«Το “ξέρω” είναι πολύ υπερεκτιμημένο ρήμα»

Εχουν αυξηθεί τα περιστατικά που χρήζουν ψυχολογικής αρωγής την περίοδο της καραντίνας;

Ναι, υπάρχει μια αύξηση, αλλά δεν συνδέεται άμεσα με τον εγκλεισμό. Δεν ήρθε κάποιος να μου πει ότι εξαιτίας του lockdown έχω αυτό ή το άλλο. Αλλά σίγουρα ο εγκλεισμός δουλεύει για όλους μας υπόγεια, ακόμη και αν δεν έχει επηρεάσει άμεσα τη ζωή μας. Μπορεί κάποιος να μην έχασε τη δουλειά του, να μην άλλαξε τρομερά τις συνήθειές του, έχει σίγουρα αναμοχλεύσει πράγματα, έχει ανακαλύψει άλλα, έχει δει μπροστά του αυτά που τα άφηνε πίσω επειδή είχε μεγαλύτερη ταχύτητα. Οταν πέσουν οι ρυθμοί υπάρχει ο κίνδυνος ή μια ευκαιρία - ανάλογα τον άνθρωπο και πώς βλέπει τη ζωή - να ανακαλύψει περισσότερα πράγματα που τα είχε αφήσει στον αυτόματο.

Η θεραπεία εξ αποστάσεως μπορεί να λειτουργήσει;

Δεν είναι ο ιδανικότερος τρόπος για να γίνει αλλά είναι μια κάποια λύση μέσα στην πανδημία. Μια θεραπεία αρχίζει από τη στιγμή που σηκώνεσαι να πας από το σπίτι σου στο γραφείο του θεραπευτή. Μπαίνεις σε μία διαδικασία. Είναι πιο εύκολο να ακυρώσεις κάτι που γίνεται εξ αποστάσεως και επίσης δεν είναι το ίδιο να μιλάς στο τηλέφωνο απ' ό,τι να έχεις τον άλλον απέναντί σου. Από κει και πέρα όμως, αν και οι δύο άνθρωποι, ο θεραπευτής και θεραπευόμενος, καταφέρουν να χτίσουν μία σχέση εμπιστοσύνης, αρχίζει να χτίζεται μια επαφή.

Ποιο είναι το κλειδί για να χτιστεί αυτή η σχέση;

Να νιώσει ο θεραπευόμενος ασφάλεια, ότι τον αποδέχεται ο θεραπευτής, τον ακούει, τον νοιάζεται, τον κατανοεί, τον φροντίζει.

Αυτά που περιγράφετε είναι οι πηγές των τραυμάτων που τους οδήγησαν σε εσάς.

Ετσι είναι. Ομως υπάρχουν και εκείνοι που έρχονται για να ακούσουν συμβουλές, να πάρουν απαντήσεις ή λύσεις. Δεν είναι αλήθεια αυτό. Ή τουλάχιστον δεν πρέπει να είναι αλήθεια. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να γνωρίζει καλύτερα από τον ίδιο τι πρέπει να κάνει. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο όπου θα είσαι ικανός και με αυτοπεποίθηση να βρεις τις απαντήσεις που αναζητάς.

Και αφού ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε γιατί δεν το πράττουμε;

Διότι δεν υπάρχει μόνο το ξέρω. Υπάρχει και το νιώθω, το φοβάμαι, το αμφιβάλλω, το μπορώ ή δεν μπορώ να το κάνω, τι θα χάσω, τι θα κερδίσω. Το «ξέρω» είναι πολύ υπερεκτιμημένο ρήμα.

Ποια προβλήματα αναδύθηκαν με αφορμή την καραντίνα;

Ολα μπαίνουν κάτω από την ταμπέλα «τι νόημα έχει»: που είμαι αυτός που είμαι, που κάνω αυτή τη δουλειά, που έχω αυτή τη σχέση, ή που δεν έχω σχέση. Πολύς κόσμος ψάχνει να βρει πώς θα τοποθετηθεί σε αυτό το νέο πεδίο. Υπάρχει μια ανάγκη για ανα-νοηματοδότηση για όλες τις βεβαιότητές μας. Για να το κάνω πιο σαφές: αν εγώ ήμουν η κοινωνική μου ζωή, αν ήμουν η δουλειά μου, αν ήμουν η σχέση μου, πού είναι και πώς όλα αυτά. Υπάρχει ανάγκη για νέα νοήματα. Αυτοί που ανταποκρίνονται καλύτερα είναι εκείνοι που συνεχίζουν να βρίσκουν ουσία σε αυτά που κάνουν ή αισθάνονται.

