρία, συν τρία ακόμη της παιδικής του σειράς. Για την ακρίβεια μεταφράστηκαν και τα δέκα που έχει γράψει με ήρωα τον Χάρι Χόλε συν τρία ακόμη («Κυνηγοί κεφαλών», «Ο γιος», «Αίμα στο χιόνι») στα οποία δεν πρωταγωνιστεί ο ιδιόρρυθμος αστυνομικός. Ο ελληνικός εκδοτικός οίκος τον παρακολουθεί στενά και τα βιβλία του κυκλοφορούν πιο νωρίς από ό,τι, λ.χ., στις ΗΠΑ, και πλέον μεταφρασμένα απευθείας από τα νορβηγικά.

Το «Περισσότερο αίμα», όπως λέγεται το νέο του βιβλίο που κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες και προδημοσιεύει σήμερα το «Βιβλιοδρόμιο», αξίζει πάντως ιδιαίτερη προσοχή. Είναι η συνέχεια του «Αίμα στο χιόνι» και, παρά τον τίτλο του, δεν έχει πολύ αίμα. Τα δύο αυτά βιβλία που φαίνεται ότι τραβούν το ενδιαφέρον και της κινηματογραφικής βιομηχανίας, γράφτηκαν με ψευδώνυμο παρότι στην ελληνική έκδοση προτιμήθηκε το όνομα με το οποίο ο συγγραφέας έγινε γνωστός. Ο Νέσμπο είχε χρησιμοποιήσει στο βιβλίο του «Αστυνομία» έναν φανταστικό χαρακτήρα ονόματι Τομ Γιόχανσεν, ο οποίος ήταν συγγραφέας ενός καλτ βιβλίου που λεγόταν «Αίμα στο χιόνι». Κάτι που ιντρίγκαρε τόσο τον δημιουργό του ώστε σκέφτηκε να γράψει ο ίδιος μία σειρά με το ψευδώνυμο Τομ Γιόχανσεν (αναμένεται και τρίτο βιβλίο με τον πιθανό τίτλο «Απαγωγή») «για να δει τι ακριβώς γράφει» ο φανταστικός χαρακτήρας του.

Βέβαια δεν είναι πολύ διαφορετικός από τον Νέσμπο, υπάρχουν όμως ανεπαίσθητες –ή και λιγότερο ανεπαίσθητες –διαφορές. Μία στην οποία στέκεται ο ίδιος ο Νέσμπο, είναι ότι ο Γιόχανσεν γράφει με μικρότερες προτάσεις. Μία στην οποία θα στεκόμασταν εμείς, είναι ότι έχει μια προσεγμένα μεγαλύτερη δόση λυρισμού, πολύ καθαρή εστίαση στον κεντρικό χαρακτήρα-αφηγητή γύρω από τον οποίο συμβαίνουν όλα, μεγαλύτερη υπομονή στο ξεδίπλωμα της ιστορίας, αρκετά σοβαρό στοχασμό και σαφή στόχευση να περιγράψει καλά το κοινωνικό του φόντο. Και όλα αυτά χωρίς ούτε μια στιγμή να χαλαρώσει το λουρί από το οποίο κρατάει τον αναγνώστη.

Ενώ θεωρητικά πρόκειται για μια απλή ιστορία, όπου ο ήρωας κυνηγημένος καταφεύγει σε ένα χωριό της Βόρειας Νορβηγίας για να κρυφτεί παριστάνοντας τον κυνηγό, στην ουσία όμως προετοιμαζόμενος να αντιμετωπίσει τους διώκτες του που αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα καταφτάσουν – ο συγγραφέας χρησιμοποιεί όλο το οπλοστάσιο που διαθέτει για να δημιουργήσει σασπένς – κλίμα ανησυχίας, προδοσίες, ανατροπές – πραγματικά ο Νέσμπο καταφέρνει να κρατήσει τον αναγνώστη μέχρι τις τελευταίες πενήντα σελίδες όπου όλα επιταχύνονται, δένουν και οδηγούμαστε στο τέλος.

