Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν η μεγαλύτερη αμαρτία των δυτικών κοινωνιών ήταν ακόμη ο καταναλωτισμός, βγήκε στους κινηματογράφους η ταινία «Trainspotting». Ηρωες ήταν πέντε νεαροί Σκωτσέζοι που είχαν αποφασίσει να γυρίσουν την πλάτη τους σε αυτήν την αδηφάγα κουλτούρα. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας, η φωνή ενός από τους πρωταγωνιστές, ο οποίος έτρεχε με την τσάντα μιας γυναίκας στα χέρια για να ξεφύγει από τους αστυνομικούς που τον κυνηγούσαν, βομβάρδιζε τους θεατές με τα άχρηστα αγαθά που θέλγουν τους μικροαστούς. «Διάλεξε αποχυμωτή» ακουγόταν να λέει κάπου στο τέλος του κυνηγητού. «Εγώ διάλεξα να μη διαλέξω αυτήν τη ζωή…». Από τον ξέφρενο καταναλωτισμό ήταν προτιμότερη η ελεγχόμενη ηρωίνη.

Από τότε έχουν αλλάξει πολλά. Ο καταναλωτισμός δεν καταγγέλλεται πλέον ως ναρκωτικό, πηγή αλλοτρίωσης του ανθρώπου, αιτία διάβρωσης του κοινωνικού ιστού. Δεν είναι πια κάτι σαν εκφυλιστική ασθένεια που στεγνώνει τον ανθρώπινο εγκέφαλο από τα ανώτερα ιδανικά και το βαθύτερο νόημα της ζωής. Αντιθέτως, είναι η σωτηρία μας. Χρειάστηκαν μια οικονομική κρίση και μερικά χρόνια λιτότητας για να το αντιληφθούμε. Και όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, για να ανακαλύψουμε την αξία του χρειάστηκε να στρέψουμε το βλέμμα μας προς την Ασία, εκεί όπου έως τώρα πιστεύαμε ότι βρίσκεται συμπυκνωμένη η σοφία του εσωτερισμού, ο οποίος βοηθά τον άνθρωπο να απαλλαγεί από τις δυτικές του ασθένειες.

Τώρα, όμως, πρέπει να θεραπευτούμε από την εξοντωτική λιτότητα. Και το φάρμακο λέγεται «Abenomics». Το σκεύασμα πήρε το όνομά του από τον ιάπωνα Πρωθυπουργό Σίνζο Αμπε, δεν είναι πατενταρισμένο και φτιάχνεται εύκολα. Επιπλέον δεν είναι αποτέλεσμα τριών χρόνων λιτότητας αλλά δύο ολόκληρων δεκαετιών. Επειτα από είκοσι χρόνια περιοριστικής πολιτικής, η Ιαπωνία άρχισε να τυπώνει χρήμα –και τυπώνει σε διπλάσιους ρυθμούς από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να αυξηθούν οι δημόσιες και οι ιδιωτικές δαπάνες ώστε να φουσκώσει ο πληθωρισμός κατά δύο μονάδες. Οι επιχειρήσεις καλούνται να αυξήσουν τους μισθούς των εργαζομένων τους ενώ οι φόροι θα μειωθούν. Ο στόχος είναι ένας: η ανάπτυξη της οικονομίας με κάθε κόστος. Και ο μόνος τρόπος για να αναπτυχθεί η οικονομία είναι να αυξηθεί η καταναλωτική ζήτηση.

Οπως όλα τα φάρμακα, έτσι και αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί αναποτελεσματικό για τον ασθενή. Στην πραγματικότητα, σημειώνει ο Σάιμον Τζένκινς στην Guardian, η Ιαπωνία τζογάρει. Το στοίχημα είναι εάν όλο αυτό το χρήμα που τυπώνεται για να ξοδεύει το κράτος ή για να δανείζουν οι τράπεζες θα μπει στο πορτοφόλι του καταναλωτή ώστε να ξαναβγεί από εκεί στην αγορά.

Είτε το δει σαν θεραπεία είτε σαν μια νέα ανατολική φιλοσοφία, η Ευρώπη πρέπει να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο. Πρέπει να το κάνει όχι μόνο για τα εκατομμύρια των ανέργων της αλλά και για τη συνοχή της. Και μετά μπορούμε να ξαναπιάσουμε τη συζήτηση για τα κακά του καταναλωτισμού.

Τελευταία Νέα