Ο νόμος της δεξιάς παρένθεσης

Επί της ουσίας το εν λόγω στέλεχος επιβεβαιώνει όχι μόνο τη βούληση της κυβέρνησης να αλλάξει την πολιτική ατζέντα, αλλά και τη βαθύτερη ανάγκη της να ψηφίσει ένα νομοθέτημα που θα την κάνει να νιώσει καλύτερα. Το οκτάμηνο της παρατεινόμενης διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές για να κλείσει η πρώτη αξιολόγηση ήταν εξαντλητικό για το κυβερνητικό σχήμα που κλήθηκε μετά την υπογραφή της συμφωνίας του περασμένου Ιουλίου να εφαρμόσει μνημονιακές πολιτικές καθόλου ευχάριστες για την κοινωνία και τον κόσμο της Αριστεράς.

Ο Αλέξης Τσίπρας γνωρίζει ότι η πρότασή του όπως διαμορφώθηκε για την καθιέρωση της απλής αναλογικής με βάση τα σημερινά δεδομένα συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες να αποσπάσει τις ψήφους 200 βουλευτών για να εφαρμοστεί από την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Θεωρητικά, με βάση τον σχεδιασμό του Μαξίμου, η κυβέρνηση δεν έχει κανέναν λόγο να προσφύγει στις κάλπες για τον επόμενο ενάμιση χρόνο, δηλαδή πριν από την ολοκλήρωση των εκλογών στη Γερμανία. «Εκτός εάν συμβεί κάτι μη προβλέψιμο» σχολιάζουν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που κινούνται με ορίζοντα την εξάντληση μίνιμουμ τριετίας για την κυβέρνηση Τσίπρα. Ο Πρωθυπουργός, ακόμη κι αν η κυβερνητική πρόταση για την απλή αναλογική δεν περάσει από τα 2/3, πιστεύει ότι θα έχει πετύχει κάτι πολύ σημαντικό. Από τη μια θα ικανοποιήσει τον δικό του κόσμο, τους ψηφοφόρους της Αριστεράς που αντιμετωπίζουν την απλή αναλογική ως ένα άγιο δισκοπότηρο της πολιτικής, και από την άλλη θα επιδιώξει να συγκινήσει και ψηφοφόρους του προοδευτικού χώρου που ανεξάρτητα από τις πολιτικές επιδιώξεις των κομμάτων που υποστηρίζουν πιστεύουν στην απλή αναλογική. Ο νέος εκλογικός νόμος θα προσφέρει ακόμη και στον ίδιο τον Τσίπρα πόντους, εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη, θεωρώντας ότι ο Πρωθυπουργός θα βάλει την προσωπική του σφραγίδα στην καθιέρωση ενός δίκαιου εκλογικού συστήματος και όχι μόνο σε επώδυνες δημοσιονομικές επιλογές που πρακτικά συνιστούν αθέτηση και των προσωπικών του υποσχέσεων.

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΠΟΝΟΥΣ. Για το Μαξίμου ακόμη και το σενάριο της υπερψήφισης της απλής αναλογικής από 180 βουλευτές συνιστά μεγάλη επιτυχία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει και η προσδοκία των 200. Απλώς μετά την ολοκλήρωση των συναντήσεων του Αλέξη Τσίπρα με τους πολιτικούς αρχηγούς διακόπηκαν και οι επαφές για ζητήματα του εκλογικού νόμου με τα κόμματα. Το πρωθυπουργικό επιτελείο πιστεύει ότι η αξιωματική αντιπολίτευση θα βρεθεί σε δύσκολη θέση πολιτικά όταν θα ψηφιστούν οι αλλαγές στο εκλογικό σύστημα, τις οποίες και απορρίπτει. Εάν μάλιστα υπάρξουν κόμματα όπως το ΠΑΣΟΚ (Δημοκρατική Συμπαράταξη) που θα γοητευθούν από την απλή αναλογική, τότε για το Μαξίμου η ΝΔ θα έχει υποστεί πολιτική ζημιά που θα φανεί μακροπρόθεσμα. Διότι, σύμφωνα με μια εκτίμηση που κάνει η κυβέρνηση, εφόσον οι επόμενες εκλογές διενεργηθούν με το υφιστάμενο εκλογικό σύστημα, δηλαδή με τη διατήρηση του μπόνους των 50 εδρών, κι εφόσον η ΝΔ αναδειχθεί πρώτο κόμμα, δεν θα έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον εκλογικό νόμο ακυρώνοντας την απλή αναλογική, ώστε να μην εφαρμοστεί ποτέ. Δεν θα μπορέσει δηλαδή μια αυριανή κυβέρνηση της ΝΔ να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες 200 ψήφους.

Πρακτικά αυτό υπηρετεί την κρυφή επιθυμία του ΣΥΡΙΖΑ για ένα σενάριο δεξιάς παρένθεσης με βάση την εκτίμηση ότι το κόμμα της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης θα κόψει το νήμα στις κάλπες. Επομένως οι μεθεπόμενες εκλογές θα διεξαχθούν με ισχύουσα την απλή αναλογική κι εκεί ο καθένας θα αναμετρηθεί με τον εαυτό του. Η απλή αναλογική ευνοεί μόνο τις κυβερνητικές συνεργασίες, άρα τα κόμματα που έχουν τη δυνατότητα μεγαλύτερων ελιγμών εντός του πολιτικού συστήματος. Και σ’ αυτό το πεδίο ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι έχει το πλεονέκτημα.

