Ο συνδυασμός της στυτικής δυσλειτουργίας και άλλων συμπτωμάτων με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα μπορεί να σηματοδοτεί την «ανδρική κλιμακτήριο», την οποία όμως δεν εκδηλώνουν όλοι οι άνδρες.

Η Ειρήνη Λαμπρινουδάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης και Ανδρόπαυσης, εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό και ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα.

Τι είναι η «ανδρική κλιμακτήριος»;

Με τον όρο «ανδρική κλιμακτήριος» περιέγραψαν το 1944 οι δρες Carl Heller και Gordon Myers μία σειρά από συμπτώματα που παρατήρησαν σε άνδρες ηλικίας 50 ετών, όπως απώλεια της ερωτικής επιθυμίας, κατάθλιψη, αδυναμία συγκέντρωσης και μερικές φορές εξάψεις.

Αργότερα, αντικαταστάθηκε από τον όρο «ανδρόπαυση» που περιγράφει τις κυρίως σωματικές αλλαγές που εκδηλώνουν μεσήλικοι άνδρες εξαιτίας της μείωσης των επιπέδων των ανδρογόνων (είναι οι ορμόνες του ανδρικού φύλου) στον οργανισμό τους.

Αν και το 25%-30% των μεσήλικων ανδρών παρουσιάζουν σημαντική μείωση των ανδρογόνων, μόνο στο 2% συνυπάρχουν τα συμπτώματα που θέτουν τη διάγνωση της ανδρόπαυσης.

Σε τι διαφέρει από τη γυναικεία;

Το κύριο χαρακτηριστικό της εμμηνόπαυσης είναι η απότομη και κατακόρυφη μείωση στα επίπεδα των ορμονών του γυναικείου φύλου (των οιστρογόνων) που παρατηρείται σε όλες τις γυναίκες μετά τα 45-50 χρόνια και προκαλεί συγκεκριμένα συμπτώματα, όπως διακοπή της εμμήνου ρύσεως, εξάψεις, έντονη εφίδρωση τη νύχτα, οξυθυμία κ.λπ.

Στην περίπτωση των ανδρών, η ανδρόπαυση δεν εμφανίζεται απότομα ούτε με τόσο οξεία μορφή. Η μείωση στα επίπεδα των ανδρογόνων είναι πολύ αργή και βαθμιαία, αρχίζει γύρω στην ηλικία των 35 ετών και συνεχίζεται σε βάθος χρόνου, γι’ αυτό και είναι πάρα πολύ δύσκολο να συσχετισθεί με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά συμπτώματα.

Επιπλέον, στους περισσότερους άνδρες δεν είναι τόσο έντονη ώστε να οδηγήσει στα συμπτώματα που σηματοδοτούν την ανδρόπαυση.

Πού οφείλεται;

Το κύριο ανδρογόνο είναι η τεστοστερόνη, η οποία παράγεται κυρίως από τους όρχεις. Καθώς μεγαλώνουν οι άνδρες, φθίνει η λειτουργία των όρχεων και ο αριθμός των εξειδικευμένων κυττάρων Leydig που παράγουν την τεστοστερόνη, και έτσι ελαττώνεται η παραγωγή της.

Μία άλλη αλλαγή που παίζει ρόλο είναι η αύξηση των επιπέδων μιας πρωτεΐνης που λέγεται «σφαιρίνη δεσμεύουσα τις ορμόνες του φύλου» (SHBG) και παράγεται κυρίως από το ήπαρ και δευτερευόντως από άλλα όργανα (εγκέφαλος, όρχεις). Η πρωτεΐνη αυτή δεσμεύει περίπου τα δύο τρίτα της τεστοστερόνης που παράγει ο οργανισμός και έτσι η αύξηση των επιπέδων της μειώνει ακόμα περισσότερο την ελεύθερη τεστοστερόνη στο αίμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ανδρόπαυσης;

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Μελέτη Γήρανσης των Ανδρών (European Male Aging Study, EMAS) που έχει δημοσιευθεί πριν από λίγα χρόνια, υπάρχουν εννέα συμπτώματα που συσχετίζονται με τη χαμηλή τεστοστερόνη στο αίμα λόγω ηλικίας:

* Τρία σεξουαλικά (μειωμένη συχνότητα αυτόματης-πρωινής στύσης, μειωμένη συχνότητα σεξουαλικών σκέψεων, στυτική δυσλειτουργία)

* Τρία σωματικά (αδυναμία εκτέλεσης έντονης σωματικής δραστηριότητας, αδυναμία βάδισης πάνω από 1 χιλιόμετρο, αδυναμία κάμψης του σώματος)

* Τρία ψυχολογικά (έλλειψη ενεργητικότητας, αίσθημα θλίψης, αίσθημα κόπωσης).

Από αυτά, τα σεξουαλικά είχαν την πιο ισχυρή συσχέτιση με τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης.

Υπάρχει θεραπεία;

Είναι πολύ δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την ανδρόπαυση, δηλαδή τη φυσιολογική ηλικιοεξαρτώμενη πτώση των ανδρογόνων στον άνδρα από τον υπογοναδισμό, δηλαδή την παθολογική πτώση της παραγωγής της τεστοστερόνης, η οποία χρειάζεται αγωγή υποκατάστασης με τεστοστερόνη.

