Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Σύνδεση μέλους
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Εχει μια αξιοπρέπεια το ντοκιμαντέρ του Βέρνερ Χέρτσογκ «Στα βήματα του Μπρους Τσάτουιν» (2019), το οποίο προβάλλεται στο online Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Και μια ηθική ματιά απέναντι στην τέχνη και τους δημιουργούς της, όπως όλα τα σημαντικά έργα. Σε οκτώ κεφάλαια ο γερμανός σκηνοθέτης καταγράφει τα «τοπία της ψυχής» του φίλου του (το Μοναστήρι Λαντόν της Ουαλίας, πάνω απ' όλα, στο οποίο επέστρεφε πάντοτε ως ανέστιος νομάς), τα μονοπάτια τραγουδιών που αφήνουν οι ιστορίες των Αβορίγινων στην έρημο, τα τοτεμικά στοιχεία που ανακάλυπτε στις περιηγήσεις του, τις τελετουργικές αναπαραστάσεις του θανάτου, τις τελευταίες εικόνες που είδε πριν πέσει σε κώμα λόγω AIDS (ήταν από το φιλμ του Χέρτσογκ «Woodaabe - herdsmen of sun», όπου μια φυλή ανδρών της Σαχάρας οργανώνει ετήσια καλλιστεία με κριτική επιτροπή γυναικών).
Οι πολιτισμοί που πεθαίνουν, τα πλοία που δεν φτάνουν ποτέ στον προορισμό τους - όπως εκείνο στον Πούντα Αρένας της Παταγονίας -, τα αποτυπώματα ανθρώπινων χεριών σε βράχους, ο «κόσμος που αποκαλύπτεται σε όσους ταξιδεύουν περπατώντας»: αυτό είναι το σύμπαν που αποτύπωσε ο Μ.Τσάτουιν αφήνοντας παρακαταθήκη για τους επιγόνους στην ταξιδιωτική λογοτεχνία. Ο Χέρτσογκ δεν υπογράφει απλώς μια επιστολή αγάπης προς τον χαμένο φίλο του, η τεφροδόχος του οποίου είναι θαμμένη στον Αγιο Νικόλαο Εξωχωρίου Μάνης. Κινηματογραφεί ίχνη και της δικής του συναισθηματικής γεωγραφίας (όταν λέει για τον Τσάτουιν ότι «μετέτρεπε παραμύθια και θρύλους σε ταξίδια του νου» ο σκηνοθέτης των «Φιτζκαράλντο» και «Κόμπρα βέρντε» το αποδέχεται και για τον εαυτό του).
Με έναν έμμεσο τρόπο το ντοκιμαντέρ αποτελεί και μια ανεπίδοτη επιστολή στους ήρωες της ταξιδιωτικής δημοσιογραφίας / λογοτεχνίας, η οποία λειτουργούσε ενίοτε ως αναφορά στο κινηματογραφικό ιδίωμα του Χέρτσογκ. «Υπάρχουν συγγραφείς που μπορούν να λειτουργήσουν μόνο "στο σπίτι" στην κατάλληλη καρέκλα, με τα λεξικά και τις εγκυκλοπαίδειες στα ράφια, τώρα πια και με τον επεξεργαστή κειμένου» έγραφε το 1987 ο Τσάτουιν στο «Ενας πύργος στην Τοσκάνη» (περιλαμβάνεται στο «Anatomy of restlessness», Penguin, 1996). «Και υπάρχουν αυτοί, όπως εγώ, που νιώθουν παράλυση στο σπίτι. Γι' αυτούς είναι συνώνυμο με το ανεκδοτολογικό "μπλοκάρισμα του συγγραφέα" - πιστεύουν αφελώς ότι όλα θα ήταν καλύτερα αν βρίσκονταν κάπου αλλού. Ακόμη και μέσα στους κορυφαίους βρίσκεις την ίδια διχοτόμο: ο Φλωμπέρ και ο Τολστόι εργάζονται στη βιβλιοθήκη τους. Ο Ζολά με την πανοπλία του δίπλα στο γραφείο. Ο Πόε στο αγρόκτημα. Ο Προυστ στο δωμάτιο με τοίχο από φελλό. Από την άλλη, ανάμεσα στους "ταξιδιώτες" έχουμε τον Μέλβιλ, που απόκαμε με το νοικοκυριό στη Μασαχουσέτη ή τους Χεμινγουέι, Γκόγκολ και Ντοστογιέφσκι, οι ζωές των οποίων, είτε από επιλογή είτε από ανάγκη, ήταν ένας ορμητικός γύρος σε ξενοδοχεία και νοικιασμένα δωμάτια - στην περίπτωση του τελευταίου, και σε μια φυλακή της Σιβηρίας. Οσο για μένα - αν έχει κάποια σημασία - έχω προσπαθήσει να γράψω σε μέρη όπως μια αφρικανική λασποκαλύβα (με μια βρεγένη πετσέτα στο κεφάλι μου), ένα μοναστήρι του Αθω, μια αποικία συγγραφέων, έναν χερσότοπο, ακόμη και μια τέντα».