Εσας τι σας έφερε και τι σας πήρε η καραντίνα;

Δεν χρειάστηκε να ανα-νοηματοδοτήσω τίποτα. Ανήκω σε εκείνους που δεν τους έχει αλλάξει πολύ τη ζωή η καραντίνα. Δεν έχω χάσει τη δουλειά μου, κατάφερα να δημιουργώ, να γράφω και να συμμετέχω σε πράγματα. Εχω τη στεναχώρια ότι δεν μπορώ να παίξω τον δίσκο (σ.σ.: «Το πιο δικό μου ψέμα» από την MLK) που κυκλοφορήσαμε λάιβ, αλλά δεν έφτασα στο σημείο να πω και τι νόημα έχει που τον παρέδωσα. Δεν έχω χάσει κάτι. Για μένα το φως είναι η τέχνη και οι φίλοι μου και ο έρωτας.

Δεν σας έχει στερήσει κάτι;

Βεβαια. Ημουν προ καραντίνας συνεχώς εκτός σπιτιού με ανθρώπους: για να διαβάζω, για να παίζω μουσική, να βλέπω τους φίλους. Μου έχουν λείψει πολύ οι καφέδες, τα θέατρα όπως σε όλους. Προφανώς και κανένα live streaming δεν συγκρίνεται με τα διά ζώσης.

Πώς μεταπηδήσατε από τη Νομική στην Ψυχολογία;

Οταν τελείωσα το σχολείο στα 17 μου - σκεφτόμουν ότι ήθελα να γίνω ψυχολόγος σε ένα πολύ αφηρημένο πλαίσιο. Στην ουσία το μόνο που με απασχολούσε ήταν το heavy metal. Είχα όμως έναν βαθμό που μου επέτρεπε να πάω όπου ήθελα από το θεωρητικό πεδίο. Υπήρχαν άνθρωποι δίπλα μου που μου έλεγαν μη χαραμίσεις τόσο υψηλό βαθμό. Αυτά τα κλασικά ελληνικά σύνδρομα. Δεν με πιέσανε για να μην παρεξηγηθώ. Το επιχείρημα που με έπεισε είναι ότι πρόκειται για μια σχολή που σου ανοίγει πολλούς ορίζοντες και είναι και ένα από τα φετίχ που ελληνικού σύμπαντος. Σεπτέμβριο τελείωσα τη Νομική, Οκτώβριο κατέθεσα πάλι Μηχανογραφικό για την Πάντειο.

Βρήκατε τον εαυτό σας;

Βρήκα κάτι που με ενδιέφερε περισσότερο. Εχω θέμα με τις ταυτότητες. Δεν αυτοπροσδιορίζομαι μέσα από τη δουλειά μου. Αλλά σαφώς είναι κάτι που κάνω με χαρά.

Σας βοηθάει να προσφέρεται βοήθεια σε ανθρώπους;

Εχω άρνηση με τη λέξη βοήθεια. Προτιμώ τη στήριξη. Δεν θεωρώ ότι όσοι έρχονται σε μένα είναι αβοήθητοι. Χρειάζονται υποστήριξη, ένα πλαίσιο ασφάλειας όπως λέγαμε και αποδοχής.

