Ενας τούρκος συμμαθητής του Μακρόν έγινε πρεσβευτής στο Παρίσι

«Ο τούρκος φίλος του Εμανουέλ Μακρόν»: με αυτόν τον τρόπο χαρακτηρίζουν γαλλικά και τουρκικά ΜΜΕ τον 47χρονο διπλωμάτη καριέρας που διόρισε η Αγκυρα νέο πρεσβευτή της Τουρκίας στη Γαλλία. Γιατί ο Αλί Ονανέρ, πρεσβευτής από τον Σεπτέμβριο του 2019 της Τουρκίας στην Τυνησία, υπήρξε την περίοδο 2002-2004 συμφοιτητής του γάλλου προέδρου στη διάσημη ΕΝΑ, την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης του Παρισιού – η «Hurriyet» δημοσίευσε μάλιστα φωτογραφία των δυο τους από εκείνες τις εποχές. Είναι άραγε αυτή η πρώτη πράξη μιας επαναπροσέγγισης ανάμεσα σε δύο χώρες έπειτα από μήνες αλλεπάλληλων κρίσεων και συνεχώς διογκούμενης έντασης; Πιθανόν, αν και μόλις προ δεκαημέρου, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε τις επιθέσεις κατά του γάλλου ομολόγου του, εκφράζοντας την ελπίδα «να απαλλαγεί η Γαλλία από το πρόβλημα Μακρόν όσο το δυνατόν πιο σύντομα».

Το βέβαιο είναι πως ο διορισμός του Αλί Ονανέρ στην κεφαλή της τουρκικής πρεσβείας στο Παρίσι είναι μια κίνηση υπολογισμένη. Ο ίδιος μιλάει τα γαλλικά σαν μητρική του γλώσσα, πήρε το baccalauréat του (το απολυτήριο λυκείου) από το λύκειο Charles-de-Gaulle της Αγκυρας και κάθισε στο Παρίσι στα ίδια έδρανα της ENA με τον Μακρόν: ανήκουν αμφότεροι στην τάξη, ή κλάση, Léopold-Sédar-Senghor της επίλεκτης σχολής. Γνωρίζει επίσης πολύ καλά τη γαλλική κουλτούρα, έπειτα από έναν πρώτο διορισμό του ως νεαρού διπλωμάτη στην τουρκική πρεσβεία στη γαλλική πρωτεύουσα από το 2002 έως το 2004, επέστρεψε στο Παρίσι ως νούμερο δύο της πρεσβείας μεταξύ 2012 και 2016. Τον Σεπτέμβριο, μάλιστα, Εμανουέλ Μακρόν και Αλί Ονανέρ είχαν μία έμμεση συνομιλία στο twitter: απαντώντας στο κάλεσμα που είχε κάνει τότε ο γάλλος πρόεδρος, στα τουρκικά, προς την Αγκυρα για την έναρξη ενός διαλόγου «καλοπροαίρετου, υπεύθυνου, χωρίς αφέλεια», ο Ονανέρ είχε απευθύνει μία «φιλική συμβουλή» σε αυτόν που αποκάλεσε «φίλο του από το σχολείο»: «Μην περιμένετε, προχωρήστε, συνεχίστε». Ως «ένα θετικό βήμα από την Τουρκία προς την κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης των διμερών εντάσεων» χαρακτήρισε, κατόπιν τούτου, τον διορισμό του η «Hurriyet».

Οι εντάσεις είναι όμως πολλές και οξείες. Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας χειροτέρεψαν σταδιακά από τα τέλη της περασμένης χρονιάς, λόγω διαφορών αναφορικά με τη Λιβύη, τη Συρία, την Ανατολική Μεσόγειο και πιο πρόσφατα, τη διαμάχη ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η κρίση στις διμερείς σχέσεις, όμως, πέρασε σε άλλο επίπεδο τον Οκτώβριο, όταν ο Ερντογάν αμφισβήτησε επανειλημμένως την «ψυχική υγεία» του Μακρόν, κατηγορώντας τον πως διεξάγει μία «εκστρατεία μίσους» κατά του Ισλάμ επειδή υπερασπίστηκε το δικαίωμα της Γαλλίας να δημοσιεύει καρικατούρες του προφήτη Μωάμεθ και τα έβαλε με τον ισλαμιστικό «αυτονομισμό» στη Γαλλία.

Μπορεί να θεωρεί τον γάλλο πρόεδρο «φίλο από το σχολείο», ο Αλί Ονανέρ είναι ωστόσο ένας πεπειραμένος τούρκος διπλωμάτης, που διατηρεί στενές σχέσεις με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου: ανάμεσα στις πολλές θέσεις που έχει καλύψει στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στα μεσοδιαστήματα των διορισμών του στο εξωτερικό, έχει διατελέσει και διευθυντής του υπουργικού γραφείου του Τσαβούσογλου μεταξύ 2017 και 2018. Νωρίτερα, από το 2010 έως το 2012, είχε επίσης διατελέσει επικεφαλής της υπηρεσίας του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα: όπως σχολίασε χαρακτηριστικά το γαλλικό περιοδικό «Le Point», «αυτό το τελευταίο πόστο μπορεί να του φανεί χρήσιμο προκειμένου να εξηγήσει στη γαλλική κοινή γνώμη τις πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττει το καθεστώς Ερντογάν».

Οσον αφορά, τέλος, τις απόψεις του γύρω από τα βασικά σημεία τριβής ανάμεσα στην Τουρκία και τη Γαλλία (στις περισσότερες περιπτώσεις και την Ευρώπη, ή τουλάχιστον την Ελλάδα), ο Ονανέρ έχει υπάρξει ένθερμος υπoστηρικτής της στρατιωτικής παρέμβασης της χώρας του στη Λιβύη (με το επιχείρημα πως «η νόμιμη κυβέρνηση είναι εκείνη που ζήτησε τη βοήθειά μας») ενώ χαρακτηρίζεται από γαλλικά Μέσα «ιδιαίτερα επιθετικός» στο ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου. Και μπορεί ο Εμανουέλ Μακρόν να χαιρέτισε ως μία «νέα προσέγγιση» απέναντι σε «προκλητικές» ενέργειες τις κυρώσεις που δρομολόγησε η ΕΕ για την τουρκική παραβατικότητα στην περιοχή, διευρύνοντας τη λίστα των προσώπων και των οντοτήτων που εμπλέκονται στις παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι γνωστό όμως πως ο γάλλος πρόεδρος ανήκε, μαζί με την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ολλανδία, την Αυστρία και άλλες χώρες, στο «στρατόπεδο» των ευρωπαϊκών κρατών που ζητούσαν κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής αυστηρότερες κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας. Εν ολίγοις, ένας «τούρκος φίλος από τα παλιά» δεν αρκεί για να φέρει την άνοιξη, πόσω μάλλον ενόψει των προεδρικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για το 2022 στη Γαλλία και το 2023 στην Τουρκία – εκτός αν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί επί του παρόντος, για τους δικούς του λόγους, να καλοπιάσει το Παρίσι.