Ο «Διγενής» σαν παραμύθι

^«Κάθε βιβλίο είναι ένα ερώτημα». Ας αρχίσουμε με αυτή την παραδοχή. Για την ακρίβεια, με αυτή την αντιμετώπιση κάθε βιβλίου. Ας προσθέσουμε σε αυτήν τη συνταγή-θεώρημα αρκετή έρευνα (χρόνων), τη γοητεία της αφήγησης και έναν γερό έντυπο μύθο, όπως του Διγενή Ακρίτα. Και εγένετο το ουσιαστικά άγνωστο, για τα ελληνικά δεδομένα, γοητευτικό πειραματικό εργαστήρι προφορικής λογοτεχνίας της Μάγδας Κοσσίδα.

Τριάντα δύο χρόνια στο Στρασβούργο και το Παρίσι, η –επαγγελματίας και παιδαγωγός –αφηγήτρια θήτευσε δίπλα στον πρωτεργάτη της αναβίωσης για την αφηγηματική τέχνη στην Ευρώπη Μπρουνό ντε λα Σαλ, έφτιαξε την ομάδα Fahrenheit 451 (από τη θερμοκρασία στην οποία καίγεται το χαρτί και, άρα, το βιβλίο –θυμάστε το μυθιστόρημα του Ρέι Μπράντμπερι και την ταινία του Φρανσουά Τριφό;), με την οποία έφτασε έως το περίφημο Φεστιβάλ της Αβινιόν, το 2007. Και μάλιστα έφτασε με τον «Διγενή Ακρίτα», πλασμένο στα γαλλικά πάνω στην τέχνη της, εκείνη της αφήγησης.

Τον «Διγενή Ακρίτα», ως «αφηγηματική ραψωδία βασισμένη στην ακριτική δημοτική ποίηση και στο ομώνυμο μεσαιωνικό έπος», παρουσιάζει κάθε Σάββατο στις 19.00 στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης της Πειραιώς. «Κάπου ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, μια ηρωική Ελληνίδα και ένας γενναίος Αραβας αψηφούν το μίσος και τις φυλετικές διαφορές που τους χωρίζουν, αγαπιούνται και αποκτούν έναν γιο, τον Διγενή. Αυτή η διπλή καταγωγή δίνει στον ήρωα διπλή δύναμη και διπλή αντοχή να πολεμά την αδικία σε όποια μεριά κι αν εμφανίζεται, είτε εντός των συνόρων είτε εκτός. Η ζωή και ο αγώνας του Διγενή γίνονται ένα γεφύρι-σύμβολο που ενώνει τους λαούς και τους πολιτισμούς», όπως σημειώνει η Μάγδα Κοσσίδα. Διπλή η καταγωγή του Διγενή, διπλή και η γλώσσα στην οποία θα αφηγείται την περιπέτειά του εκείνη.

Δεν είναι μόνον ο Διγενής ο ήρωάς της, με τον οποίο συγκίνησε το γαλλικό κοινό. Αλλά και ο Ηρακλής, του οποίου τις περιπέτειες δούλευε επίσης για κάπου πέντε χρόνια. Αλλωστε στόχος της είναι, όπως μου λέει, «η ανασύσταση του ελληνικού στοχασμού και της ελληνικής γραμματείας μέσα από την τέχνη της αφήγησης». Και έπεται και ο Θουκυδίδης και, πέρα από τα σεμινάρια που θα διδάξει στο Ιδρυμα Κακογιάννης υπό την αιγίδα του CLIO, Κέντρου Προφορικής Λογοτεχνίας της Γαλλίας, πιθανότατα θα είναι η πρώτη αντίστοιχη αφηγήτρια στο επόμενο Φεστιβάλ Αθηνών, με τη «Γυφτοπούλα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Οσο για τα εργαστήριά της, όπου –όπως μου εξηγεί –«διαλύει και ανασυστήνει τα κείμενα αφηγηματικά», ήδη έχουν αποδώσει καρπούς στη Βόρεια Ελλάδα, όπου μια μαθήτριά της περιοδεύει ήδη τον «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα και μία ακόμη έχει έτοιμο –για το κοινό –ύστερα από χρόνια έρευνας τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου.