Φιλικά στον άνθρωπο και στο περιβάλλον

Τις τελευταίες δεκαετίες τα υγιεινά τρόφιμα τείνουν να γίνουν είδος προς εξαφάνιση καθώς διατροφικά σκάνδαλα μεγαλύτερης ή μικρότερης έντασης ξεσπάνε διαδοχικά το ένα μετά το άλλο. Στην αρχή μάθαμε για τη νόσο των τρελών αγελάδων στην Αγγλία, ακολούθησαν τα γριπιασμένα πτηνά και οι αποκαλύψεις για διοξίνες σε ζωοτροφές, κοτόπουλα και αβγά σε Βέλγιο και Γερμανία, για επικίνδυνες τοξικές ουσίες σε χοιρινά και μοσχάρια από την Ιρλανδία, για ορυκτέλαια σε ηλιέλαιο ουκρανικής προέλευσης, μελαμίνη σε κινεζικές παιδικές τροφές και για κρέας αλόγου που πουλήθηκε ως μοσχαρίσιο σε όλη την Ευρώπη, ενώ έρευνα του ελληνικού γραφείου της Greenpeace αποκάλυψε την ύπαρξη επικίνδυνων φυτοφαρμάκων σε μήλα, μπανάνες, αχλάδια, πατάτες, καρότα και κολοκύθια. Για την ακρίβεια, σε δείγματα φρούτων και λαχανικών που πωλούνται σε πάγκους της Αθήνας βρέθηκαν συνολικά 27 διαφορετικές χημικές δραστικές ουσίες (πολλές από τις οποίες είναι απαγορευμένες εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης) με επίσημες εγκρίσεις που αναγράφουν πως είναι ύποπτες καρκινογενέσεων, έχουν εξαιρετική τοξικότητα και πολλά άλλα κακά. Ολο και περισσότεροι καταναλωτές που νιώθουν απροστάτευτοι μπροστά στις απάτες οι οποίες αποκαλύπτονται κάθε τόσο στον κλάδο της βιομηχανίας των τροφίμων προτιμούν τα βιολογικά τρόφιμα.

Πώς ορίζονται; Πρόκειται για προϊόντα ελεγχόμενης παραγωγικής διαδικασίας απαλλαγμένα από χημικές ουσίες και φάρμακα επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Στις καλλιέργειες δεν χρησιμοποιούνται χημικά λιπάσματα ούτε γίνονται ψεκασμοί με χημικά φυτοφάρμακα τα οποία δεν διασπώνται και αφήνουν στα τρόφιμα κατάλοιπα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Ακόμη, σε όλα τα υπόλοιπα στάδια της παραγωγής δεν χρησιμοποιούνται τοξικές χημικές ουσίες όπως χρώματα, αρώματα, συντηρητικά, σταθεροποιητές κ.ά.

΄  γυριστε σελιδα

Οργανικά φρούτα και λαχανικά εποχής και βιολογικές παιδικές τροφές είναι τα προϊόντα που έρχονται πρώτα στην προτίμηση των καταναλωτών οι οποίοι έχουν στραφεί τα τελευταία χρόνια στην αγορά βιολογικών προϊόντων. Ακολουθούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αβγά, οι χυμοί, το λάδι, το κρέας και τα πουλερικά ενώ τελευταίο έρχεται το κρασί. Πωλούνται σε εξειδικευμένα καταστήματα ή στα ειδικά τμήματα μεγάλων σουπερμάρκετ.

Η βιολογική γεωργία δεν είναι ανακάλυψη των τελευταίων ετών. Πρόκειται για τον αρχαιότερο τρόπο καλλιέργειας σε όλο τον κόσμο που χρησιμοποιήθηκε συστηματικά μέχρι τον 20ό αιώνα. Η κύρια μέθοδος ήταν η αμειψισπορά, δηλαδή η εκ περιτροπής σπορά των χωραφιών με έμφαση στη βιοποικιλότητα. Με τον τρόπο αυτό τα εδάφη διατηρούσαν τα πλούσια συστατικά τους και τα χώματα δεν διαβρώνονταν. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι παραγωγοί εστίασαν σε μονοκαλλιέργειες και άρχισε να γίνεται εκτεταμένη χρήση χημικών λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων για την παραγωγή, πλέον, βιομηχανικών τροφίμων. Η νιτρική αμμωνία που χρησιμοποιούνταν στα πυρομαχικά μετατράπηκε σε πάμφθηνο αζωτούχο λίπασμα, το DDT με το οποίο ο στρατός εξόντωνε παθογόνα έντομα έγινε ζιζανιοκτόνο και άρχισε η μαζική τους χρήση στη γεωργία εγείροντας πολλά ερωτήματα σχετικά με τους κινδύνους από τη χρήση τους.

