Ενα ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ θυμάται ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου τους απαγόρευε να αυτοαποκαλούνται κεντροαριστεροί. Δεν ήθελε καν να ακούει τον χαρακτηρισμό. Γιατί αν εκείνοι εκπροσωπούσαν την Κεντροαριστερά, τότε οι νεοδημοκράτες θα μπορούσαν να περιγράφουν το κόμμα τους σαν κεντροδεξιό, έλεγε ο ιδρυτής του Κινήματος. Στα χρόνια του ισχυρού δικομματισμού, βέβαια, ήταν ευκολότερο να ταξινομήσει κανείς ιδεολογικά τους δύο πόλους εξουσίας. Σήμερα, πάλι, στο κομματικό σύστημα του ενός κόμματος και κάτι, η απάντηση στην ερώτηση «τι κόμμα είναι η ΝΔ;» δεν είναι και τόσο προφανής. Η εσωτερική αναταραχή που έχει προκαλέσει η πολιτική συζήτηση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών δείχνει πως υπάρχουν πολλές ΝΔ. Η κεντρώα που ευαγγελίζεται ο αρχηγός της. Η πούρα δεξιά στην οποία ομνύουν ορισμένα στελέχη της. Η «σοσιαλδημοκρατική» που μοίρασε οριζόντια χρήμα στην πανδημία. Εκείνη που διαφημίζει τη διαχειριστική της επάρκεια όταν συγκρίνεται με τους πολιτικούς της αντιπάλους. H φιλελεύθερη που μιλάει στους ξένους επενδυτές. Και πάει λέγοντας.

Η γραμματέας της έχει προσπαθήσει να υποβαθμίσει τις νεοδημοκρατικές αντιφάσεις – τις οποίες πολλοί παρατηρητές του πολιτικού συστήματος φαίνεται να προσέχουν τώρα εξαιτίας των διαφωνούντων με την πλήρη ισότητα στον γάμο – επικαλούμενη το γνωστό κλισέ της πολυσυλλεκτικότητας. «Η ΝΔ», είπε η Μαρία Συρεγγέλα τις προάλλες, «είναι ένα λαϊκό κόμμα που απευθύνεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και είναι λογικό να υπάρχουν πολλές απόψεις».

Το κόμμα στο οποίο ανήκουν όσοι βροντοφωνάζουν ότι θα καταψηφίσουν τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου όταν φτάσει στην Ολομέλεια της Βουλής είναι ένα που δεν θέλει να αποδεχτεί πως τα ομόφυλα ζευγάρια δικαιούνται να τεκνοθετούν. Γιατί σε διαφορετική περίπτωση «πλήττεται ένα αξιακό μοντέλο που έχει κρατήσει την Ελλάδα όρθια για χιλιετίες», όπως ενημέρωσε τους τηλεθεατές ένας εκ των γαλάζιων θεματοφυλάκων της δεξιάς κληρονομιάς. Αλλά κι ένα που μοιάζει να αγνοεί τις υποχρεώσεις της Δημοκρατίας απέναντι στις μειοψηφίες της, αφού δεν δέχεται στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων «που μπορεί να αφορούν σήμερα 420 ζευγάρια ομόφυλα που έχουν υπογράψει το σύμφωνο συμβίωσης, σταδιακά, να αρχίζουμε να αποσταθεροποιούμε αυτό το οποίο ονομάζουμε παραδοσιακή οικογένεια με τη μητρότητα και την πατρότητα», όπως εξήγησε ένας ομοϊδεάτης του προαναφερθέντος.

Οι παλιοί

Στην ίδια ΝΔ, ή έστω πολύ κοντά της, αυτοτοποθετούνται και οι νεοδημοκράτες, οι παλιοί, οι ορθόδοξοι, οι οποίοι γκρινιάζουν συχνά – αν κι όχι φωναχτά τις περισσότερες φορές – για τις μεταγραφές από το σημιτικό ΠΑΣΟΚ. Παρότι οι πασοκογενείς του Υπουργικού Συμβουλίου δεν υπερτερούν αριθμητικά των προερχόμενων από τα σπλάχνα του κόμματος, έχουν αναλάβει αρκετά από τα λεγόμενα κρίσιμα πόστα, τα χαρτοφυλάκια στα οποία επενδύει ο Πρωθυπουργός για να φιλοτεχνήσει το προφίλ της κυβέρνησής του, δηλαδή. Το αποτέλεσμα είναι ορισμένοι στην ΚΟ της συμπολίτευσης να νιώθουν παρίες στην παράταξή τους.

