Μια εντυπωσιακή επιστημονική ανακάλυψη που προσφέρει νέα ελπίδα για τα παιδιά που πάσχουν από προγηρία – μια εξαιρετικά σπάνια γενετική ασθένεια που προκαλεί ταχεία γήρανση από τα πρώτα χρόνια της ζωής – ήρθε στο φως από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και του Ιταλικού Ινστιτούτου IRCCS MultiMedica. Οι επιστήμονες κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν ένα «γονίδιο μακροζωίας» που εντοπίζεται σε υπεραιωνόβιους, ανθρώπους που ξεπερνούν τα 100 ή ακόμη και τα 110 έτη ζωής, για να επιδιορθώσουν βλάβες στην καρδιά και στα αγγεία που προκαλεί η προγηρία.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Signal Transduction and Targeted Therapy, είναι η πρώτη που δείχνει πως ένα γονίδιο από μακρόβιους ανθρώπους μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση της καρδιάς σε μοντέλο προγηρίας. Η συγκεκριμένη μορφή της ασθένειας, γνωστή ως Hutchinson–Gilford progeria syndrome (HGPS), οφείλεται σε μετάλλαξη του γονιδίου LMNA, το οποίο δημιουργεί μια τοξική πρωτεΐνη, την προγερίνη.
Αυτή η πρωτεΐνη αποδομεί τη δομή του πυρήνα των κυττάρων – το «κέντρο ελέγχου» τους – προκαλώντας πρόωρα σημάδια γήρανσης, ειδικά στο καρδιακό σύστημα. Οι περισσότερες περιπτώσεις οδηγούν σε καρδιακή ανεπάρκεια στην εφηβεία, ενώ λίγοι ασθενείς ζουν πέρα από αυτή την ηλικία. Ανάμεσά τους και ο Σάμι Μπάσο, ο μακροβιότερος ασθενής με προγηρία, που έφυγε από τη ζωή στα 28 του χρόνια.
Μέχρι σήμερα, η μόνη εγκεκριμένη θεραπεία από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) είναι η λοναφαρνίμπη, που μειώνει τη συσσώρευση προγερίνης στα κύτταρα. Νέες κλινικές δοκιμές εξετάζουν συνδυασμό της λοναφαρνίμπης με τη δραστική ουσία Progerinin για βελτιωμένα αποτελέσματα. Ωστόσο, η νέα ανακάλυψη φέρνει μια διαφορετική προσέγγιση: όχι την εξάλειψη της προγερίνης, αλλά την ενίσχυση της φυσικής άμυνας του οργανισμού απέναντι στις τοξικές της επιδράσεις.
Η ομάδα του Δρ. Yan Qiu και του Καθηγητή Paolo Madeddu από το Bristol Heart Institute, σε συνεργασία με τον Καθηγητή Annibale Puca από το IRCCS MultiMedica, εστίασε στο γονίδιο LAV-BPIFB4, ένα «γονίδιο μακροζωίας» που προηγούμενες μελέτες είχαν συνδέσει με υγιή γήρανση του καρδιοαγγειακού συστήματος. Σε πειραματικά μοντέλα ζώων με γενετικά προγραμματισμένη προγηρία, η έγχυση του συγκεκριμένου γονιδίου βελτίωσε σημαντικά τη λειτουργία της καρδιάς, μειώνοντας τη σκλήρυνση των ιστών (ίνωση) και τον αριθμό των «γηρασμένων» κυττάρων, ενώ ενίσχυσε την ανάπτυξη μικρών νέων αιμοφόρων αγγείων.
Τα ίδια εντυπωσιακά αποτελέσματα καταγράφηκαν και σε ανθρώπινα κύτταρα προγηρίας: η προσθήκη του γονιδίου μείωσε τα σημάδια πρόωρης γήρανσης και ίνωσης χωρίς να αλλάξει τα επίπεδα της προγερίνης. Αυτό αποδεικνύει πως το γονίδιο δρα προστατευτικά — βοηθώντας τα κύτταρα να επιβιώσουν και να λειτουργούν παρά την παρουσία της βλαβερής πρωτεΐνης.
«Η έρευνά μας αναδεικνύει το προστατευτικό αποτέλεσμα ενός ‘γονιδίου μακροζωίας’ απέναντι στις καρδιακές δυσλειτουργίες της προγηρίας», ανέφερε η Δρ. Qiu. «Προσφέρει ελπίδα σε μια νέα, φυσιολογική βάση θεραπείας, που στηρίζεται στη βιολογία της υγιούς γήρανσης και θα μπορούσε στο μέλλον να βοηθήσει και στην αντιμετώπιση καρδιακών παθήσεων που συνδέονται με τη φυσιολογική γήρανση.»
Ο Καθηγητής Puca πρόσθεσε ότι τα ευρήματα «ανοίγουν νέους δρόμους για καινοτόμες θεραπείες που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την επιβίωση των ασθενών με προγηρία». Η ομάδα του ήδη εργάζεται πάνω σε μεθόδους που θα μετατρέψουν το LAV-BPIFB4 σε βιολογικό φάρμακο, είτε μέσω γονιδιακής θεραπείας είτε μέσω πρωτεϊνικών ή RNA τεχνολογιών – ένα βήμα που θα μπορούσε να φέρει πιο κοντά τον στόχο της επιβράδυνσης της γήρανσης όχι μόνο για τους ασθενείς, αλλά και για τον γενικό πληθυσμό.
