Αναζήτηση
Πριν από μερικά χρόνια ο γνωστός –και ελληνοποιημένος πλέον –Γκόραν Μπρέγκοβιτς ρωτήθηκε από το γαλλικό περιοδικό «Νουβέλ Ομπζερβατέρ» πού είχε παίξει την καλύτερη μουσική. Η απάντησή του έβαλε στον χάρτη του γάλλου δημοσιογράφου μια ακριτική περιοχή της Βόρειας Ελλάδας: «Δεν θυμάμαι πού έπαιξα την καλύτερη μουσική. Θυμάμαι όμως πού άκουσα την καλύτερη μουσική. Σ’ ένα νησάκι της Μικρής Πρέσπας όπου με είχαν φωνάξει. Λίγο πριν παίξω άκουσα μια σπάνια μουσική που την ανέδιδαν η σιγαλιά των λιμνών, η σιγαλιά των αστεριών, ένα φεγγάρι που ήταν στέμμα πάνω σε έναν αρχαίο ναό, κάτι παράξενα βατράχια που τσιρίζανε και κάτι υπέροχες αγελάδες που μουγκανίζανε. Η Συμφωνική της Φύσης σε όλο της το μεγαλείο».
Οχι, ο σέρβος συνθέτης δεν βρέθηκε τυχαία στο νησάκι της Πρέσπας με τους 24 κατοίκους, το οποίο ενώνεται πια με τη στεριά με πεζογέφυρα. Ηταν καλεσμένος σε έναν από τους μεγαλύτερους πολιτιστικούς θεσμούς της χώρας που φέτος κλείνει αισίως τα 25 του χρόνια. Είναι φυσικά τα Πρέσπια (Πρέσπες 2014) που έβαλαν στον χάρτη το «λυπημένο» τοπίο της Βόρειας Ελλάδας και φέτος απλώνονται σε ένα διήμερο: την πρώτη ημέρα (28 Αυγούστου) η Ευανθία Ρεμπούτσικα θα δώσει συναυλία στη Φλώρινα με συνθέσεις της για κινηματογραφικές ταινίες και αυτοσχεδιασμούς με το βιολί της πάνω στον Τσιτσάνη.
Στις 30 Αυγούστου τη σκυτάλη παραλαμβάνουν οι συντελεστές της παράστασης «Σερσέ λα Φαμ», μια παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Η παραγωγή (θα ανεβεί από το ΚΘΒΕ τον Οκτώβριο σε σκηνοθεσία και χορογραφία της Σοφίας Σπυράτου) θα έχει ως άξονα τα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη για τη γυναίκα. Βασική ψηφίδα της είναι η ιστορία πίσω από τη σύνθεση ενός θρυλικού τραγουδιού: της «Αρχόντισσας». Μια τραγική ιστορία του ανεκπλήρωτου έρωτα ενός φίλου του Τσιτσάνη για μια πλούσια γυναίκα, την Ελίζα, που βρήκε τραγικό θάνατο στην Κατοχή από σφαίρα Γερμανού.
«Μαζί γιορτάζουμε και τιμάμε τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Τσιτσάνη» λέει ο πρώην υπουργός και δημοσιογράφος Γιώργος Λιάνης, που είναι η ψυχή των εκδηλώσεων από την πρώτη στιγμή. «Η ιδέα μού γεννήθηκε όταν ήμουν ρεπόρτερ ακόμη και μας έστειλε ο Γιάννης Καψής για «ΤΑ ΝΕΑ», το 1974, στη Βόρεια Ελλάδα να δούμε τι θα ψηφίσει ο κόσμος. Οταν είδα το νησάκι του Αγίου Αχιλλείου σκέφτηκα πως έπρεπε να γίνει κάποτε ένα φεστιβάλ εκεί» θυμάται ο Λιάνης, με καταγωγή από το Αμύνταιο Φλωρίνης.
ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΟ 1989. Το όνειρό του δεν πραγματοποιήθηκε αμέσως. Οι πρώτες εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν τελικά το 1989 με καλεσμένο τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος όμως δεν παρέστη. Τελικά ήταν ο Γιώργος Νταλάρας με μια μεγάλη συναυλία που έκανε την αρχή. «Δεν υπήρχε πεζογέφυρα τότε και ο κόσμος μετακινούνταν με πλάβες, τα μακεδονίτικα σκάφη. Υπήρχε όμως το μαγικό τοπίο, το πλούσιο οικοσύστημα με τα 2.500 είδη πουλιών και η φράση του Ελύτη από ένα κείμενό του που μου έδωσε το ερέθισμα να κάνουμε κάτι στην περιοχή με άξονα τον πολιτισμό: «Οπου δεν ηχεί αηδόνι, ηχεί κοκτέιλ μολότοφ»» αναπολεί ο Γιώργος Λιάνης.
Τα Πρέσπια –που αγκαλιάστηκαν από τον Τύπο και όλη την Ελλάδα –ξεκίνησαν σε μια ευαίσθητη εποχή για το θέμα της Μακεδονίας και την ονομασία των Σκοπίων, και στον απόηχο του εμφυλίου της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ας θυμηθούμε ότι στις Πρέσπες παρουσιάστηκε η Συμφωνική του Βελιγραδίου πρώτη φορά μετά το εμπάργκο στη Γιουγκοσλαβία και μάλιστα σε διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. «Η βραδιά-αφιέρωμα στον Λευτέρη Παπαδόπουλο είχε πάνω από 12.000 ανθρώπους ενώ τιμήθηκαν και πέρασαν από εδώ σπουδαία ονόματα. Ταυτόχρονα οργανώναμε ημερίδες ενώ εδώ συναντήθηκαν πρώτη φορά και για χρόνια μετά οι υπουργοί Πολιτισμού επτά βαλκανικών κρατών» αναφέρει ο Γ. Λιάνης.
ΚΑΛΛΑΣ ΚΑΙ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ. Στις εκδηλώσεις αυτές συμμετείχε επίσης η Μελίνα, έναν χρόνο πριν πεθάνει, διαβάζοντας Σεφέρη. Εδώ έγινε ένα από τα μεγαλύτερα αφιερώματα στη Μαρία Κάλλας. Εδώ τιμήθηκαν και έπαιξαν καλλιτέχνες της πρώτης γραμμής. Και εδώ ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, όταν τιμήθηκε είπε πως «είμαι ευτυχισμένος που ήλθα εδώ που άφησα και πήρα χνάρι». Ας μην ξεχνάμε ότι στην ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας ο μεγάλος σκηνοθέτης είχε γυρίσει επτά από τις ταινίες του. «Με τα Πρέσπια άλλαξε ψυχολογία όλος ο νομός» συμπληρώνει ο Λιάνης.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων αυτών, τέλος, έγιναν και 40 εκδόσεις σε επιμέλεια του Δημήτρη Καλοκύρη ενώ σήμερα η περιοχή μετρά 15 ξενώνες στην Πρέσπα και οκτώ στο Πισοδέρι (λόγω και του χιονοδρομικού βέβαια). Και προφανώς ο πολιτιστικός θεσμός αυτός έπαιξε τον ρόλο του. Ποια εικόνα όμως είναι πολύ δυνατή από όλα αυτά τα 25 χρόνια; ρωτάμε τον παθιασμένο με το μέρος δημοσιογράφο. «Η εικόνα της Ειρήνης Παπά να διαβάζει το Τροπάριο της Κασσιανής σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά στην εκκλησία της Αγίας Ελεούσας, του 11ου αιώνα μ.Χ.». Αυτή η στιγμή έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για τα Πρέσπια και την έως τώρα θριαμβευτική διαδρομή τους.