Στο άλλο κόμμα, αυτό που φτιάχνει μεθοδικά ο Μητσοτάκης από το 2016 κι έπειτα, τα στελέχη που κουβαλούν το εκσυγχρονιστικό know-how από τα χρόνια τους στην Κεντροαριστερά ενσαρκώνουν το μοντέλο του ανθρώπου που μπορεί να κάνει τη δουλειά – το μοντέλο βάσει του οποίου αναθέτει κυβερνητικές αρμοδιότητες ο Πρωθυπουργός, κατά τα λεγόμενα των στενών συνεργατών του. Η συγκεκριμένη ΝΔ προτιμά να προβάλλει το διαχειριστικό της πλεονέκτημα. Να λανσάρεται ως κόμμα υπεράνω ιδεολογιών, με στοχοθεσία και στοχοπροσήλωση.

Τα εργαλεία

Τα πρόσωπα των πάλαι ποτέ κεντροαριστερών, όμως, δεν είναι οι μοναδικές ενδείξεις της ύπαρξης μιας όχι και τόσο πατροπαράδοτης ΝΔ. Μεταξύ 2019 και 2023, χρησιμοποιήθηκαν πολλά από τα εργαλεία της Κεντροαριστεράς στη χάραξη των κυβερνητικών πολιτικών. Από τον Μάρτιο του 2020, η κεντροδεξιά κυβέρνηση κατέφυγε επανειλημμένα στην αναδιανομή των εισοδημάτων, σε μέτρα χωρίς κανένα κοινωνικό κριτήριο και στην αύξηση των δημοσίων δαπανών. Ή, για να το πούμε με μητσοτακικά λόγια «έδωσε πολλά χρήματα» την περίοδο της πανδημίας «με τρόπο σχεδόν σοσιαλιστικό».

Οι φιλελεύθεροι

Το κεϊνσιανό ευαγγέλιο, παρεμπιπτόντως, κηρύχθηκε τόσο από στελέχη πολιτογραφημένα ως φιλελεύθερα όσο κι από τα άλλα που ανήκουν στη λεγόμενη λαϊκή Δεξιά χωρίς καμία βαρυγκώμια. Μόνο κάτι αριστεροί του 3% έλεγαν εκείνη την περίοδο πως η κυβέρνηση ξοδεύει περισσότερα απ’ ό,τι θα έπρεπε σε επιδοτήσεις.

Παρ’ όλα αυτά, οι υπέρμαχοι του φιλελευθερισμού μέσα στο κυβερνών κόμμα – όσοι διατυμπανίζουν την προσέλκυση επενδύσεων και τις μειώσεις φόρων ως πολιτική τους κοσμοθεωρία – επιμένουν να περιγράφουν τη ΝΔ ως την πολιτική δύναμη που ορίζει ως «κεντρικό πυλώνα μιας σύγχρονης φιλελεύθερης προσέγγισης» ένα «ισχυρό αλλά όχι πλαδαρό κράτος».

Ο συντηρητικός ηρωισμός

Η άνεση με την οποία ακούγεται για πρώτη φορά στα κανάλια η φράση «θα καταψηφίσω» από νεοδημοκρατικά χείλη, πάντως, μαρτυρά την καταπιεσμένη δυσανεξία αρκετών συμπολιτευόμενων βουλευτών στην κεντρώα στροφή που έχει πάρει το κόμμα υπό τη σημερινή του ηγεσία. Το κυοφορούμενο νομοσχέδιο λόγω του συμβολικού του βάρους προσφέρεται για πράξεις συντηρητικού ηρωισμού. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως υπενθύμιση του κενού που υπάρχει στην Κεντροαριστερά. Ο Μητσοτάκης, επιμένοντας να θεσμοθετήσει τον γάμο των ομοφυλόφιλων παρά τις εσωκομματικές αντιδράσεις, δείχνει ότι το βλέπει και επιχειρεί να το καλύψει. Οι πολλές ΝΔ, επομένως, συνυπάρχουν γιατί φέρνουν προς το παρόν μεγαλύτερα ποσοστά.

Τελευταία Νέα