Η ζωή μετά

Yπάρχει μια στιγμή στις ζωές των κυβερνήσεων που όλα τα χαρτιά έχουν ανοίξει. Είναι η στιγμή που οι όποιες πρωτοβουλίες στο πεδίο της όντως πολιτικής έχουν εξαντληθεί και απομένουν μόνο τα εργαλεία της τακτικής. Στο υπαρξιακό τους αδιέξοδο οι πρωθυπουργοί κάνουν –τι άλλο; –ανασχηματισμό.

Ο Αλέξης Τσίπρας κατέφυγε στην αναδιανομή ρόλων μετά το πιο βαρύ δεκαήμερο της θητείας του –κατά το οποίο κατέρρευσε η ατμομηχανή της ατζέντας του στο εσωτερικό: ο «Ανένδοτος» κατά των καναλιών. Θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει τις επιλογές του για το κυβερνητικό σχήμα ως αντανάκλαση των τραυμάτων του τελευταίου διαστήματος.

Η «βελούδινη» υποβάθμιση του Νίκου Παππά αντικατοπτρίζει την αποτυχία της καμπάνιας των αδειών –παρότι, για να σωθούν τα προσχήματα, ο στενότερος συνεργάτης του Πρωθυπουργού διατηρεί το χαρτοφυλάκιο της Ενημέρωσης.

Η μετακίνηση του Πάνου Σκουρλέτη, σε συνδυασμό με την έξοδο του Θοδωρή Δρίτσα, αποτυπώνει την πρόθεση να θεραπευτεί η κυβερνητική αμφιθυμία για τις ιδιωτικοποιήσεις.

Ομως, η πιο ενδεικτική από τις χθεσινές κινήσεις του Τσίπρα είναι η αποπομπή του Νίκου Φίλη. Ο πρώην υπουργός Παιδείας είχε πάρει ηχηρότατη «ψήφο εμπιστοσύνης» από το Συνέδριο. Η θέση του είχε ενισχυθεί και από το γεγονός ότι του επιτέθηκε τόσο απροκάλυπτα ο Αρχιεπίσκοπος. Η κυρίαρχη εκτίμηση ήταν ότι μετά τις βολές Ιερώνυμου η διατήρηση του Φίλη στο υπουργείο είχε καταστεί ζήτημα γοήτρου για τον Τσίπρα, που δεν είχε, έλεγαν, το περιθώριο να δώσει την εντύπωση ότι υπακούει στα κελεύσματα της Ιεραρχίας.

Το γεγονός ότι για τον Πρωθυπουργό βάρυνε τελικώς περισσότερο η εξομάλυνση της σχέσης του με την Εκκλησία δείχνει ότι δεν είχε αποθέματα πολιτικού κεφαλαίου για να συντηρήσει το μέτωπο. Ο Ιερώνυμος ήταν από τα ισχυρά ερείσματα του συστήματος εξουσίας που επιχείρησε –και επιχειρεί –να οικοδομήσει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Το άλλο ήταν η Δικαιοσύνη. Αμφότερα έχουν αποσταθεροποιηθεί σε βαθμό που να θεωρούνται χαμένα για την κυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από τον Φίλη ο Τσίπρας επιχείρησε ανακαίνιση και στη βιτρίνα του υπουργείου Δικαιοσύνης. Πέρα από τη βιτρίνα πάντως ο βραχίονας του αναπληρωτή υπουργού Δημήτρη Παπαγγελόπουλου έμεινε στη θέση του.

