Ένας περίεργος πλανήτης σε σχήμα λεμονιού έχει προκαλέσει αμηχανία στους επιστήμονες, καθώς φαίνεται να αναιρεί όσα γνωρίζουμε για τον σχηματισμό των πλανητών. Ο πλανήτης, μεγέθους αντίστοιχου με του Δία, εντοπίστηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST) της NASA και παρουσιάζει χαρακτηριστικά που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ ξανά.
Ο πλανήτης, γνωστός ως PSR J2322–2650b, διαθέτει ατμόσφαιρα πλούσια σε άνθρακα και ήλιο, εντελώς διαφορετική από κάθε άλλη γνωστή εξωπλανητική ατμόσφαιρα. Στα ανώτερα στρώματά της αιωρούνται σύννεφα αιθάλης, ενώ στο εσωτερικό του πλανήτη πιστεύεται ότι σχηματίζονται διαμάντια λόγω των ακραίων πιέσεων.
Το πιο εντυπωσιακό είναι πως ο πλανήτης αυτός δεν περιφέρεται γύρω από έναν ήλιο, αλλά γύρω από έναν αστέρα νετρονίων, γνωστό ως πάλσαρ – τον υπέρπυκνο πυρήνα ενός νεκρού άστρου. Ο πάλσαρ, που βρίσκεται περίπου 750 έτη φωτός από τη Γη, βομβαρδίζει συνεχώς τον πλανήτη με ακτίνες γάμμα, παραμορφώνοντάς τον βαρυτικά σε σχήμα “λεμονιού”.
Οι θερμοκρασίες στην επιφάνειά του διαφέρουν δραματικά, από 650°C τη νύχτα έως 2.030°C την ημέρα, καθιστώντας τον ένα από τα πιο ακραία ουράνια σώματα που έχουν εντοπιστεί. Παράλληλα, η τροχιά του γύρω από τον πάλσαρ είναι εξαιρετικά κοντινή, μόλις 1,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα, με αποτέλεσμα ένα “έτος” εκεί να διαρκεί μόλις 7,8 ώρες.
Μια ατμόσφαιρα που δεν μοιάζει με καμία άλλη
Σε μελέτη που έγινε δεκτή για δημοσίευση στο περιοδικό The Astrophysical Journal Letters, οι ερευνητές αποκάλυψαν ότι η ατμόσφαιρα του PSR J2322–2650b είναι ακόμη πιο παράξενη απ’ όσο πίστευαν. Ο Δρ Peter Gao, από το Carnegie Earth and Planets Laboratory, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Όταν λάβαμε τα δεδομένα, η αντίδρασή μας ήταν ‘Τι στο καλό είναι αυτό;’».
Σύμφωνα με τον Δρ Michael Zhang, του Πανεπιστημίου του Σικάγο, πρόκειται για έναν εντελώς νέο τύπο πλανητικής ατμόσφαιρας. Αντί για τα συνηθισμένα μόρια που συναντώνται σε εξωπλανήτες – όπως νερό, μεθάνιο ή διοξείδιο του άνθρακα – οι επιστήμονες εντόπισαν μοριακό άνθρακα, συγκεκριμένα C3 και C2. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ελάχιστο οξυγόνο ή άζωτο, κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ σε κανέναν από τους περίπου 150 πλανήτες που έχουν μελετηθεί σε βάθος.
Ένα άλυτο αίνιγμα για τη δημιουργία του
Οι επιστήμονες παραδέχονται ότι δεν γνωρίζουν πώς σχηματίστηκε αυτός ο πλανήτης. Όπως εξηγεί ο Δρ Zhang, δεν θα μπορούσε να έχει προκύψει με τον τρόπο που σχηματίζονται οι κοινοί πλανήτες, αφού η σύστασή του είναι εντελώς διαφορετική. Επίσης, η θεωρία ότι προήλθε από τα εξωτερικά στρώματα ενός άστρου αποκλείεται, καθώς οι πυρηνικές αντιδράσεις δεν παράγουν καθαρό άνθρακα.
Η επικρατέστερη υπόθεση είναι πως ο άνθρακας και το οξυγόνο κρυσταλλώθηκαν στο εσωτερικό του πλανήτη κατά τη διάρκεια της ψύξης του. Οι καθαροί κρύσταλλοι άνθρακα ενδέχεται να ανέβηκαν προς την επιφάνεια και να αναμείχθηκαν με ήλιο, δημιουργώντας την ατμόσφαιρα που παρατηρείται σήμερα.
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο καθηγητής Roger Romani του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, αυτό δεν εξηγεί όλα τα φαινόμενα: «Κάτι πρέπει να συμβαίνει ώστε να απομακρύνονται το οξυγόνο και το άζωτο. Εκεί βρίσκεται το μυστήριο». Ο ίδιος προσθέτει ότι το άγνωστο αποτελεί πρόκληση: «Είναι υπέροχο να έχουμε ένα τέτοιο αίνιγμα να λύσουμε».
