Δεν είναι καινούργιο νέο το γεγονός ότι οι πλούσιοι έχουν περισσότερη πολιτική εξουσία στα χέρια τους από τους φτωχούς ακόμη και στις δημοκρατικές χώρες όπου ο κάθε πολίτης έχει μία ψήφο στις εκλογές. Αλλά δύο πολιτικοί επιστήμονες, ο Μάρτιν Τζίλενς από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον και ο Μπένζαμιν Πέιτζ από το Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν, πραγματοποίησαν μια έρευνα από την οποία αποδεικνύεται ότι το χάσμα αυτό έχει δραματικές επιπτώσεις στη λειτουργία της δημοκρατίας –στις ΗΠΑ και αλλού.
Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, οι προτιμήσεις του μέσου ψηφοφόρου –δηλαδή του ψηφοφόρου των μέσων εισοδημάτων –φαίνεται να ασκούν μεγάλη επιρροή στις αποφάσεις της κυβέρνησης. Με άλλα λόγια, οι προσδοκίες των μέσων ψηφοφόρων είναι πιο πιθανό να επαληθευτούν. Αλλά όπως επισημαίνουν οι δύο ερευνητές, αν απομονωθεί αυτό το στοιχείο δίνει μια παραπλανητική εικόνα για την αντιπροσωπευτικότητα των κυβερνητικών αποφάσεων. Οι προσδοκίες του μέσου ψηφοφόρου και των οικονομικών ελίτ δεν διαφέρουν στα περισσότερα ζητήματα της πολιτικής.
Θα ήταν επομένως πιο ενδιαφέρον να δει κανείς τι συμβαίνει όταν οι δύο αυτές ομάδες έχουν διαφορετικές προσδοκίες σε κάποιο ζήτημα. Το συμπέρασμα ήταν ότι η επιρροή των μέσων ψηφοφόρων πέφτει σε ασήμαντα επίπεδα, ενώ η επιρροή των οικονομικών ελίτ παραμένει ουσιαστική. Με άλλα λόγια, όταν τα συμφέροντα των ελίτ διαφέρουν από εκείνα της υπόλοιπης κοινωνίας, είναι η δική τους προσδοκία που λαμβάνεται υπόψη –σχεδόν αποκλειστικά. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν οι δύο ερευνητές για τις οργανωμένες ομάδες συμφερόντων. Οπως επισημαίνουν, «έχει ελάχιστη σημασία τι πιστεύει η κοινή γνώμη» όταν ένα λόμπι υπερασπίζεται κάποιο συμφέρον του.
Από αυτά τα συμπεράσματα, ανακύπτει ένα σημαντικό ερώτημα: πώς γίνεται να εκλέγονται και να επανεκλέγονται οι πολιτικοί που δεν λαμβάνουν υπόψη τους τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας αλλά των περισσότερο πλουσίων; Μια εξήγηση είναι ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν αντιλαμβάνονται πλήρως πώς λειτουργεί το πολιτικό σύστημα προς όφελος των οικονομικών ελίτ. Οπως σημειώνουν οι Μάρτιν Τζίλενς και Μπένζαμιν Πέιτζ, η εύνοια της κυβέρνησης προς τις ελίτ δεν σημαίνει πως η ζωή των μέσων πολιτών γίνεται χειρότερη. Συχνά, οι προσδοκίες των μέσων πολιτών επαληθεύονται. Αλλά αυτό συμβαίνει απλώς επειδή οι προσδοκίες τους συμπίπτουν με τις προσδοκίες των οικονομικά ισχυρών.
O Ντάνι Ρόντρικ είναι καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον
