Αναζήτηση
Γιατί οι Εβραίοι ήταν από την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης προσανατολισμένοι στις λέξεις και τα κείμενα; Γιατί σε κάθε εβραϊκό τραπέζι όπου ήταν δυνατό υπήρχε όχι μόνο φαγητό αλλά και βιβλία; Στοιχειώδη ερωτήματα για έναν μελετητή της εβραϊκής ιστορίας, ίσως δευτερεύοντα για κάποιον άλλον, τα οποία, όπως και να ‘χει, διερευνώνται από την καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Χάιφα Φάνια Οζ-Ζάλτσμπεργκερ και από τον πατέρα της, συγγραφέα Αμος Οζ σε ένα βιβλίο που συνέγραψαν παρέα. Που με αφορμή το αφιέρωμα της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης στο Ισραήλ –ολοκληρώνεται την Κυριακή –παρουσιάστηκε στην επικράτειά της την Πέμπτη και στον αθηναϊκό Ιανό μία ημέρα πριν μέσα από συζήτηση της συγγραφέως με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη.
«Είναι ένα βιβλίο», διευκρίνιζε η Οζ, από το πατάρι του Ιανού, «που αφορά όχι μόνο στους Εβραίους αλλά και όποιον έχει μεγάλη ιστορία και μικρά παιδιά στο σπίτι». Και πώς συνυπήρξαν στη δημιουργία του μια ιστορικός και ένας συγγραφέας, ιδιότητες εξ αντικειμένου αντιτιθέμενες; «Μικρή νόμιζα ότι ένας συγγραφέας είναι υπεύθυνος για ιστορίες», εξήγησε, «και ένας ιστορικός, για αλήθειες. Σήμερα πιστεύω ότι ίσως συμβαίνει το αντίθετο. Γράφοντας, είχαμε απέναντί μας αφενός τους ορθόδοξους Εβραίους που ισχυρίζονται ότι η Βίβλος είναι ο λόγος του Θεού και αφετέρου τους μελετητές που υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μύθο, για μια θριαμβική αφήγηση του σιωνισμού. Κι έπειτα; απαντάμε εμείς. Από πότε η μυθοπλασία τρομάζει ένα μυθιστοριογράφο;» κατέληξε η ιστορικός.
Η ίδια η «εβραϊκότητα», στο κάτω κάτω, «είναι αυτό στο οποίο δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε δύο Εβραίοι» σημείωσε η Οζ. «Είναι το να γελάς με τη θρησκεία, τον λαό σου, τον εαυτό σου, μέχρι δακρύων». Το πολυπολιτισμικό κομμάτι της, είπε, εκφράζεται καλύτερα στην πρόσφατη βράβευση του ειδικευμένου στην αρχαία Ελλάδα καθηγητή Ιράντ Μαλκίν στο πλαίσιο της 66ης επετείου από την ίδρυση του Κράτους του Ισραήλ. Ο λαός του, άλλωστε, προσέθεσε τα βιβλία στη μέθοδο διαιώνισης του πολιτισμού του και το δικό τους περιεχόμενο είναι που μελετάει και το δοκίμιο «Οι εβραίοι και οι λέξεις» –είτε μιλάμε για ταλμουδιστές λογίους είτε για σύγχρονους συγγραφείς. Η μεταξύ τους αλυσίδα είναι που ψηλαφίζεται σε τέσσερα κεφάλαια όπου με χιούμορ ή με λυρισμό καταπιάνονται ακόμα και με την πνευματική βαρύτητα της μητρότητας στους Εβραίους, την έννοια του χρόνου ή τον τρυφερό, «αγαπησιάρικο» σαρκασμό τους.
