γνωστοι μεταξύ αγνώστων. Στέκουν όρθια, φορτωμένα με ιστορίες πολλές και το βάρος των χρόνων που κουβαλούν. Οι περισσότεροι από εμάς τα προσπερνάμε καθημερινά στις βιαστικές διαδρομές μας χωρίς να τους χαρίσουμε ούτε ένα βλέμμα μας, ενώ εκείνα «διψούν» για λίγη προσοχή, να «μιλήσουν» για τις σπουδαίες τους στιγμές, για τους σημαντικούς ενοίκους τους, για τη θέση τους στην αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης. Κτίρια που συχνά δεν φέρουν μια διάσημη υπογραφή, διεκδικούν όμως το δικό τους κομμάτι στο παζλ της άσχημης κατά κοινή παραδοχή σύγχρονης Αθήνας. Και που αν τελικά σταθούμε απέναντί τους έστω και για λίγο, ίσως η πεποίθησή μας ανατραπεί και διαπιστώσουμε ότι «στην Αθήνα μπορείς να δεις τα πιο όμορφα κτίρια», όπως είναι και ο τίτλος της φωτογραφικής έκθεσης 60 κτιρίων κυρίως ανώνυμης αρχιτεκτονικής από τα επτά διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων.
Εκθεση-αποτέλεσμα της καταγραφής όλων των κτιρίων που κτίστηκαν στην Αθήνα την περίοδο 1830-1940, που πραγματοποιήθηκε την τελευταία τριετία από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου Μonumenta, χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
«Κάθε μέρα ήταν και μια αποκάλυψη, μια ανακάλυψη. Βρήκαμε σε κάθε γειτονιά μικρά αρχιτεκτονικά διαμάντια» μας λέει η αρχαιολόγος και συντονίστρια της Monumenta Ειρήνη Γρατσία για το πρόγραμμα, που γεννήθηκε ως ιδέα όταν η εταιρεία δεχόταν κλήσεις για κτίρια υπό κατεδάφιση ή που υφίσταντο αλλοιώσεις και διαπιστωνόταν ότι δεν υπήρχε τεκμηρίωση ούτε πληροφορίες ούτε φωτογραφίες.
«Θεωρήσαμε ότι θα ήταν βασικό εργαλείο για την προστασία τους η συνολική καταγραφή και η καταχώρισή τους σε μια βάση δεδομένων προσβάσιμη σε όλους. Παράλληλα με αυτή την πρωτεύουσας σημασίας ανάγκη θα καλύπταμε και μια δεύτερη: να γνωρίσουμε και να ξεναγηθούμε σε όλα αυτά τα κτίρια που απαντούν στα επτά δημοτικά διαμερίσματα της Αθήνας. Η επώνυμη αρχιτεκτονική, ξέρετε, είναι γνωστή και απαντά σε πολλές μελέτες και άρθρα. Η μεγάλη αξία της καταγραφής είναι ότι έφερε στο φως όλα αυτά τα κτίρια της ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Ανακαλύψαμε επίσης αρχεία που δεν ήταν γνωστά, όπως αυτό που μας εμπιστεύτηκαν οι κόρες του αρχιτέκτονα Γιώργου Διαμαντόπουλου που σχεδίασε τον Ερυθρό Σταυρό. Πολλοί ιδιώτες μάς έδωσαν φωτογραφίες κτιρίων. Αυτές των κατεδαφισμένων είναι εξαιρετικά πολύτιμες. Αλλά και οι προφορικές μαρτυρίες είναι ο μεγάλος θησαυρός του προγράμματος» συνεχίζει η Ειρήνη Γρατσία.
Κάπου 250 εθελοντές συνεργάστηκαν με την εννεαμελή επιστημονική και συντονιστική ομάδα, η οποία αποτελείται από αρχιτέκτονες και αρχαιολόγους και κατέγραψε περισσότερα από 10.000 κτίρια ανεξαρτήτως χρήσης. Ωστόσο η καταγραφή, η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί στο 3ο και το 4ο διαμέρισμα της Αθήνας (Βοτανικός, Πετράλωνα, Ακαδημία Πλάτωνος, Σεπόλια μεταξύ των άλλων) και έχει επεκταθεί ήδη στη Θεσσαλονίκη και στη Σκιάθο, δεν ήταν απλός περίπατος.
«Η βασική δυσκολία ήταν στη φωτογράφιση των κτιρίων. Οι στενοί δρόμοι, τα δένδρα, οι πινακίδες, τα αυτοκίνητα δεν επέτρεπαν να φωτογραφίσουμε ολόκληρη την όψη τους. Γενικά όμως δεν συναντήσαμε ουσιαστικές δυσκολίες. Ο κόσμος ήταν φιλόξενος και ειδικά οι ηλικιωμένοι λαχταρούσαν να μιλήσουν για τα κτίρια και τη ζωή τους σε αυτά. Στα δάχτυλα του ενός χεριού μετριούνται αυτοί που είδαν αρνητικά την καταγραφή. Πολλοί, αστειευόμενοι μας ρωτούσαν αν είμαστε από την Εφορία, ακόμα και από την τρόικα!» καταλήγει η Ειρήνη Γρατσία. Τα πρώτα αποτελέσματα –έχουν καταχωριστεί μόλις 720 κτίρια –μπορείτε να τα βρείτε στην ιστοσελίδα www.docathens.org
INFO
H φωτογραφική έκθεση «Στην Αθήνα μπορείς να δεις τα πιο όμορφα κτίρια» εγκαινιάζεται απόψε στο κέντρο επισκεπτών του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Εως 30 Σεπτεμβρίου
