Μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες δημιουργικής αφοσίωσης σε έναν και μόνο κινηματογραφικό κόσμο, ο Tζεϊμς Κάμερον αφήνει ανοιχτό, για πρώτη φορά τόσο καθαρά, το ενδεχόμενο να αποχαιρετήσει το σύμπαν του Avatar. Η κυκλοφορία της νέας ταινίας Avatar: Fire and Ash δεν αποτελεί απλώς άλλο ένα κεφάλαιο της εμπορικά επιτυχημένης σάγκα, αλλά ένα κομβικό σημείο που ενδέχεται να καθορίσει οριστικά το μέλλον της.
Η ταινία έχει ήδη κάνει την είσοδό της στις κινηματογραφικές αίθουσες παγκοσμίως και τα πρώτα οικονομικά στοιχεία δείχνουν μια θετική, αν και όχι εκρηκτική, πορεία. Στο εξωτερικό ξεπέρασε τα 100 εκατομμύρια δολάρια μέσα στις πρώτες ημέρες προβολής, επίδοση ανώτερη από το πρώτο «Avatar» του 2009, αλλά χαμηλότερη από το Avatar: The Way of Water. Για τον Κάμερον, όμως, τα νούμερα δεν είναι απλώς θέμα σύγκρισης. Είναι το κριτήριο πάνω στο οποίο έχει χτίσει τον σχεδιασμό ολόκληρης της υπόλοιπης σειράς.
Ο ίδιος έχει παραδεχθεί ότι το μέλλον της σειρας εξαρτάται άμεσα από την εμπορική αντοχή του Fire and Ash. Αν η ταινία δεν ανταποκριθεί στις προσδοκίες, το «Avatar» μπορεί να ολοκληρωθεί πρόωρα, αφήνοντας ανεκπλήρωτα σχέδια για επόμενα μέρη. Και αυτό, όπως δηλώνει, δεν τον τρομάζει.
Από το 2009, όταν το πρώτο «Avatar» άλλαξε για πάντα τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιλαμβάνεται το τρισδιάστατο σινεμά, η ζωή και η καριέρα του Κάμερον περιστρέφονται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από την Πανδώρα. «Εδώ και χρόνια κάνω σχεδόν μόνο αυτό», παραδέχεται. «Και τώρα βρίσκομαι σε ένα περίεργο σταυροδρόμι». Το ερώτημα που θέτει ο ίδιος είναι σχεδόν υπαρξιακό: θέλει άραγε η ταινία να είναι τόσο μεγάλη επιτυχία ώστε να τον «αναγκάσει» να συνεχίσει με δύο ακόμη φιλμ ή, αντίθετα, να αποτύχει αρκετά ώστε να του δώσει την αφορμή να στραφεί σε κάτι εντελώς διαφορετικό;
Η αμφιβολία αυτή δεν αφορά μόνο το «Avatar», αλλά και τη συνολική κατάσταση του σύγχρονου κινηματογράφου. Ο Κάμερον θέτει ανοιχτά το ερώτημα αν η εμπειρία της κινηματογραφικής αίθουσας έχει φθαρεί ή αν απλώς λειτουργεί πλέον επιλεκτικά, ευνοώντας συγκεκριμένα είδη και θεάματα. «Ίσως η ταινία αυτή δείξει πόσο έχει αλλοιωθεί η κινηματογραφική εμπειρία σήμερα», σημειώνει, «ή ίσως αποδείξει ότι παραμένει ισχυρή, αλλά μόνο για ορισμένες κατηγορίες ταινιών». Όπως λέει χαρακτηριστικά, το αποτέλεσμα μοιάζει με ρίξιμο νομίσματος, του οποίου η έκβαση θα φανεί μόνο με την πάροδο του χρόνου.
Παρά τη βαριά σκιά που ρίχνει το ενδεχόμενο τέλους, ο Κάμερον δεν εμφανίζεται ούτε κουρασμένος ούτε απογοητευμένος. Αντιθέτως, μιλά με σαφήνεια για την ανάγκη του να ξαναβρεί τη δημιουργική του ελευθερία. «Έχω άλλες ιστορίες που θέλω να πω», δηλώνει χωρίς περιστροφές. Και ξεκαθαρίζει ότι, ακόμη κι αν το «Avatar» συνεχιστεί, δεν σκοπεύει να αφιερώσει τα επόμενα χρόνια της ζωής του αποκλειστικά σε αυτό.
Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν απορρίπτει ούτε το ίδιο το σύμπαν της Πανδώρας. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι υπάρχουν ακόμη πολλές ιστορίες να ειπωθούν μέσα σε αυτό. Εκείνο που αλλάζει είναι η φιλοσοφία της δουλειάς του. Ο Κάμερον μιλά για την ανάγκη περισσότερης συνεργασίας, για έναν τρόπο δημιουργίας που δεν θα τον οδηγεί στο «αδιέξοδο» της απόλυτης αφοσίωσης σε ένα και μόνο project.
Είτε το Avatar φτάνει στο τέλος του είτε συνεχίζει με νέες συνέχειες, ένα πράγμα φαίνεται βέβαιο: ο Τζέιμς Κάμερον ετοιμάζεται να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του. Όχι ως ο σκηνοθέτης που εγκλωβίστηκε στη μεγαλύτερη επιτυχία του, αλλά ως ένας δημιουργός που, έχοντας κατακτήσει τα πάντα στο εμπορικό σινεμά, αναζητά ξανά τον χώρο για να αφηγηθεί ιστορίες πέρα από την Πανδώρα. Και αυτό, από μόνο του, ίσως είναι το πιο ενδιαφέρον κεφάλαιο που έρχεται.