Μια από τις πρώτες εκδηλώσεις που ανοίγουν σε λίγες ημέρες το Φεστιβάλ Αθηνών είναι η παράσταση «Julius Caesar. Spared parts», την οποία υπογράφουν ο Ρομέο Καστελούτσι και η ομάδα του Socìetas Raffaello Sanzio (17 – 20 Ιουνίου). Σε μια από τις τακτικές επισκέψεις στη χώρα μας, ο ιταλός δημιουργός θα παρουσιάσει ένα έργο που μελετά το πώς ο αέρας μετασχηματίζεται σε ήχο. Και το πετυχαίνει μέσω μιας ενδοσκοπικής κάμερας που φθάνει μέχρι τις φωνητικές χορδές του ενός πρωταγωνιστή καθώς μιλάει, τη στιγμή που ο άλλος στέκεται δίπλα του ανίκανος να εκφέρει λόγο.
Τη δική της συμβολή στην πραγματοποίηση της περφόρμανς έχει μια ελληνική ερευνητική ομάδα από τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Κρήτης και Πελοποννήσου, που τρέχει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ARCH, με αντικείμενο το καλλιτεχνικό έργο και το αρχείο του Καστελούτσι. «Η ομάδα μελετά την καλλιτεχνική δημιουργία της Socìetas Raffaello Sanzio και των τριών καλλιτεχνών που την απαρτίζουν, μέσα από την επεξεργασία και ανάλυση σπάνιου και άγνωστου πρωτογενούς υλικού» δηλώνουν οι Ελενα Παπαλεξίου, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου που προΐσταται της ομάδας μαζί με την Αύρα Ξεπαπαδάκου, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. «Ταυτόχρονα παράγει εργασία υποδομής, που αφορά στη διάσωση, συντήρηση, καταγραφή, ταξινόμηση, οργάνωση, ψηφιοποίηση και διάχυση του αρχείου. Τέλος, έχει αναπτύξει μια σύγχρονη βάση δεδομένων μέσω της οποίας αναμένεται να καταστεί διεθνώς προσβάσιμο ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά αρχεία για το σύγχρονο θέατρο».
Η εμπλοκή με το πρότζεκτ άρχισε τη δεκαετία του 1990, οπότε ύστερα από έρευνα του έργου του Καστελούτσι η Παπαλεξίου κατέληξε στη συγγραφή του βιβλίου «Romeo Castellucci | Socìetas Raffaello Sanzio: Οταν ο λόγος μετατρέπεται σε ύλη» (Πλέθρον, 2009). Στη συνέχεια, σε συνεργασία με την Ξεπαπαδάκου προέκυψε και η πρωτοβουλία για το ARCH. «Με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αννα Ταμπάκη, σχηματίστηκε μια πολυμελής ομάδα, με Ελληνες στην πλειονότητά της, αποτελούμενη από πανεπιστημιακούς, ερευνητές, μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς φοιτητές» τονίζουν στο «Νσυν». Το πρόγραμμα αρχικά βρήκε μικρή χρηματοδότηση, ενώ στη συνέχεια εντάχθηκε στη δράση Αριστεία ΙΙ και υποστηρίχθηκε οικονομικά από ευρωπαϊκούς πόρους. «Αξιολογήθηκε από διεθνή επιτροπή και απέσπασε υψηλότατη βαθμολογία και ιδιαιτέρως θετικά σχόλια. Ηταν μία από τις 16 προτάσεις ανάμεσα σε 1.660, η οποία εγκρίθηκε προς χρηματοδότηση» υπογραμμίζουν οι ερευνήτριες. Η δουλειά τους μάλιστα αναγνωρίστηκε πρόσφατα από το ιταλικό κράτος, που ανακήρυξε το αρχείο «συλλογή μείζονος εθνικής σημασίας και ιστορικού ενδιαφέροντος».
ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΚΑΙ ΤΕΚΜΗΡΙΑ. Μέχρι σήμερα, η ερευνητική ομάδα έχει καταγράψει περίπου 600 έργα (παραστάσεις, εκθέσεις, ταινίες, βιβλία, συνέδρια, εκδηλώσεις, ομιλίες, σεμινάρια, εργαστήρια, σχολές κ.ά.). «Ολα αυτά αντιστοιχούν σε ένα αρχείο πλέον των 200.000 τεκμηρίων σε χειρόγραφη, έντυπη και ψηφιακή μορφή. Το αρχείο περιέχει πρωτογενές παραστασιακό υλικό (όπως τετράδια σκηνοθεσίας, σημειώσεις, κοστούμια, σκηνικά αντικείμενα κ.ά.) αλλά και υλικό τεκμηρίωσης (όπως φωτογραφίες, προγράμματα, δημοσιεύματα, κριτικές, συνεντεύξεις)», αναφέρουν οι επικεφαλής. Ωστόσο, δεν περιορίζονται μόνο εκεί. «Πρόσφατα στην Αμβέρσα διακριθήκαμε για την πρωτότυπη γενετική ανάλυση της «Ορέστειας» του Καστελούτσι, ως προσκεκλημένες στη διεθνή συνάντηση «Curating the notebook», ανάμεσα σε προσωπικότητες όπως οι Γιαν Φαμπρ και Τιμ Ετσελς (σ.σ.: από μια συγκυρία, ο τελευταίος βρέθηκε στην Αθήνα, καλεσμένος της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στις 16 Μαΐου, για το πρότζεκτ του με αφίσες And For The Rest (Athens)» προσθέτουν. Ως συνέχεια του προγράμματος οι δύο καθηγήτριες θα υποδέχονται φοιτητές από ξένα πανεπιστήμια που έρχονται με υποτροφίες στην Ελλάδα για να αποκτήσουν εμπειρία στην αρχειακή έρευνα και να εκπονήσουν κοντά τους εργασίες για τον Καστελούτσι και τη Socìetas Raffaello Sanzio.