Τεστ αντοχής

Ανεξάρτητα από το ανακάτεμα της τράπουλας, το ερώτημα παραμένει αν ο Τσίπρας έχει φτάσει σε εκείνη τη στιγμή που ό,τι κι αν κάνει θα αποδειχθεί, όπως λένε οι Αγγλοσάξονες, «πολύ λίγο, πολύ αργά». Εχουν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αγγίξει το σημείο χωρίς επιστροφή, όπου ακόμη και ένας σαρωτικός ανασχηματισμός απλώς αποτυπώνει, αντί να λύνει, τα κυβερνητικά βραχυκυκλώματα; Ή μήπως διάγουν απλώς την καμπή της μέσης ηλικίας –σχεδόν το μέσον της τετραετίας, αν μετρήσει κανείς από τον Ιανουάριο του 2015; Μήπως όσοι, επηρεασμένοι από τις δημοσκοπήσεις, προεξοφλούν το τέλος του έχουν υποτιμήσει τις αντοχές του;

Οι αντοχές αυτές προσδιορίζονται από τη συνοχή της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, που δεν έχει μέχρι στιγμής δείξει σημάδια κλονισμού. Οι ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ μένουν στοιχισμένες. Οι διαφορετικές φωνές στον ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν ξεπεράσει το όριο της εσωκομματικής φαγούρας. Μένει να φανεί αν οι επιλογές Τσίπρα στα ευαίσθητα για το κομματικό ακροατήριο κεφάλαια των Θρησκευτικών και των ιδιωτικοποιήσεων μπορούν να προκαλέσουν άλλου βαθμού αντιδράσεις.

«Οι βουλευτές τους δεν έχουν πού να πάνε. Δεν υπάρχει πολιτικό καταφύγιο, όπως υπήρχε ο ΣΥΡΙΖΑ για όσους δραπέτευαν από το ΠΑΣΟΚ» παρατηρούσε πρώην υπουργός από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ.

Στην αυλή του

Το πρόβλημα για το Μαξίμου δεν είναι οι βουλευτές του. Το πρόβλημα, σύμφωνα με μια άλλη ανάγνωση, είναι ότι η φθορά έχει φτάσει στον στενό πυρήνα του Μαξίμου.

«Ο πιο πολύτιμος υπουργός του, ο «στρατηγός» του, είναι πια ένα πρόσωπο πολιτικά χρεοκοπημένο» λέει στέλεχος της αντιπολίτευσης που συνέβαλε στην αποδόμηση του Νίκου Παππά. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πείρα από τις προηγούμενες κυβερνήσεις δείχνει ότι όταν εξουδετερώνεται το «νούμερο δύο» δεν απομένει άλλο ανάχωμα ούτε για το πρωθυπουργικό status. Ο Παππάς δεν βαρύνεται μόνο από τους χειρισμούς του στο θέμα των τηλεοπτικών αδειών. Εχει πλέον να απολογηθεί και για το ταξίδι του στη Βενεζουέλα –για το οποίο τα ερωτήματα έχουν πάρει τη μορφή λερναίας ύδρας.

Οποιος κι αν είναι ο εσωκομματικός αντίκτυπος του ανασχηματισμού, αν κάτι επιβεβαίωσε ο ανασχηματισμός είναι η ματαίωση του εγχειρήματος της διεύρυνσης με στελέχη από άλλους χώρους ή από την κοινωνία. Ακόμη και εκείνοι που είχαν πλασαριστεί ως «υπουργήσιμοι» στη σκηνή του Συνεδρίου –όπως ο Φώτης Κουβέλης ή η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου –έμειναν χθες με το ακουστικό στο χέρι. Η διεύρυνση κινήθηκε καθέτως προς τη συριζαϊκή επετηρίδα, απ’ όπου ανασύρθηκαν στην πρώτη γραμμή στελέχη της νεότερης γενιάς, όπως η Εφη Αχτσιόγλου και ο Δημήτρης Τζανακόπουλος.

Δεν ήταν πάντως ένας ανασχηματισμός που χαρακτηρίζεται τόσο από αυτούς που μπήκαν όσο από αυτούς που έφυγαν ή μετατέθηκαν. Ενας ανασχηματισμός μάλλον αναδίπλωσης, παρά αντεπίθεσης, που μοιάζει προορισμένος να επιβεβαιώσει την άποψη ότι οι ανασχηματισμοί είναι υπερτιμημένοι: δύσκολα γίνονται και γρήγορα ξεχνιούνται.