«Η βωμολοχία δεν απαιτεί χυδαίες λέξεις»

Σε ένα υποτονικό φεστιβαλικό καλοκαίρι, κατά γενική ομολογία, το όνομά του εξάπτει τα πάθη από τα… αποδυτήρια. Ο Τζίμης Πανούσης, Τρυγαίος στην επερχόμενη «Ειρήνη», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη, ομολογεί ότι υποδύεται έναν ρόλο ακόμη και την ώρα της συνέντευξης.

ΣΚΑΘΑΡΙ ΚΑΙ ΣΤΡΟΥΜΦΑΚΙ. «Εχω ανεβεί ως ηθοποιός πολλές φορές στη σκηνή. Εχω ξεκινήσει ως μουσικός ηθοποιός στη δεκαετία του 1970 με τη Θεατρική Συντεχνία του Γιάννη Χουβαρδά (σ.σ.: ιδρυτής της ομάδας). Πριν από 35 χρόνια είχα παίξει μάλιστα πάλι Αριστοφάνη στη Θεσσαλονίκη: «Νεφέλες» με εκείνη την ομάδα. Είχα καιρό όμως να εμπλακώ θεατρικά. Θέλω να έχω τον έλεγχο πάντα και αυτές οι παραστάσεις που κάνω με βολεύουν. Εδώ είναι μια ομαδική δουλειά. Ολος ο θίασος έχει λόγο για τη σκηνοθεσία, ακόμη και για το κείμενο. Εγώ άλλαξα σχεδόν τα πάντα. Υπάρχουν πολλά αυτοσχεδιαστικά στοιχεία. Δεν είμαι επαγγελματίας ηθοποιός και φυσικά δεν μπορώ να αρνηθώ αυτό που είμαι. Στην παράσταση γίνομαι και Τρυγαίος και Σκαθάρι. Εχει μια μεγαλοφυή ιδέα ο Αριστοφάνης σε αυτό το έργο, το οποίο είχε γράψει κάπως γρήγορα –πάνω στις διαπραγματεύσεις του Πελοποννησιακού Πολέμου. Αλλωστε, όπως έχει ειπωθεί, «Ειρήνη δεν υπάρχει. Ειρήνη είναι το κενό ανάμεσα σε δυο πολέμους». Το ιδιοφυές είναι ότι έχει βρει ένα σκαθάρι για να τον πάει στους θεούς, όπου το καύσιμο είναι το μεθάνιο. Το μεθάνιο είναι το καύσιμο του μέλλοντος. Αυτό ως ιδέα είναι εκπληκτικό. Κατά τα άλλα, όλο το άλλο έργο είναι ένας λίβελος στα κομματόσκυλα, στους βουλευτές κ.λπ. Πολύ πιο άγριος από τον δικό μου. Εγώ είμαι στρουμφάκι μπροστά στον Αριστοφάνη».

ΒΩΜΟΛΟΧΙΑ. «Κάθε φορά που προσεγγίζεις ένα έργο, βλέπεις καινούργια πράγματα. Πρόκειται για ένα σύγχρονο έργο, αν και έχει γραφτεί πριν από 2.500 χρόνια. Για τον λόγο αυτόν ο Αριστοφάνης, σε αντίθεση με τις τραγωδίες, δεν ανεβαίνει εύκολα σε άλλες χώρες. Δεν έχει καμία απήχηση. Δεν μπορούν να καταλάβουν ότι για 20 λεπτά έχουμε σκατολογία. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο με κάποιον που είναι εξοικειωμένος με τον σατιρικό κώδικα. Οσον αφορά τη βωμολοχία –επειδή την κάνω κι εγώ αυτήν τη δουλειά -, όσο πιο άγρια είναι τόσο πιο πολύ της φεύγει η χυδαιότητα. Οταν λέω κάτι πάρα πολύ χοντρό και από κάτω υπάρχει μια αμηχανία, θα το κάνω πιο χοντρό ακόμη για να φύγει από τα αστειάκια. Η σκληρή βωμολοχία δεν χρειάζεται να ενταχθεί μέσα σε λέξεις χυδαίες. Οι σύνθετες λέξεις πάντα μαλακώνουν. Βωμολόχοι ήταν αυτοί που ελλόχευαν στους βωμούς. Οι ζητιάνοι κρυβόντουσαν πίσω από τους βωμούς και περίμεναν ν’ αρπάξουν κανένα κοψίδι να φάνε και έριχναν χριστοπαναγίες, καντήλια στους παπάδες. Η βωμολοχία εξαγνίζει τις έτσι κι αλλιώς χυδαίες καταστάσεις που ζούμε».

ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ. «Στην προσωπική μου ζωή μπορείς να με πεις πολύ συντηρητικό. Δεν βρίζω ποτέ. Η κόρη μου μού λέει «μπαμπά, είπες «ρε»». Πολλές φορές ως ακροατής ακούω τα τραγούδια μου και σκέφτομαι «πώς τα λέω αυτά!». Ενας συνάδελφος που έκανε την ίδια δουλειά μ’ εμένα στο Ισραήλ με είχε συναντήσει στην Αντίπαρο και όταν με είδε να αλλάζω πάνες στο μωρό, μου είπε: «Ποτέ μην μπερδέψεις την προσωπική σου ζωή με τη σκηνή». Το είχα κάνει κάποια στιγμή και διαλύθηκα. Υπήρξε φάση στη ζωή μου που οι δύο περσόνες μου συγκρούστηκαν. Στη σκηνή είμαι ένας άλλος άνθρωπος. Αυτοψυχαναλύομαι, λέω ό,τι μου κατέβει. Εχει αυτό το ανταποδοτικό που παίρνεις από το κοινό και αυτό σε θωρακίζει. Η στιγμή που ετοιμάζεσαι να βγεις στη σκηνή είναι οργασμός. Και ο οργασμός είναι συνάντηση με τον Θεό».