Ανησυχία και οργή, τόσο στην αμερικανική κοινή γνώμη όσο και στην Ευρώπη, προκαλούν οι αποκαλύψεις για τα μυστικά προγράμματα παρακολούθησης τηλεφωνικών συνομιλιών και προσωπικών δεδομένων που εφαρμόζει εδώ και χρόνια η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ενωση εκφράζει την ανησυχία της για τις επιπτώσεις των προγραμμάτων στην ιδιωτική ζωή των πολιτών, ενώ η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Σεσίλια Μάλμστρεμ ζητά περισσότερες πληροφορίες από τις αμερικανικές Αρχές. Την έντονη αντίδρασή τους εκφράζουν το Παρίσι και το Βερολίνο, ενώ η ολλανδή ευρωβουλευτής Σοφί ιν’τ Βελντ εξανίσταται για το γεγονός ότι, για τις Ηνωμένες Πολιτείες, «οι νόμοι τους μπορούν να εφαρμόζονται στην Ευρώπη». Ο βρετανικός Τύπος, τέλος, καταδικάζει τη συνεργασία που φαίνεται να είχε το Λονδίνο με την Ουάσιγκτον. Οπως επισημαίνει η «Μοντ», το πιθανότερο είναι ότι οι Βρυξέλλες δεν είχαν ενημερωθεί προκαταβολικά για την παρακολούθηση των επικοινωνιών των ευρωπαίων πολιτών. Ο διευθυντής των Μυστικών Υπηρεσιών Τζέιμς Κλάπερ αναγκάστηκε έτσι να πάρει ξανά το βήμα για δεύτερη φορά μέσα σε τρεις ημέρες για να υπερασπιστεί αυτή τη φορά το Prism, το σύστημα παρακολούθησης που σαρώνει όλες τις υπηρεσίες εννέα εταιρειών πληροφορικής. Ο Κλάπερ διαβεβαίωσε πως το σύστημα είναι καθ’ όλα νόμιμο: είναι εγκεκριμένο από το Κογκρέσο, εφαρμόζεται υπό την αυστηρή επίβλεψη μυστικού δικαστηρίου, έχει βοηθήσει να αποτραπούν απειλές κατά των ΗΠΑ και δεν στοχεύει –τουλάχιστον σκόπιμα –σε αμερικανούς πολίτες. Ο ίδιος ο αμερικανός Πρόεδρος διαβεβαίωσε την Παρασκευή από την Καλιφόρνια ότι «η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει γίνει ο Μεγάλος Αδελφός με μάτια και αυτιά στις διαδικτυακές επικοινωνίες όλου του κόσμου».

Η διαμάχη ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα, όταν η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» και στη συνέχεια και η αμερικανική «Ουάσιγκτον Ποστ» έφεραν στο φως δύο μυστικά προγράμματα της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSA).Το πρώτο αφορά τη συγκέντρωση από το 2006 στοιχείων των τηλεφωνικών κλήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες από την εταιρεία Verizon Communications. Το δεύτερο, με την ονομασία Prism, παρακολουθήσεις στο Διαδίκτυο μέσω πρόσβασης στους σέρβερ εννέα κολοσσών του Ιντερνετ –από την Google έως το facebook. Ολες οι παρακολουθήσεις λαμβάνουν χώρα στο στρατηγείο των Αμερικανικών Μυστικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ, στο Φορντ Μιντ του Μέριλαντ. Εκεί, περίπου 40 χλμ. βορειοανατολικά της Ουάσιγκτον, απλώνεται μια τεράστια μυστική πόλη έκτασης εκατοντάδων χλμ., που έχει τα πάντα: από εστιατόρια γνωστών αλυσίδων έως γήπεδο γκολφ και εμπορικό κέντρο. Συνολικά, μετρά 1.300 κτίρια –το καθένα φέρει έναν αριθμό –και 18.000 θέσεις πάρκινγκ. Τα πρώτα θεμέλια μπήκαν το 1949 για να «κρυφακούν» οι Αμερικανοί τους Ρώσους. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ισχυροποιήθηκε και έκτοτε επεκτείνεται διαρκώς.

Στην καρδιά της μυστικής πόλης, στα κεντρικά γραφεία με τα φιμέ τζάμια, εκατοντάδες υπάλληλοι δουλεύουν με βάρδιες όλο το 24ωρο. Προστατευμένοι από το φυσικό φως, κλεισμένοι στα μονότονα γραφεία τους, δεν σηκώνουν κεφάλι: παρακολουθούν τηλεφωνικά «μεταδεδομένα» –ή συναλλακτικές πληροφορίες, όπως επισήμως ορίζονται τα στοιχεία που συλλέγουν οι αμερικανικές Αρχές –και χτενίζουν τις αναζητήσεις των χρηστών στο Ιντερνετ.

ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ. Ξημερώματα της 6ης Σεπτεμβρίου του 2009, από έναν υπολογιστή στην Ορόρα, μια μικρή πόλη στο Κολοράντο, φεύγει ένα e-mail. Ο αποδέκτης είναι μια διεύθυνση IP στην άλλη πλευρά του κόσμου, στο Πακιστάν, η οποία ανήκει στον προσωπικό υπολογιστή του Ρασίντ Ραούφ, υψηλόβαθμου στελέχους της Αλ Κάιντα που είχε δολοφονηθεί μερικούς μήνες πριν από ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος. Αυτός που έστειλε το μήνυμα ήταν ο Ζαζί Ναζιμπουλάχ, ένας Αφγανός με αμερικανική υπηκοότητα, ο οποίος σχεδιάζει επίθεση αυτοκτονίας στο μετρό της Νέας Υόρκης. Ο 24χρονος άνδρας δεν ξέρει ότι τη στιγμή που πατάει το πλήκτρο της αποστολής μπαίνει στο στόχαστρο του Prism. Οταν μερικές ημέρες μετά νοικιάζει ένα αυτοκίνητο και κατευθύνεται προς τον στόχο του, οι Μυστικές Υπηρεσίες τον σταματούν και τον συλλαμβάνουν. «Με αυτόν τον τρόπο αποτράπηκαν τουλάχιστον άλλες δύο επιθέσεις», δηλώνει ο Τζον Μίλερ, πρώην πράκτορας του FBI και της CIA και σήμερα δημοσιογράφος με ειδίκευση σε θέματα ασφάλειας.

«Δίνουν όπλο στον εχθρό»

«Η αποκάλυψη πληροφοριών για συγκεκριμένες μεθόδους που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση μπορούν να δώσουν στους εχθρούς μας έναν “οδηγό” για το πώς να αποφύγουν τη σύλληψη», υποστήριξε ο διευθυντής των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ Τζέιμς Κλάπερ. Ο στόχος των προγραμμάτων παρακολούθησης έχει παρεξηγηθεί, δεν αφορά αμερικανούς πολίτες, επανέλαβε αρκετές φορές.