Στο ενδιάμεσο όμως έχει πετύχει να μιλήσει, χωρίς να φαίνεται ότι επιμένει σε αυτό, για όλες τις ιδιορρυθμίες της Βόρειας Νορβηγίας. Δάση από σημύδες, θαμνώδεις εκτάσεις με ρείκια που καταλήγουν στη Ρωσία, νησάκια, ωκεανός, αναρίθμητα κουνούπια, ένας ήλιος που δεν δύει ποτέ και συχνά δεν ξέρεις πότε είναι μέρα και πότε νύχτα, και από κοντά ένας πληθυσμός που περιλαμβάνει πολλούς Λάπωνες. Ενας πολύ αυστηρός προτεσταντισμός (βασικό θέμα του βιβλίου) ανάμεικτος όμως με παγανιστικές λατρείες των Λαπώνων, ερωτικά ήθη που επίσης παλεύουν ανάμεσα στην ακραία αποχή από το σεξ και στην απόλυτη ελευθερία, φτώχεια, ψάρεμα, αλκοολισμός, οπλοκατοχή, οικογενειακή βία, σπίτια χωρίς κουρτίνες, σκληρότητα αλλά και ανοιχτές πόρτες. Το σκηνικό του μικρού βορειονορβηγικού χωριού είναι πολύ ενδιαφέρον και ο πρωταγωνιστής, που έφτασε εκεί από το Οσλο για να κρυφτεί, θα εμπλακεί στην εσωτερική ζωή του τόπου, θα αγαπήσει, θα αγαπηθεί, θα πάρει μέρος σε γάμους και κηδείες, θα πυροβολήσει και θα τον πυροβολήσουν, θα βρει ευφάνταστους τρόπους να κρυφτεί από τους διώκτες του που έρχονται να τον βρουν δύο φορές. Ολα τα πρόσωπα, τα ζώα και τα αντικείμενα που αναφέρονται κατά καιρούς στο κείμενο θα αποκτήσουν ρόλο στην τελική φάση, ακόμη και ο μοναχικός τάρανδος που βόσκει έξω από την πρόχειρη κατοικία του πρωταγωνιστή και που θα αποτελέσει, με εντελώς απρόσμενο τρόπο, κλειδί στην εξέλιξη της πλοκής.

Ο πρωταγωνιστής, ένας μοναχικός άνδρας που ζούσε πουλώντας χασίς, κάνοντας δηλαδή ήπιας μορφής παράνομες συναλλαγές χωρίς ποτέ να ξεπερνάει τα όρια αυτά, μπλέχτηκε στα δίχτυα ενός μεγαλέμπορου ναρκωτικών, κυρίως γιατί βρέθηκε σε μια στιγμή αδυναμίας: χρειαζόταν πολλά χρήματα για τη θεραπεία ενός αγαπημένου του προσώπου το οποίο, όμως, δεν κατάφερε να σώσει. Γύρω από τα ηθικά διλήμματα αυτού του ιδιαίτερου χαρακτήρα στήνεται ένα ολόκληρο μυθιστόρημα: μπορείς ή δεν μπορείς να σκοτώσεις, μπορείς ή δεν μπορείς να πιστέψεις σε θεό, μπορείς ή δεν μπορείς να αγαπήσεις αληθινά, μπορείς ή δεν μπορείς να προδώσεις, μπορείς ή δεν μπορείς να αυτοκτονήσεις. Εντέλει χτίζεται ένας θετικός χαρακτήρας που μπορεί να προξενήσει και το κακό, μόνο όμως όταν ειδικές περιστάσεις το επιβάλλουν. Περιστάσεις σκληρότητας, σαν τα σκληρά τοπία και τους σκληραγωγημένους ανθρώπους των ορίων του Βόρειου Πόλου.

Megaron Plus

Το ραντεβού με τους αναγνώστες

Την Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου, στις 20.00, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Megaron Plus του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη) και σε συνεργασία με τη νορβηγική πρεσβεία, το Νορβηγικό Ινστιτούτο Αθηνών και τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, ο συγγραφέας Γιου Νέσμπο θα συνομιλήσει με τον δημοσιογράφο Αντώνη Καρπετόπουλο και θα απαντήσει σε ερωτήσεις του κοινού.

Απόσπασμα

«Ποτέ μου δεν είχα ξαναπάει σε γάμο»

«Αυτό το τοπίο, αυτή η σιωπή κάτι σου κάνουν. Είχα μείνει ολομόναχος χρόνια ολόκληρα στο Οσλο, αλλά ύστερα από τρία εικοσιτετράωρα εδώ πέρα η μοναξιά με καταπίεζε σαν σιωπηλή κραυγή, μια δίψα που ούτε το νερό ούτε το αλκοόλ μπορούσαν να καταλαγιάσουν. Κι έτσι, όταν ξανακοίταξα το έρημο οροπέδιο με τον γκρίζο συννεφιασμένο του ουρανό απ’ άκρη σ’ άκρη και δεν είδα ούτε τον τάρανδο πουθενά, γύρισα το βλέμμα στο ρολόι μου.

Ο γάμος. Ποτέ μου δεν είχα ξαναπάει σε γάμο. Τι μαρτυράει αυτό για έναν άντρα στα τριάντα πέντε του; Οτι δεν έχει φίλους; Οτι έχει λάθος φίλους; Ανθρώπους που κανείς άλλος δεν θέλει να έχει φίλους, πόσο μάλλον να τους παντρευτεί;

Ε, ναι, λοιπόν, κοιτάχτηκα στο νερό του κουβά, ξεσκόνισα το σακάκι μου, έχωσα το πιστόλι στο πίσω μέρος της ζώνης του παντελονιού μου και πήρα τα πόδια μου να πάω μέχρι το Κόσουν».