«Σονάτα σε κλειστό δωμάτιο»: Τον Οκτώβριο του 1966, έναν χρόνο μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Νικολάε Τσαουσέσκου απαγόρευσε τις εκτρώσεις σε μια προσπάθεια να σώσει τη Ρουμανία από την υπογεννητικότητα –επιτρέποντας μάλιστα τη διαδικασία μόνο για εξαιρετικά συγκεκριμένες περιπτώσεις: για τις γυναίκες με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά, για όσες είχαν ξεπεράσει το 45ο έτος της ηλικίας τους αλλά και για τα θύματα βιασμού ή αιμομιξίας. Σήμερα, δεκαετίες μετά την ανατροπή του καθεστώτος και ενώ οι συνεχείς αλλαγές στο πολιτικό σύστημα πανευρωπαϊκά αναδεικνύουν τον σύνθετο χαρακτήρα μιας ολοένα και πιο προβληματικής «συμβίωσης», δύο στοιχεία είναι αυτά που προκύπτουν με σαφήνεια. Πρώτον: ο περιορισμός της πρόσβασης σε ασφαλείς αμβλώσεις στη Ρουμανία προκάλεσε μια δραματική αύξηση της μητρικής θνησιμότητας. Και δεύτερον, η ελεύθερη πλέον πρόσβαση σε σύγχρονες μεθόδους αντισύλληψης στη Ρουμανία τα τελευταία 15 χρόνια όχι μόνο δεν έχει μειώσει τη γεννητικότητα, αλλά αντιθέτως έχει απλώς μειώσει την ανάγκη των γυναικών να καταφεύγουν στην έκτρωση.

Διαβάζω πως το νέο, συντηρητικό πολωνικό Κοινοβούλιο αποφάσισε να συνεχίσει την επεξεργασία ενός νομοσχεδίου που επιβάλλει πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων. Νομίζω πως οι χώρες αυτές θα έπρεπε τουλάχιστον να εξετάσουν το παράδειγμα της Ρουμανίας –οι κινηματογραφιστές της πάντως δεν έχουν βαρεθεί ακόμα: Πριν από κάποια χρόνια ο Κριστιάν Μουνγκιού κέρδιζε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες με το «Τέσσερις μήνες, τρεις εβδομάδες και δυο μέρες», περιγράφοντας το δράμα μιας νεαράς που προσπαθεί να «ρίξει» το ανεπιθύμητο παιδί στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου. Η «Σονάτα σε κλειστό δωμάτιο» πάλι διαδραματίζεται στο σήμερα, αλλά τα σημάδια του παρελθόντος είναι ορατά από την πρώτη σεκάνς: ένα εορταστικό δείπνο όπου ο τόνος δείχνει παράξενος και βαρύς.

Μέχρι που ο πατέρας ερωτάται εάν, στο πλαίσιο του ιατρικού ρόλου του σ’ εκείνο το παλιό σύστημα, συνήθιζε να καταδίδει γυναίκες που προσπαθούσαν να κάνουν έκτρωση, παρά την ισχύουσα απαγόρευση. Προσπαθώντας να υπερασπιστεί τη θέση του, θα υποστηρίξει πως και τα δίδυμα παιδιά του, η Σάσα και ο Ρόμι, χρωστούν τη ζωή τους στις πεποιθήσεις του. Λίγο καιρό αργότερα η Σάσα ανακοινώνει πως είναι έγκυος. Δεν θα αποκαλύψω από ποιον (νομίζω πως η αφίσα της ταινίας τα λέει όλα), αλλά τούτη εδώ η ανίχνευση των κοινωνικά θεμελιακών ενοχών που μας παρουσιάζεται σε ένα εξόχως «ρουμανικό» ύφος (ντοκιμαντερίστικη γραφή με κάμερα στο χέρι, ρεαλιστικός όσο και έντονος εσωτερικός ρυθμός) θέτει για άλλη μια φορά το ζήτημα του επαναπροσδιορισμού των ρόλων μας και εντός της οικογένειας στην οποία ανήκουμε, αλλά και απέναντι σε ένα σύστημα που αδυνατεί να κρύψει τα τρωτά του σημεία, προβάλλοντας ως φόβητρο τον απολυταρχισμό του παρελθόντος. Τα αβανταδόρικα σεναριακά σημεία, πολλά. Αλλά τα ηθικά διλήμματα παραμένουν αιχμηρά –μέχρι το φινάλε. Απ’ ό,τι φαίνεται, το χρειαζόμαστε.Βαθµοί: 7

Τελευταία Νέα