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ. Την ίδια εποχή άρχισε να αναπτύσσεται και το κίνημα των οργανικών καλλιεργειών με έμφαση στην εποχικότητα. Τη δεκαετία του 1960, η «Σιωπηλή άνοιξη» (Silent Spring), το βιβλίο της Ρέιτσελ Κάρσον, στο οποίο η αμερικανίδα θαλάσσια βιολόγος και περιβαλλοντολόγος υποστηρίζει ότι τα εντομοκτόνα συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα και βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισμό, έγινε η αιτία για να αλλάξει η εθνική πολιτική των ΗΠΑως προς τη χρήση εντομοκτόνων. Το DDT και άλλα επικίνδυνα εντομοκτόνα απαγορεύτηκαν και το βιβλίο υπήρξε έμπνευση για το παγκόσμιο περιβαλλοντικό κίνημα. Στην Ελλάδα τα πρώτα οργανωμένα προγράμματα βιοκαλλιέργειας άρχισαν τη δεκαετία του 1980 στη Μάνη με το ελαιόλαδο και στην Αιγιαλεία Αχαΐας με την κορινθιακή σταφίδα ενώ την επόμενη δεκαετία άρχισε η οργανική καλλιέργεια εσπεριδοειδών στη Λακωνία, σταφυλιών στη Νάουσα κ.ά. Εκτός από τις οργανικές καλλιέργειες υπάρχουν επίσης οργανικές φάρμες ζώων και πτηνών, οι οποίες μεταξύ άλλων ελέγχονται για τον τρόπο σταβλισμού, την αντιμετώπιση ασθενειών χωρίς αντιβιοτικά, τη σφαγή σε πιστοποιημένα σφαγεία και βεβαίως τη διατροφή των ζώων με βιολογικές φυτικές τροφές.

Η αξιοπιστία των προϊόντων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας στηρίζεται στην πιστοποίησή τους. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα τυποποιημένα βιολογικά προϊόντα πρέπει να φέρουν σήμανση με:

την επωνυµία της επιχείρησης που παράγει, συσκευάζει ή εµπορεύεται το προϊόν και έναν συγκεκριµένο κωδικό αναγνώρισης

το ευρωπαϊκό σήµα βιολογικής γεωργίας και το σήµα του φορέα πιστοποίησης, ο οποίος πρέπει να είναι αναγνωρισµένος από το υπουργείο Γεωργίας (όπως οι ΔΗΩ, ΟΠΕΓΕΠ-AGROCERT, ΣΟΓΕ, ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕ, Ινστιτούτο Ελέγχου Βιολογικών Προϊόντων ΒΙΟΕΛΛΑΣ)

την ένδειξη «βιολογικό» ή «βιολογικό σε µετατροπή» ανάλογα µε το στάδιο µετατροπής της καλλιέργειας σε βιολογική.

Σε περίπτωση πώλησης χύμα προϊόντων, το κατάστημα οφείλει να διαθέτει τα σχετικά έγγραφα που αποδεικνύουν ότι τα προϊόντα είναι βιολογικά.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ. Σε αντίθεση με τα συμβατικά, τα βιολογικά τρόφιμα δεν περιέχουν επικίνδυνες για την υγεία ουσίες, αφού κατά τη διαδικασία καλλιέργειας και παραγωγής απαγορεύεται η χρήση χημικών λιπασμάτων και φαρμάκων. Παράγονται με μεθόδους φιλικές προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον, και τόσο οι αγρότες όσο και οι καταναλωτές δεν εκτίθενται σε κινδύνους από τη χρήση τοξικών ουσιών.

Διάφορα φυτά καλλιεργούνται διαδοχικά στο ίδιο χωράφι ώστε να μην εξαντλούνται τα εδάφη ενώ επίσης χρησιμοποιούνται διάφορα ψυχανθή για τη λίπανσή τους. Επίσης απαγορεύεται η προσθήκη τροφών ζωικής προέλευσης (π.χ. ιχθυάλευρα) στη διατροφή των ζώων.