Η οπτική αναπηρία δρομολόγησε προκαθορισμένες εξελίξεις στη ζωή σας;

Εντάξει δεν μπορώ να οδηγήσω (σ.σ.: γελάει δυνατά). Αλλά τώρα πρέπει να σου πω ότι αν είχα την όρασή μου θα ζούσα στα Τρίκαλα. Εκεί ζούσαν οι γονείς μου. Η μητέρα μου είναι από την Αθήνα, γνώρισε τον πατέρα μου και πήγε να ζήσει μαζί του. Εχω άλλο έναν αδελφό μεγαλύτερο από τη μητέρα μου που ζούσε στην Αθήνα και έχω πατρική σχέση μαζί του. Οταν γεννήθηκα και έπρεπε να πάω δημοτικό η μόνη επιλογή ήταν το Κέντρο Εκπαίδευσης Τυφλών στην Αθήνα. Πάρθηκε η απόφαση να έρθω στην Αθήνα κοντά στους συγγενείς της μητέρας μου. Τους έβλεπα στις 15 μέρες, Χριστούγεννα, Πάσχα, καλοκαίρι. Αυτό δεν θα συνέβαινε αν έβλεπα.

Η έλλειψη όρασης σάς στέρησε τους γονείς σας.

Και ναι και όχι. Μπορεί να είναι, αλλά δεν το βλέπω σαν στέρηση. Πήρα πολλά πράγματα από αυτή την εμπειρία.

Τι πήρατε;

Διαμόρφωσα τον χαρακτήρα μου πάνω σε αυτό. Μου έδωσε επίσης έναν πολύ διευρυμένο ορισμό για το τι είναι οικογένεια, άρα και για τους φίλους. Μου έδωσε αγάπη από πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους. Συμβίωσα με πολλές γυναίκες και έτσι γεννήθηκε η αγάπη και η ανάγκη για γυναίκες δίπλα μου.

Τι σας έχει στηρίξει περισσότερο;

Σαφώς η μεγαλύτερη δυσκολία είναι η τυφλότητα. Αλλά λειτούργησε απελευθερωτικά η στήριξη από την οικογένειά μου και τους φίλους μου. Μου άλλαξαν τις οπτικές των πραγμάτων και η τέχνη, η μουσική και η λογοτεχνία. Μου έδωσαν νόημα ύπαρξης.

Η έλλειψη όρασης τι σας στέρησε;

Το να με βάζει στη διαδικασία να πρέπει να κερδίζω - όλοι μπαίνουμε αλλά για μένα ήταν προφανές και έκδηλο - και να αποδεικνύω τα πολύ αυτονόητα.

Πότε το νιώσατε έντονα;

Μετά το δημοτικό πήγα στο γυμνάσιο της γειτονιάς μου. Η πρώτη μέρα στο σχολείο ήταν πολύ δύσκολη. Ενιωσα τρομερή μοναξιά.

Πώς διαβάζατε;

Είτε με τη μέθοδο μπράιγ σε όποια βιβλία υπήρχε, είτε με τη θεία μου, είτε με τους φίλους. Εκαναν ανάγνωση, άκουγα και απομνημόνευα. Ακούγεται δύσκολο αλλά εγώ το απόλαυσα.

Η επιστήμη προχωράει και ενδεχομένως σε μερικά χρόνια να μπορούσατε να αποκτήσετε την όρασή σας. Τι θα θέλατε να δείτε πρώτα;

Δεν με απασχολεί. Εχω αίσθηση για τον κόσμο όπου ζω. Ξέρω για τους φίλους μου, τους έρωτές μου, τη μουσική μου. Αυτό ξέρω και δεν έκανα κανέναν συμβιβασμό. Εχω πάει πολύ πιο μακριά από εκεί που στόχευα. Τα πτυχία, ο δίσκος, το βιβλίο, τα ταξίδια, ο εθελοντικός οργανισμός «Διαβάζω για τους άλλους» δεν ήταν ξεκάθαροι στόχοι. Ούτε θα σου πω - για παράδειγμα - κοιτάζω μόνο τον χαρακτήρα του άλλου και δεν με απασχολεί η εμφάνισή του. Δεν μπορώ να δω αν είναι ξανθός ή μελαχρινός κάποιος, αν έχει πράσινα μάτια. Αλλά μπορώ να ξέρω αν κάποιος είναι ψηλός ή κοντός, πώς μυρίζει, αν το δέρμα του είναι λείο.

Εχετε ρωτήσει ποτέ να σας περιγράψουν κάτι που δεν μπορούσατε να δείτε;

Οχι, ποτέ. Εκτός από το κλασικό στους φίλους μου: «Είναι ωραία αυτή;».