Ενας πολιτικός μπορεί να κριθεί με βάση την εντιμότητά του ή τη μαχητικότητά του, την ικανότητά του να πείθει ή το ταλέντο του να παρασέρνει τα πλήθη. Σπανιότερα αξιολογείται η ικανότητά του να ασκεί αυτοκριτική –και μάλιστα όσο είναι εν ενεργεία και έχει πολιτικό κόστος. Κι όμως, η ειλικρινής αυτοκριτική είναι ένα σπάνιο προσόν, αποδεικνύει ότι είσαι σκεπτόμενο ον και σε κρατά προσγειωμένο.

Τον Γρηγόρη Ψαριανό δεν τον ξέρω προσωπικά. Απολάμβανα παλιότερα τις εκπομπές του στο ραδιόφωνο, παρακολούθησα με ενδιαφέρον την πολιτική του πορεία στη συνέχεια και έμαθα αρκετά για την κουλτούρα και το ήθος ενός συγκεκριμένου χώρου διαβάζοντας τις αήθεις προσωπικές επιθέσεις εναντίον του. Από τη συνέντευξή του, που δημοσιεύτηκε στη χθεσινή «Καθημερινή», κρατώ ένα απόσπασμα: «Μέχρι πριν από λίγα χρόνια πίστευα ότι νόμος είναι το δίκιο του εργάτη. Και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι νόμος είναι το δίκαιο. Τελεία. Ούτε του εργάτη ούτε του συνδικαλιστή ούτε του καλλιτέχνη ούτε του επιχειρηματία. Δίκαιο είναι το δημόσιο συμφέρον, το καλύτερο για το σύνολο».

Δεν έχω ακούσει πολλούς πολιτικούς, και δη αριστερούς, να μιλούν έτσι. Επειδή δεν έχουν κάνει λάθη; Δύσκολο. Μάλλον επειδή δεν τολμούν να εκτεθούν δημοσίως, να δείξουν την ανθρώπινη (δηλαδή την αδύναμη) πλευρά τους, να θέσουν τον εαυτό τους στην κρίση του αδηφάγου κοινού και να προχωρήσουν «καθαρμένοι» παρακάτω. Ετσι για παιχνίδι γκουγκλάρισα χθες τη λέξη «αυτοκριτική». Επεσα στην αποχαιρετιστήρια (εκείνη το ήξερε, εμείς όχι) ομιλία της Αλέκας, όπου αναγνωρίζει ότι «το κόμμα δεν απέφυγε τον εφησυχασμό» και φέρει ευθύνη για «την καθυστέρηση της αναδιάταξης των κομματικών εργατικών δυνάμεων». Δεν είναι ακριβώς ο δικός μου ορισμός για την αυτοκριτική. Αναρωτιέμαι, αντίθετα, πόσο επώδυνο –αλλά και πόσο χρήσιμο –θα ήταν να εξέφραζε η απερχόμενη γραμματέας τη λύπη της για το γεγονός πως όταν πέθανε ο Λεωνίδας Κύρκος, ο «Ριζοσπάστης» αφιέρωσε στο γεγονός μόλις ένα κείμενο ενενήντα λέξεων…

Βρήκα επίσης στην «Αυγή» μια δήλωση του Ευκλείδη Τσακαλώτου με την οποία ασκεί, λέει, δημόσια αυτοκριτική για τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στον Φρανσουά Ολάντ. Επειδή μιλούσαν για «Ολαντρέου»; Οχι βέβαια. Επειδή ήταν υπερβολικά επιεικείς. Ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπόσχεται ότι το κόμμα του «δεν θα ξαναπεί στον λαό να στηρίξει τις ελπίδες του σε έναν ηγέτη της Κεντροαριστεράς», ο οποίος μάλιστα επισκέφθηκε την Ελλάδα «σαν πλασιέ μεταχειρισμένων σκουπών». Ακούς, λαέ; Μακριά από την Κεντροαριστερά.

Παραλίγο να ενδώσω στον πειρασμό να υποστηρίξω ότι με τέτοιους πολιτικούς αποκλείεται οι φοιτήτριες που φέρθηκαν όπως φέρθηκαν τις προάλλες στον πρόεδρο των ΤΕΙ της Πάτρας να κάνουν μια μέρα την αυτοκριτική τους. Αποκλείεται, ναι, αλλά για βαθύτερους, πιο ουσιαστικούς και πιο ανησυχητικούς λόγους.