Η θεραπεία με τεστοστερόνη δεν είναι πανάκεια, καθώς η μη ενδεδειγμένη χρήση της συνδέεται με ηπατικά και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Για τον λόγο αυτόν συνιστάται κάθε άνδρας που εκδηλώνει συμπτώματα ανδρόπαυσης να επισκέπτεται τον ειδικό ιατρό, ο οποίος είναι ο καταλληλότερος να διαγνώσει κατά πόσον απαιτείται ορμονική παρέμβαση.

Αριθμοί

25-30 στους 100 μεσήλικες άνδρες παρουσιάζουν μείωση της τεστοστερόνης

2 στους 100 μεσήλικες άνδρες έχουν μειωμένη τεστοστερόνη και ταυτοχρόνως συμπτώματα ανδρόπαυσης

Παραγωγή τεστοστερόνης

* Στους άνδρες παράγεται κυρίως από τους όρχεις

* Στις γυναίκες παράγεται κυρίως από τις ωοθήκες

* Και στα δύο φύλα, μικρές ποσότητες τεστοστερόνης παράγονται και από άλλους αδένες, όπως τα επινεφρίδια

Ενδεικτικές λειτουργίες τεστοστερόνης στους άνδρες

* Διαμόρφωση του φύλου, ωρίμανση γεννητικών οργάνων (ιδίως του πέους), σχηματισμός όρχεων και προστάτη κατά την εμβρυϊκή ζωή.

* Βάθυνση της φωνής, αύξηση τριχοφυϊας, αυξανόμενη λιπαρότητα στο δέρμα, ακμή στην εφηβεία.

* Ανάπτυξη μυϊκής μάζας και δύναμης, αύξηση οστικής πυκνότητας και αντοχής, διέγερση γραμμικής ανάπτυξης, ωρίμανση των οστών.

* Ερωτική επιθυμία και λειτουργία, παραγωγή σπερματοζωαρίων

Είδη τεστοστερόνης στο αίμα

* Ολική. Η ποσότητα της τεστοστερόνης που παράγεται από τον οργανισμό

* Ελεύθερη. Το σχεδόν 98% της ολικής τεστοστερόνης κυκλοφορεί στον οργανισμό «ενωμένη» με διάφορες πρωτεϊνες του αίματος (SHBG, λευκωματίνη).

Συμπτώματα ανδρόπαυσης

1. Μειωμένη συχνότητα αυτόματης-πρωινής στύσης, μειωμένη συχνότητα των σεξουαλικών σκέψεων και στυτική δυσλειτουργία

2. Αδυναμία, αίσθημα κόπωσης

3. Αδυναμία εκτέλεσης έντονης σωματικής δραστηριότητας, όπως το τρέξιμο

4. Αδυναμία βάδισης πάνω από 1 χιλιόμετρο και κάμψης του σώματος (όπως το γονάτισμα)

5. Αίσθημα θλίψης, οξυθυμία, έλλειψη ενεργητικότητας

6. Οριακά χαμηλές τιμές τεστοστερόνης, χωρίς να είναι παθολογικές για την ηλικία

Διάγνωση

* Λήψη λεπτομερούς ιστορικού ιστορικού και κλινική εξέταση

* Ορμονικές εργαστηριακές εξετάσεις (μετρώνται τα επίπεδα διαφόρων ορμονών,συμπεριλαμβανομένης της ολικής και της ελεύθερης τεστοστερόνης)

* Αποκλεισμός άλλων πιθανών αιτιών για τα συμπτώματα, όπως η παθολογική μείωση των επιπέδων της τεστοστερόνης (υπογοναδισμός)

Τι να κάνετε

* Συζητήστε με τον γιατρό σας το ενδεχόμενο ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης της τεστοστερόνης, μη παραλείποντας να ρωτήσετε ποια είναι τα δυνητικά οφέλη και οι δυνητικοί κίνδυνοι

* Προσέξτε το σωματικό βάρος σας. Το περίσσειο σωματικό λίπος διεγείρει την μετατροπή της τεστοστερόνης σε μία άλλη ορμόνη (τα οιστρογόνα) και έτσι μειώνονται ακόμα περισσότερο τα επίπεδά της στο αίμα. Αν, συνεπώς, έχετε περιττά κιλά, προσπαθήστε να τα χάσετε.

* Βάλτε τη συστηματική γυμναστική στη ζωή σας (ανεξαρτήτως σωματικού βάρους). Όσο περισσότερους μυς έχετε, τόσο λιγότερο θα είναι το σωματικό λίπος και τόσο λιγότερη τεστοστερόνη θα μετατρέπεται σε οιστρογόνα. Φροντίστε επίσης να τρέφεστε όσο το δυνατόν πιο υγιεινά.

ΠΗΓΗ: Ειρήνη Λαμπρινουδάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας και υπεύθυνη του Ιατρείου Κλιμακτηρίου & Εμμηνόπαυσης της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικήςτου Πανεπιστημίου Αθηνών, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης και Ανδρόπαυσης (EMAS)

Τελευταία Νέα