Μαρμάρινη και βάρους 1,5 τόνου, κάποτε κρατούσε καλά φυλαγμένα τα μυστικά του ταφικού μνημείου στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη. Χθες, βρέθηκε πεταγμένη, λες κι ήταν σκουπίδι, σε έναν λάκκο διαστάσεων 4×2,10 μ. κάτω από το δάπεδο του τρίτου θαλάμου, ανοίγοντας έναν νέο κύκλο ερωτημάτων γύρω από το εντυπωσιακών διαστάσεων και γεμάτο καινοτομίες αρχαιολογικό εύρημα, που εδώ και τρεις μήνες κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού.

Το δάπεδο στον τρίτο θάλαμο ορισμένοι το περιγράφουν σαν να έχει βουλιάξει, ειδικά στο κεντρικό τμήμα του, κι άλλοι σαν να το έχει ξεκολλήσει κάποιος και να έχει πετάξει τους πωρόλιθους από το οποίο είναι φτιαγμένο.

Το νέο μυστικό όμως κρυβόταν κάτω από το δάπεδο, εκεί όπου εντοπίστηκε ένα όρυγμα – ένας λάκκος δηλαδή -, το βάθος του οποίου φαίνεται να ξεπερνά το αρχικά εκτιμώμενο 1,5 μ., γεμάτο από την αμμώδη επίχωση που έχει βρεθεί ώς τώρα σε όλο το μνημείο. Μέσα στο όρυγμα αυτό – που οι αρχαιολόγοι αποφεύγουν να χαρακτηρίσουν κρύπτη – βρέθηκε και το μαρμάρινο θυρόφυλλο διαστάσεων 2×0,9 μ. και βάρους 1,5 τόνου (κομμάτια του δεύτερου θυρόφυλλου είχαν εντοπιστεί τόσο στον προηγούμενο θάλαμο με το ψηφιδωτό όσο και στον τρίτο που ερευνάται τώρα).

Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; «Πρώτα από όλα πρέπει να διαλευκανθεί αν το όρυγμα είναι φυσικό ή τεχνητό» μας λέει η επίτιμη διευθύντρια Κλασικών Αρχαιοτήτων, Κατερίνα Ρωμιοπούλου, που διατηρεί επιφυλάξεις σχετικά με το αν πρόκειται για τεχνητή κατασκευή, δεδομένου ότι το μνημείο εδράζεται σε φυσικό βράχο και δεν θεωρεί την κανονικότητα των διαστάσεων του ορύγματος αρκετή απόδειξη ότι έχει φτιαχτεί από ανθρώπινο χέρι. «Αν ο βράχος πελεκήθηκε για να γίνει το όρυγμα, ποιος μπορεί να το έκανε και γιατί; Μήπως περιείχε κάποιο κιβώτιο, λάρνακα ή κλίνη; Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, από τη στιγμή που δεν είμαστε ειδικοί στους θησαυρούς των πειρατών της Καραϊβικής. Διότι πλέον απέναντι στο συγκεκριμένο μνημείο είμαστε σαν τον Αλαντίν. Πηγαίνουμε με το λυχνάρι αλλά δεν ξέρουμε τι θα βρούμε» συνεχίζει.

Η νέα εξέλιξη πλέον αίρει όλες τις αμφιβολίες ότι ο τάφος μπορεί να μην είχε πέσει θύμα τυμβωρύχων. Το θέμα είναι όμως πότε εισέβαλαν στο μνημείο. Το σύλησαν περισσότερες από μία φορές; Πότε σφραγίστηκε; Πώς βρέθηκε η πόρτα κάτω από το δάπεδο; Η αμμώδης επίχωση μπήκε από ανθρώπινο χέρι; «Το δυστύχημα είναι ότι δεν έχει βρεθεί ούτε ένα κινητό εύρημα, ένα νόμισμα, ένα όστρακο, ειδικά μέσα στον τρίτο θάλαμο» σχολιάζει στα «ΝΕΑ» έμπειρη αρχαιολόγος. «Είναι δυνατόν να πέρασαν τυμβωρύχοι και να μην τους έσπασε ένα αγγείο; Να μην τους έπεσε κάτι; Είναι λες κι έχει σκουπίσει κάποιος κι έχει σβήσει τα ίχνη» συνεχίζει και αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, δεδομένου ότι είναι προς το παρόν άγνωστο πόσο είναι το βάθος του ορύγματος. Αν μάλιστα ισχύει η υπόθεση εργασίας που θέτει – ότι δηλαδή ο συγκεκριμένος λάκκος λειτούργησε ως αποθέτης, ως χώρος δηλαδή απόρριψης άχρηστων αντικειμένων -, τότε ίσως θα πρέπει να περιμένουμε να τον αδειάσουν οι ερευνητές από την άμμο ώστε να διαπιστωθεί αν κρύβει και κάτι ακόμη στο εσωτερικό του.

Ενδέχεται ο τεράστιος λάκκος – που έχει διαστάσεις δωματίου – να έγινε από τους τυμβωρύχους ή να κατασκευάστηκε από τους δημιουργούς του μνημείου; «Αν είναι σύγχρονος του τάφου, τότε ίσως εκεί είχε τοποθετηθεί η λάρνακα και ενδέχεται να βρεθεί κάτι» λέει πανεπιστημιακός με ειδίκευση στην Κλασική Αρχαιολογία. «Αν όμως έγινε από τους τυμβωρύχους;» συνεχίζει και, αν και παραδέχεται ότι δεν συνηθιζόταν ένα τέτοιου είδους όρυγμα στους μακεδονικούς τάφους, ουσιαστικά δεν υπάρχει ξεκάθαρη τυπολογία, αφού δεν υπάρχουν σαφείς κανόνες στο συγκεκριμένο είδος ταφικού μνημείου.

Κι ενώ οι αρχαιολόγοι μοιάζουν χαμένοι στον λαβύρινθο της Αμφίπολης, οι συνεργάτες τους επί των τεχνικών έργων προχωρούν τις εργασίες στήριξης του μνημείου, ενώ έχουν τοποθετηθεί ειδικοί αισθητήρες που ελέγχουν τις υπάρχουσες ρωγμές αλλά και την ένταση των μεταλλικών στοιχείων αντιστήριξης στον τρίτο θάλαμο κατά την πρόοδο των ανασκαφικών εργασιών.

Με το λυχνάρι

«Πρώτα από όλα πρέπει να διαλευκανθεί αν το όρυγμα είναι φυσικό ή τεχνητό. Αν ο βράχος πελεκήθηκε για να γίνει το όρυγμα ποιος μπορεί να το έκανε και γιατί; Μήπως περιείχε κάποιο κιβώτιο, λάρνακα ή κλίνη; Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, από την στιγμή που δεν είμαστε ειδικοί στους θησαυρούς των πειρατών της Καραϊβικής. Διότι πλέον απέναντι στο συγκεκριμένο μνημείο είμαστε σαν τον Αλαντίν. Πηγαίνουμε με το λυχνάρι αλλά δεν ξέρουμε τι θα βρούμε

Κατερίνα Ρωμιοπούλου επίτιμη διευθύντρια Κλασικών Αρχαιοτήτων