Ενώ η Ελλάδα αγωνιά η Ευρώπη φαίνεται ότι μπήκε σε διαδικασία θετικών προοπτικών ανάπτυξης. Τα τελευταία οικονομικά στοιχεία είναι ενθαρρυντικά. Ο αποπληθωρισμός συρρικνώνεται, η ανεργία μειώνεται, η οικονομική μεγέθυνση ισχυροποιείται. Ενας καλός συνδυασμός παραγόντων, όπως χαμηλές τιμές πετρελαίου, ασθενές ευρώ και κυρίως η προσφορά χρήματος στην οικονομία μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, επιτρέπουν το θετικό αυτό αποτέλεσμα. Παράλληλα, και το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο δείχνει σημάδια σταθεροποίησης. Τα αντισυστημικά, αντιευρωπαϊκά κόμματα φαίνεται να έχουν φθάσει στα όριά τους και οι εκλογείς επιστρέφουν μάλλον στις δοκιμασμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις (απομένει βεβαίως να επιβεβαιωθεί στις εκλογές). Η μόνη χώρα που εμφανώς είναι εκτός του θετικού αυτού ευρωπαϊκού πλαισίου είναι η Ελλάδα. Και όμως, θα μπορούσε να μην έχει τόσο αβέβαιη προοπτική, αφού όλα είναι ανοιχτά. Τρία είναι τα πιθανότερα σενάρια.

1 Να υπάρξει μια συμφωνία με τους θεσμούς, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ και ταυτόχρονα να προχωρήσει σε γνήσια ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να γίνει σύγχρονη, κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Πρόκειται για το εξαιρετικά καλό αλλά μάλλον απόμακρο σενάριο. Σε πολλούς τομείς η Ελλάδα εμφανίζεται «να διολισθαίνει μάλλον στο παρελθόν», με αντιεκσυγχρονιστικές δυνάμεις να επικρατούν.

2 Η Ελλάδα να αποχωρήσει από το ευρώ (Grexit) και ίσως από την Ευρωπαϊκή Ενωση και να επιστρέψει πλήρως στα παλαιά Βαλκάνια, αλληθωρίζοντας προς τη Ρωσία. Είναι ένα εφιαλτικό σενάριο που (υπάρχει η ελπίδα ότι) μάλλον θα αποφευχθεί.

3 Η Ελλάδα να παραμείνει μεν στο ευρώ και στην Ενωση αλλά ως παθογενής, ειδική περίπτωση παρηκμασμένης χώρας, που θα επιβιώνει με επιδοτήσεις κ.λπ. Είναι, δυστυχώς, ένα ισχυρώς υπαρκτό σενάριο και για ορισμένους ίσως το πλέον πιθανό, καθώς η χώρα απομακρύνεται από την Ευρώπη, κυρίως πολιτιστικά. Παρεμφερείς παθογενείς περιπτώσεις υπάρχουν ως γνωστόν σε πολλά ομοσπονδιακά συστήματα, από Γερμανία μέχρι ΗΠΑ.

Είναι αυτονόητα προφανές ποια σενάρια πρέπει πάση θυσία να αποφευχθούν και ποιο να επιδιωχθεί: η Ελλάδα πρέπει να μείνει στην ευρωζώνη ως κανονική χώρα. Ωστόσο το ισοζύγιο πολιτικών δυνάμεων φαίνεται να αποκλίνει αποφασιστικά την περίοδο αυτήν υπέρ των εθνολαϊκιστικών, αντιεκσυγχρονιστικών στοιχείων. Αλλά αν, όπως εύγλωττα παρατήρησε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε καλογραμμένη ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή εκτός της Ευρώπης, τότε είναι σαφές με ποιους πρέπει να προχωρήσει και ποιους να αφήσει πίσω. Με όλους μαζί, πολύ απλά δεν γίνεται.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Research Associate στην LSE