Αναζήτηση
«Είναι μεγάλη ντροπή» που η ευκαιρία της οικονομικής κρίσης πήγε χαμένη. Ούτε ο Ομπάμα έκανε την υπέρβαση στις ΗΠΑ ούτε η Ε.Ε. βρήκε κοινή φωνή για να προστατεύσει τους αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης, όπως την Ελλάδα. «Ήταν λάθος που η Γερμανία δεν ανέλαβε τις ευθύνες της. Το ΔΝΤ δεν είναι ευρωπαϊκό εργαλείο!», λέει στα «ΝΕΑ» ο «ευαγγελιστής» των νεοφιλελεύθερων, που έβαλε πολύ νερό στο κρασί του: ψήφισε Ομπάμα και, σχεδόν μετανοημένος, πιστεύει ότι πρέπει να αλλάξει κάτι στο καπιταλιστικό μοντέλο…
To 1992 o Φράνσις Φουκουγιάμα κήρυξε το τέλος της Ιστορίας. Ο κόσμος, υποστήριζε στο βιβλίο του «Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος», συνέκλινε στο δυτικό μοντέλο του φιλελεύθερου καπιταλισμού και δεν χρειαζόταν πλέον να ανησυχούμε για τις συγκρούσεις των μεγάλων πολιτισμών. Με αφετηρία την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το επιχείρημά του έγινε η Βίβλος του νεοφιλελευθερισμού. Έκτοτε, οι πόλεμοι στα Βαλκάνια, η 11η Σεπτέμβρη, η εισβολή στο Ιράκ έκαναν το ιδεολογικό οικοδόμημα του Φουκουγιάμα να τρίζει και ο ίδιος χρειάστηκε πολλές φορές να διευκρινίσει ότι το τέλος της Ιστορίας δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία. Ακόμη επιμένει ότι η Ιστορία έχει τελειώσει.
Όπως λέει, «η οικονομική κρίση μπορεί να ανέδειξε τις ατέλειες και τις αδυναμίες του μοντέλου του καπιταλισμού που ακολουθείται, αλλά η πολιτική αδυναμία να υπάρξει κάτι νέο απέδειξε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική σε αυτό το μοντέλο».
«Η κρίση έδειξε ότι υπάρχει πρόβλημα στις αρρύθμιστες αγορές κεφαλαίου και στο αγγλοσαξονικό μοντέλο που προωθούν οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Στη δεκαετία του ΄80 οδήγησε σε μεγάλη ανάπτυξη, αλλά η σημερινή κρίση δείχνει ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι πολύ επικίνδυνος. Και αυτό, διότι οι τράπεζες μπορούν να επιβάλουν ρίσκα στην υπόλοιπη οικονομία, κάτι που δεν συμβαίνει με τον τομέα των υπηρεσιών, για παράδειγμα. Αποτύχαμε να ρυθμίσουμε το σύστημα και υπάρχει πρόβλημα με αυτό το καπιταλιστικό μοντέλο. Εναλλακτική δεν έχουμε, αλλά πρέπει να βρούμε ένα νέο μείγμα, τη σωστή αναλογία ανάμεσα στην αγορά και το κράτος, πάντα βέβαια μέσα στο πλαίσιο της οικονομίας της αγοράς κι ενός δημοκρατικού συστήματος», σημειώνει.
Τι σκέφτεται, άραγε, ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών Πολ Νίτσε του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς για την περίπτωση της Ελλάδας; «Ολόκληρο το ευρωπαϊκό εγχείρημα της οικονομικής αλληλεξάρτησης είναι σαφές ότι δεν λειτουργεί. Υπάρχουν αδυναμίες, όπως το ότι όταν γίνεσαι μέλος της Ένωσης, όλα είναι θέμα δημοσιονομικής ανταγωνιστικότητας. Αυτή είναι η παγίδα στην οποία έπεσε η Ελλάδα και άλλες χώρες», απαντά. Όσο για τα παιχνίδια των κερδοσκόπων εις βάρος της χώρας μας, παραδέχεται ότι υπήρξαν, ωστόσο προσθέτει: «Οι κερδοσκόποι δεν έρχονται από μόνοι τους, αν δεν έχεις ήδη πρόβλημα».
Ο Φουκουγιάμα διάβασε ότι στην «Αγία Τριάδα» των επιτηρητών της ελληνικής οικονομίας, εδώ και μερικές ημέρες συγκαταλέγεται και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεν θεωρεί πάντως ότι πρόκειται για… δάκτυλο της Ουάσιγκτον. «Δεν είναι η είσοδος της Αμερικής από την πίσω πόρτα ούτε θα μπορούσε να είναι, αφού ο διευθυντής του ΔΝΤ είναι ένας Γάλλος σοσιαλιστής! Ο Ντομινίκ Στρος Καν έχει αποστασιοποιηθεί από τις πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας που εφάρμοζε το ΔΝΤ στο παρελθόν. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν είναι ευρωπαϊκό εργαλείο. Απλώς η Γερμανία δεν είχε τη θέληση να ορθώσει το ανάστημά της και να αναλάβει την ευθύνη. Θα ήταν καλύτερο όλο αυτό- και η περίπτωση της Ελλάδας- να διευθετηθεί εντός της Ευρώπης. Εδώ έχει δίκιο ο Κρούγκμαν. Δεν υπάρχει συναίνεση στην Ευρώπη ότι όλοι είστε στο ίδιο πλοίο». Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα της ευρωζώνης. «Η περίπτωση της Ελλάδας με τα ψεύτικα στατιστικά στοιχεία που έκρυβαν το έλλειμμα έδειξε ότι χρειάζεται περισσότερη παρακολούθηση από την πλευρά της Ε.Ε. Δεν νομίζω, όμως, ότι η Ένωση πήρε το μάθημά της. Πιστεύω πως η συζήτηση θα έπρεπε να είναι ποιος μπαίνει στο ευρωπαϊκό κλαμπ και τι γίνεται όταν παραβιάζει τους κανόνες, δηλαδή αν τον διώχνουν από το κλαμπ ή όχι».
ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
«Εναλλακτική δεν έχουμε, αλλά
πρέπει να βρούμε ένα νέο μείγμα,
τη σωστή αναλογία ανάμεσα στην
αγορά και το κράτος, πάντα βέβαια
μέσα στο πλαίσιο της οικονομίας
της αγοράς κι ενός δημοκρατικού
συστήματος»
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
«Όλα είναι θέμα δημοσιονομικής
ανταγωνιστικότητας. Αυτή
είναι η παγίδα στην οποία έπεσε
η Ελλάδα, και άλλες χώρες,
αλλά (…) οι κερδοσκόποι δεν
έρχονται από μόνοι τους, αν δεν
έχεις ήδη πρόβλημα»
Η κρίση πήγε χαμένη στις ΗΠΑ
«Είμαστε κι εμείς χρεωμένοι. Η ανάκαμψη θα πάρει χρόνο, 2-3 χρόνια ακόμα. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι η κρίση πήγε χαμένη. Δεν έγινε κάποια σοβαρή μεταρρύθμιση στους κανόνες του συστήματος, ενώ χρειάζεται να ρυθμιστεί η χρηματοπιστωτική αγορά», λέει. Χρειάζεται σήμερα ένα νέο Νew Deal; «Αυτή ήταν η ελπίδα όταν εξελέγη ο Ομπάμα, η αλλαγή σε μια πιο προοδευτική πολιτική. Αλλά η δική μας κρίση δεν σηματοδότησε μια αλλαγή προς τα αριστερά, όπως έγινε το 1932 με τον Ρούζβελτ. Παρά το πακέτο κινήτρων του, ο Ομπάμα δεν κατόρθωσε να περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ατζέντας του, για την υγεία, την ενέργεια, την κλιματική αλλαγή. Δεν ανέγνωσε σωστά την ευρεία εκλογική εντολή που έλαβε. Ήταν περισσότερο ψήφος εναντίον του Μπους, παρά υπέρ μιας πιο προοδευτικής πολιτικής», προσθέτει.
Η λύση είναι το Κέντρο
O Φράνσις Φουκουγιάμα (τρίτης γενιάς Ιαπωνοαμερικανός, γεννημένος στο Σικάγο στις 27 Οκτωβρίου 1952) υπήρξε από τους ιδρυτές του νεοσυντηρητικού κινήματος στις ΗΠΑ, ωστόσο αποκήρυξε τον μιλιταρισμό του Μπους και των συντρόφων του και σήμερα ομολογεί δημοσίως ότι ψήφισε Ομπάμα, αν και δηλώνει ήδη απογοητευμένος. «Δεν μετανιώνω που ψήφισα Ομπάμα. Πιστεύω ότι η αποτυχία του έχει να κάνει με το γεγονός ότι ανακάτεψε πολλούς ετερόκλητους ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις και τώρα καλείται να κάνει τις επιλογές του απέναντι στις ομάδες που τον στήριξαν», λέει. Και συνεχίζει: «Είμαι περισσότερο απαισιόδοξος από ποτέ για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη μέση μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης το σύστημα αποδείχθηκε ανίκανο να λάβει σημαντικές αποφάσεις, όπως απέδειξε και η ενίσχυση της δύναμης των Ρεπουμπλικανών τον Νοέμβριο. Οι εποχές όμως απαιτούν συναίνεση». Δεν είναι νωρίς για να πιστεύει πως ο Ομπάμα έχει αποτύχει; «Ίσως. Αλλά ο Κλίντον κατάφερε να βγει από μια μεγάλη καταστροφή, κινούμενος προς το Κέντρο. Δεν είμαι σίγουρος ότι ο Ομπάμα μπορεί να κάνει το ίδιο, γιατί πρέπει να κάνει προσαρμογές, ανάμεσα στους πιο αριστερούς και τους κεντρώους. Πρέπει όμως, γιατί έχει αρχίσει να χάνει τους ανθρώπους που αρχικά τον στήριξαν». Στο παρελθόν έχουν κατηγορήσει τον Φουκουγιάμα ότι από μαρξιστής έγινε οικονομικός ντετερμινιστής. Άραγε, αυτές τις μέρες έχει ανατρέξει στον Μαρξ; «Ποτέ δεν ήμουν μαρξιστής, αλλά εγελιανός. Ωστόσο, τελευταία με προβληματίζει συνέχεια το ερώτημα ποια είναι η σωστή αναλογία ανάμεσα στην αγορά και το κράτος, γιατί υπάρχει πρόβλημα με την πλήρη απορρύθμιση. Χρειάζεται επειγόντως αλλαγή».