ΣΗΜΕΙΟ ΕΠΑΦΗΣ. Για το ΚΚΕ η κυβέρνηση δεν έχει πειστεί ότι θα ψηφίσει την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Ομως θεωρεί ότι ο Περισσός δεν έχει κανένα λόγο να μην ψηφίσει την απλή αναλογική από τη στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας έλαβε σοβαρά υπόψη τις ενστάσεις του Δημήτρη Κουτσούμπα για την κατάτμηση των μεγάλων περιφερειών και δεν συμπεριέλαβε το σπάσιμο των εκλογικών περιφερειών στην πρότασή του. Ο ΣΥΡΙΖΑ προσφέρει λοιπόν στο ΚΚΕ τη διατήρηση των περιφερειών, σεβόμενος την παραδοχή της ηγεσίας του Περισσού πως το κόμμα θέλει να ελέγχει το ποιοι βουλευτές θα εκλέγονται, και περιμένει τις τελικές του αποφάσεις εκτιμώντας ότι το όριο εισόδου στο 3% δεν αποτελεί πραγματικό ζήτημα για το ΚΚΕ.

Εκ παραλλήλου, το Μαξίμου προσφέρει στο ΠΑΣΟΚ την ικανοποίηση πως θα χρησιμοποιήσει τους κεντρικούς άξονες της νομοθετικής πρότασης της Χαριλάου Τρικούπη του 2015 για να αλλάξει τον εκλογικό νόμο. Επιτρέποντας στη Φώφη Γεννηματά να επαίρεται ότι ήταν το κόμμα της αυτό που έφερε πρώτο στο τραπέζι ένα τολμηρό εκλογικό σύστημα. Θεωρητικά η Δημοκρατική Συμπαράταξη δεν έχει κανένα λόγο να μην ψηφίσει την απλή αναλογική καθώς η πρόταση της κυβέρνησης πατάει και στην τελευταία ομόφωνη απόφαση της Συνδιάσκεψης του χώρου για το εκλογικό σύστημα και γίνεται αποδεκτή και από τη ΔΗΜΑΡ. Βεβαίως υπάρχει πάντα η άποψη πως δεν πρέπει να γίνουμε παρακολούθημα του Τσίπρα. Στελέχη του ΠΑΣΟΚ αναφέρουν πως «θα ψηφίσουμε εφόσον δεν υπάρξουν εκπλήξεις, διότι δεν μπορούμε να εμφανιζόμαστε ανακόλουθοι». Ομως υπάρχει μια ανοιχτή συζήτηση για το πώς θα αντιδράσουν οι συνταγματολόγοι του κόμματος Βαγγέλης Βενιζέλος και Ανδρέας Λοβέρδος. Για παράδειγμα, μόλις προχθές ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είπε σε εκδήλωσή του ότι δεν συμφωνεί με την απλή αναλογική εάν συνδυαστεί με πρόθεση της κυβέρνησης για εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη βάση.

ΠΟΥ ΠΑΕΙ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ; Από την άλλη, η κυβέρνηση περιμένει τις τελικές αποφάσεις του Ποταμιού πιστεύοντας πως εάν εκδηλωθεί μια διακομματική τάση για ψήφιση της απλής αναλογικής, ο επικεφαλής του Σταύρος Θεοδωράκης μπορεί και να πιεστεί να ακολουθήσει. Το Μαξίμου έπειτα από πολλές συσκέψεις κατέληξε ότι δεν μπορεί να υιοθετήσει την πρόταση Κουρουμπλή για μπόνους 28 εδρών και το επιχείρημα περί ακυβερνησίας. «Εάν κατεβάζαμε τελικώς μια πρόταση με μπόνους, Το Ποτάμι θα αντιπρότεινε τη δική του εκδοχή για ένα μικρότερο μπόνους και η συζήτηση δεν θα οδηγούσε πουθενά» λένε κυβερνητικά στελέχη αιτιολογώντας και την επιλογή της απόρριψης μιας πρότασης με μπόνους. Συγχρόνως στο Μαξίμου εκτιμούν ότι στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ποταμιού υπάρχουν βουλευτές που μπορεί και να μην ακολουθήσουν την επίσημη γραμμή και να υπερψηφίσουν την κυβερνητική πρόταση.

Πάντως, εφόσον ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι έχουν εσωτερικές διαρροές, και πάλι η κυβέρνηση θα έχει λόγους να είναι ευχαριστημένη. Το ίδιο θα ισχύσει και στην περίπτωση που Δημοκρατική Συμπαράταξη και Ποτάμι ψηφίσουν διαφορετικά, υπό την έννοια πως σπάει το επιχειρούμενο μέτωπο της Κεντροαριστεράς που δεν μπορεί να βρει κοινό βηματισμό ούτε εντός Βουλής. Η πρόσφατη δημόσια αντιπαράθεση Χαριλάου Τρικούπη και Σεβαστουπόλεως με αιχμή τον εκλογικό νόμο δεν αποκλείει αυτή την πιθανότητα.

Σε ό,τι αφορά την Ενωση Κεντρώων, όλα δείχνουν πως θα ψηφίσει τον νέο εκλογικό νόμο. Ο Βασίλης Λεβέντης ήταν ο ευκολότερος συνομιλητής του Αλέξη Τσίπρα στο Μαξίμου και αργότερα δήλωσε πως θα ψηφίσει την κυβερνητική πρόταση. Εννοείται ότι οι ΑΝΕΛ θα στηρίξουν την κυβερνητική πρόταση καθώς ο Αλέξης Τσίπρας έκανε αμέσως δεκτή και την πρότασή τους για ψήφο στα 17.

Η Χρυσή Αυγή δεν υπολογίζεται πρακτικώς ως συνομιλητής, ωστόσο με βάση τον Κανονισμό της Βουλής οι ψήφοι της προσμετρώνται. Δεν έχει όμως ακόμη πει τι προτίθεται να πράξει.