Περιμένοντας τον νέο αμερικανό φίλο

Οι αμερικανοί πολίτες εξέλεξαν με την ψήφο τους το δίδυμο Τζο Μπάιντεν - Κάμαλα Χάρις γυρίζοντας σελίδα στην  τετραετία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και στην εντός συνόρων πολιτική του. Η εκτός συνόρων  σπάνια αγγίζει τον μέσο αμερικανό  πολίτη. Ταυτόχρονα όμως έδωσαν έναν υψηλό αριθμό ψήφων υπέρ του απερχομένου - αν, πώς και πότε μένει να δούμε - προέδρου. Το επίθετο «αντισυμβατικός» που  συνόδευε τον πρόεδρο Τραμπ είναι υπερβολικά ευγενικό.

Στην Ελλάδα δείχνουμε σήμερα κάπως «ντροπαλοί». Δεν μας πολυαρέσει να κοιτάζουμε πίσω. Γυρίζοντας στον Νοέμβρη 2016, παρατηρώ χωρίς απορία ότι η πολιτική ηγεσία της Ελλάδος ήταν μεταξύ των ελαχίστων στην Ευρωπαϊκή Ενωση που υποδέχθηκε  με χειροκροτήματα την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Επίσημα χείλη τη χαρακτήρισαν τότε ως «θετική εκδήλωση της αντισυστημικής επιλογής του αμερικανικού λαού». Να θυμίσουμε ότι παρέλαβε από  τη «συστημική» διοίκηση Μπάρακ Ομπάμα - Τζο Μπαϊντεν. Ολα  «αντισυστημικά». Πώς αλλάζουν οι καιροί!

Πώς εξελίχθηκαν οι ελληνο-αμερικανικές σχέσεις στην τετραετία Τραμπ; Παρά τις πολλαπλών εκφάνσεων σχέσεις Τραμπ και Ερντογάν, η Ελλάδα κατά την τετραετία 2017-2020 βρήκε τον τρόπο να ενισχύσει τις ήδη ισχυρές σχέσεις της με την υπερατλαντική σύμμαχο. Εκπρόσωποί της  συνεπικουρούμενοι και από δικές μας συχνά αυτάρεσκες φωνές τις χαρακτηρίζουν ως τις καλύτερες των τελευταίων δεκαετιών. Εύχομαι και ελπίζω έτσι να έχουν τα πράγματα.

Η αλήθεια είναι ότι υπό δύο διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις  με θεμελιώδεις μεταξύ τους διαφορές οι ελληνο-αμερικανικές σχέσεις άνθησαν κατά την τελευταία τετραετία. Στον αμυντικό τομέα με την Ενισχυμένη Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας (διαπραγματεύτηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, υπέγραψε η κυβέρνηση  Νέας Δημοκρατίας). Στον  ενεργειακό τομέα με την ισχυρή  (πρωτοπόρο στην Ευρωπαϊκή  Ενωση) συνεργασία Ελλάδος και ΗΠΑ. Επίσης, κάτι κινείται λόγω των θεσμικών μας μεταρρυθμίσεων στις  αμερικανικές επενδύσεις στην Ελλάδα. Να συνυπολογίσουμε επίσης ότι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες του προέδρου Τραμπ (εξοστρακισμός Ιράν) επέτρεψαν αναμφίβολα, για λόγους δικών τους συμφερόντων, την προσέγγιση/ευθυγράμμιση Ισραήλ, Σαουδικής Αραβίας, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων καθώς και  Αιγύπτου με τις θέσεις της Ελλάδος και της Κύπρου. Κεκτημένο αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια.

Υπέρ θέσεων Ελλάδος και Κύπρου έχουν δημόσια ταχθεί οι κατ' εξοχήν εκπρόσωποι του θεσμικού συστήματος εθνικής ασφαλείας της Ουάσιγκτον. Μέχρι και του επιπέδου των υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας. Δηλώσεις και χειρονομίες. Σίγουρα όχι με την αποτελεσματικότητα που θα θέλαμε.  Υπολείπονται μεν των θέσεων και πράξεων της Γαλλίας, είναι ισχυρότερες δε των θέσεων της Γερμανίας στο κρίσιμο αυτό εξάμηνο της ευρωπαϊκής της προεδρίας. Παρά δύο θετικές συναντήσεις  των Πρωθυπουργών Αλέξη Τσίπρα (2017) και Κυριάκου Μητσοτάκη (2020) με τον πρόεδρο Τραμπ δεν  είχαμε ισχυρή πρόσβαση στον αμερικανό πρόεδρο. Μάταια  προσβλέπαμε στο τηλεφώνημα του προέδρου Τραμπ στον Ταγίπ Ερντογάν τις ώρες που απειλήθηκε  στρατιωτική σύγκρουση στο Αιγαίο. Ο πρόεδρος της Τουρκίας  αξιολόγησε τη μη παρέμβαση ως ενθάρρυνση.

Γνωρίζουμε τις απόψεις του εκλεγέντος προέδρου Τζο Μπάιντεν και γνωρίζει τις δικές μας. Η ομάδα που τον πλαισιώνει έχει σε βάθος γνώση των σχέσεων Ελλάδος - Τουρκίας - Κύπρου, ενώ ο πρέσβης Νικόλας Μπερνς και η πρώην  σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου Ομπάμα, Σούζαν Ράις,  έχουν συνδιαμορφώσει την αμερικανική πολιτική στην περιοχή. Ο αμερικανός πρόεδρος θέτει το εκ των έσω απαξιωμένο σήμερα ΝΑΤΟ ως τον πυλώνα των διατλαντικών σχέσεων. Στο ΝΑΤΟϊκό πλαίσιο εκτιμώ ότι θα επιλέξει να ασχοληθεί με το «τουρκικό ζήτημα» σε όλες του τις πτυχές. Υπό ποιο πρίσμα θα δει τον μιλιταριστικό τουρκικό  αναθεωρητισμό; Συνεργάτες και εκπρόσωποί του διαβεβαίωναν ότι θα ενεργήσει παρεμβατικά αν χρειαστεί.

Δεν θα αιφνιδιάσει πάντως με  επιτηδευμένο κυνισμό - όπως έπραξε ο κ. Τραμπ - τον υψηλό έλληνα συνομιλητή του, ο οποίος τον προειδοποιούσε ότι «δεν αποκλείεται να έχουμε στρατιωτική σύγκρουση  στο Αιγαίο». Η διαφορά αυτή αποτελεί κρίσιμο μέγεθος. Ιδωμεν στην πράξη.

Ο Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρώην πρέσβης της Ελλάδος στις ΗΠΑ (2005-2009)