Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου στη Βραζιλία αντιμετωπίζει, τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, μια δραματική απώλεια έκτασης, συγκρίσιμη σχεδόν με τη συνολική έκταση της Ισπανίας. Σύμφωνα με νέες δορυφορικές μετρήσεις που δημοσιοποιήθηκαν από το δίκτυο παρακολούθησης MapBiomas, το δάσος προσεγγίζει ανησυχητικά το «σημείο χωρίς επιστροφή», γεγονός που προκαλεί παγκόσμια ανησυχία για το μέλλον του οικοσυστήματος.
Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν τη Δευτέρα βασίζονται σε ανάλυση δορυφορικών δεδομένων και προέρχονται από έναν εργαστηριακό συνασπισμό αποτελούμενο από ΜΚΟ, πανεπιστήμια και εταιρείες τεχνολογίας. Η καταγραφή είναι αποκαλυπτική: από το 1985 έως το 2024, έχουν χαθεί 49,1 εκατομμύρια εκτάρια δασικής γης, δηλαδή περίπου 491.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Ανησυχητικές Προειδοποιήσεις Επιστημόνων
Όπως τόνισε ο Μπρούνου Φεχέιρα, ερευνητής του MapBiomas, το δάσος του Αμαζονίου έχει σχεδόν φτάσει το «σημείο από το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή, μετά το οποίο δεν μπορεί πλέον να αυτοσυντηρηθεί». Αυτό το όριο υπολογίζεται όταν οι απώλειες φτάνουν το 20-25% της συνολικής του βλάστησης. Η διασάλευση της οικολογικής ισορροπίας του οδηγεί σε σοβαρές συνέπειες, με τον κύκλο των βροχοπτώσεων να διαταράσσεται και μεγάλες περιοχές να κινδυνεύουν να μεταμορφωθούν σε σαβάνες.
Η Βραζιλία, η οποία θα φιλοξενήσει τον Νοέμβριο τη σύνοδο του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30) στην πόλη Μπελέμ, έχει στην επικράτειά της περίπου το 60% του Αμαζονίου, δηλαδή 421 εκατομμύρια εκτάρια δάσους (4,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα). Από αυτά, το 15,3% έχει ήδη αλλοιωθεί εξαιτίας ανθρώπινων επεμβάσεων, κυρίως λόγω της αγροτικής εκμετάλλευσης.
Η Επίδραση της Κτηνοτροφίας και των Πυρκαγιών
Εντυπωσιακή αύξηση καταγράφεται στη χρήση γης για κτηνοτροφικούς σκοπούς. Η επιφάνεια αυτή έχει πενταπλασιαστεί από το 1985 ως το 2025, φθάνοντας τα 56,1 εκατομμύρια εκτάρια, δηλαδή 561.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Η σημασία του Αμαζονίου για το παγκόσμιο κλίμα δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Το δάσος συμβάλλει καθοριστικά στην απορρόφηση αερίων του θερμοκηπίου, διαδικασία κρίσιμη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Τον τελευταίο χρόνο, η αποψίλωση του δάσους αυξήθηκε κατά 4% (Αύγουστος 2024 – Ιούλιος 2025), κυρίως λόγω των μαζικών πυρκαγιών που προκλήθηκαν από την ιστορική ξηρασία στη χώρα.
Νέα Δεδομένα στην Πολιτική για το Κλίμα
Παρά τις πρόσφατες αυξήσεις, υπάρχουν ενθαρρυντικές ενδείξεις: η αποψίλωση έχει μειωθεί αισθητά από τον Ιανουάριο του 2023, οπότε και επέστρεψε στην εξουσία ο κεντροαριστερός πρόεδρος Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα. Το φαινόμενο είχε κορυφωθεί κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ακροδεξιού προκατόχου του, Ζαΐχ Μπολσονάρου, όταν οι περιοχές που παραδίδονταν στις φλόγες και τη γεωργική εκμετάλλευση αυξήθηκαν ανησυχητικά.
