Οι ευρωπαϊκές ηλεκτρικές εταιρείες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: η Ευρώπη έχει εισέλθει σε μια νέα εποχή, όπου η ενεργειακή ασφάλεια ταυτίζεται πλέον με την ασφάλεια του ηλεκτρισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συναντηθούν στις 15 Δεκεμβρίου με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, σε ένα ιστορικό συμβούλιο που για πρώτη φορά συνδέει επίσημα την ενεργειακή πολιτική με τον τομέα της άμυνας.
Η απόφαση αυτή έρχεται ως απάντηση στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, στη βαθιά ενεργειακή κρίση που συγκλόνισε την ήπειρο και στη ραγδαία αύξηση των φυσικών και κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες υποδομές ηλεκτρισμού, από αγωγούς και υποθαλάσσια καλώδια έως δίκτυα υψηλής τάσης. Με τις υποδομές αυτές να αναδεικνύονται σε νέους, υψηλής στόχευσης γεωπολιτικούς στόχους, η ανάγκη για ενιαία στρατηγική καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.
Με αφορμή το έκτακτο αυτό συμβούλιο, η Eurelectric, η ένωση των μεγάλων ηλεκτρικών επιχειρήσεων της Ευρώπης, απέστειλε επιστολή στους υπουργούς Ενέργειας προειδοποιώντας ότι η Ευρώπη «έχει εισέλθει σε μια νέα εποχή όπου η ασφάλεια είναι καταρχάς ασφάλεια του ηλεκτρισμού».
Σύμφωνα με την έκθεση World Energy Outlook 2025 της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, το ηλεκτρικό σύστημα γίνεται ολοένα και πιο αποκεντρωμένο — με ΑΠΕ, μπαταρίες και ψηφιακές τεχνολογίες — αλλά ταυτόχρονα και πιο σύνθετο, άρα πιο δύσκολο να προστατευθεί. Η επιστολή επισημαίνει ότι οι ηλεκτρικές υποδομές αποτελούν πλέον κύριο στόχο υβριδικών επιθέσεων, συνδέοντας άμεσα τον ενεργειακό κίνδυνο με τον γεωπολιτικό.
Η Eurelectric ζητά από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος ως «υπαρξιακή προτεραιότητα» και προτείνει τρεις βασικούς άξονες δράσης. Πρώτος άξονας είναι η ετοιμότητα και η πρόληψη: οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας ζητούν να καταστούν ο κανόνας η προετοιμασία απέναντι σε φυσικές και κυβερνοεπιθέσεις, η τακτική διεξαγωγή ασκήσεων κρίσης, η αποθήκευση κρίσιμων εξαρτημάτων, οι κοινές ασκήσεις με στρατιωτικές δομές και η ενίσχυση φυσικών και ψηφιακών «ασπίδων» προστασίας, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων άμυνας κατά drones. Προτείνουν ακόμη ασφαλή κανάλια επικοινωνίας, ικανά να λειτουργούν ανεξάρτητα από δίκτυα που μπορεί να τεθούν εκτός λειτουργίας, ώστε να περιοριστεί η παραπληροφόρηση και να συντονιστεί αποτελεσματικά η αντίδραση σε περίπτωση κρίσης.
Δεύτερος άξονας είναι η ενίσχυση της «ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας». Η Eurelectric τονίζει ότι η Ευρώπη πρέπει να μειώσει την εξάρτηση από ευάλωτες εισαγωγές σε κρίσιμο εξοπλισμό, χωρίς όμως να επιβάλει τόσο αυστηρές απαιτήσεις τοπικού περιεχομένου ώστε να αυξηθεί υπέρμετρα το κόστος της ηλεκτροδότησης ή να καθυστερήσει η ενεργειακή μετάβαση. Κεντρικό σημείο αποτελεί η διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και η ξεχωριστή αντιμετώπιση υλικού και λογισμικού, καθώς η έκθεσή τους σε κινδύνους είναι διαφορετική.
Τρίτος άξονας είναι η διασφάλιση σταθερού και αξιόπιστου ηλεκτρικού εφοδιασμού. Η οργάνωση υπογραμμίζει ότι το ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση σχεδιασμού κρίσεων που να περιλαμβάνει όλους τους ενεργειακούς πόρους — φυσικό αέριο, ηλεκτρισμό, αποθήκευση — και να ενισχύει τις επενδύσεις σε πιο ανθεκτικές και ευέλικτες υποδομές.
Η Eurelectric ζητά αύξηση των επενδύσεων σε δίκτυα μεταφοράς και διανομής, σε αποθήκευση ενέργειας και σε τεχνολογίες ευελιξίας που μπορούν να προσαρμόζουν την κατανάλωση σε πραγματικό χρόνο. Παράλληλα, ζητά να διατηρηθούν τα σήματα της αγοράς ηλεκτρισμού, ώστε οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις να έχουν κίνητρα για ευέλικτη χρήση χωρίς στρεβλώσεις.
Η συμμετοχή του ΝΑΤΟ στο Συμβούλιο Ενέργειας καταδεικνύει πως η Ευρώπη αντιλαμβάνεται πλέον ότι η ενεργειακή ασφάλεια δεν είναι απλώς τεχνικό ή οικονομικό ζήτημα, αλλά βαθύτατα στρατηγικό. Σε έναν κόσμο όπου οι ενεργειακές υποδομές βρίσκονται στο στόχαστρο, η προστασία των δικτύων ηλεκτρισμού μετατρέπεται σε νέα «γραμμή άμυνας» της ευρωπαϊκής σταθερότητας.
Οι επόμενες αποφάσεις θα κρίνουν αν η ήπειρος είναι έτοιμη να θωρακίσει το πιο κρίσιμο στοιχείο της λειτουργίας της: το φως και την ισχύ που τροφοδοτούν κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής.
