Αναζήτηση
Εκατό χρόνια μετά την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ο οθωμανός αλβανός αρχιστράτηγος Χασάν Ταχσίν Πασάς που παρέδωσε την πόλη αμαχητί στον ελληνικό Στρατό στις 26 Οκτωβρίου 1912 παραμένει κεκοιμημένος στο ίδιο σημείο. Εκεί όπου παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον έλληνα αρχιστράτηγο και την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην αρχή του τέλους της.
Αγροφύλακας στην Κατερίνη, χωροφύλακας στα Ιωάννινα, πολεμιστής στη Θεσσαλία, διοικητής Χωροφυλακής στην Κρήτη, στρατιωτικός κυβερνήτης στην Υεμένη, διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού στη Θεσσαλονίκη με τον ταγματάρχη Μουσταφά Κεμάλ (τον μετέπειτα Ατατούρκ) υπό τις διαταγές του. Ηρωας ή προδότης, «διαπράξας το μεγαλύτερο σφάλμα στη στρατιωτική Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας»; Ο αρχιστράτηγος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παραμένει ένα σκοτεινό και μάλλον άγνωστο πρόσωπο της Ιστορίας.
Μετά την παράδοση της Θεσσαλονίκης ο Χασάν Ταχσίν Πασάς καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από στρατοδικείο της Κωνσταντινούπολης. Δεν απολογήθηκε ποτέ.
«- Μου φαίνεται πως τελειώσαμε.
–Ετσι φαίνεται κύριε, ψέλλισε συγκινημένος ο υπασπιστής.
–Ο,τι κι αν γίνει, εγώ δεν έχω πλέον μέλλον σ’ αυτή την πόλη. Μου φαίνεται ότι δεν έχω θέση πουθενά. Ετσι ήταν γραφτό… Ας είναι όμως. Πες τώρα στους Ελληνες να περάσουν. Απ’ αυτούς πήραμε τη Θεσσαλονίκη, σ’ αυτούς θα την παραδώσουμε. Ας γίνει το θέλημα του Θεού…».
Μετά τον ιστορικό Οκτώβριο του 1912 ο Χασάν Ταχσίν Πασάς παρέμεινε στη Θεσσαλονίκη φρουρούμενος. Μεταφέρθηκε για λόγους ασφαλείας στο ξενοδοχείο Ακταίον του Φαλήρου στην Αθήνα, τον Ιούλιο του 1913 έφυγε για λόγους υγείας στο Εβιάν της Γαλλίας με έξοδα της ελληνικής κυβέρνησης και στη συνέχεια στη Λωζάννη.
Πέντε χρόνια αργότερα, το 1918, πέθανε σε ηλικία 73 ετών σε νοσοκομείο της πόλης Τεριτέτ, πλάι στη λίμνη Λεμάν στην Ελβετία. Η ταφή του έγινε στη Λωζάννη στο κοιμητήριο των ετερόδοξων, με δαπάνη της ελληνικής κυβέρνησης.
Τάφηκε όμως τρεις φορές. Μία στην Ελβετία, στη συνέχεια στο αλβανικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης όταν ο γιος του Κενάν Μεσαρέ μετέφερε τα οστά του το 1936, και μία το 2002 στην αυλή της τέως έπαυλης Μοδιάνο, του αγροκτήματος Τόψιν, 25 χιλιόμετρα δυτικά της Θεσσαλονίκης. Η τρίτη ταφή του βρίσκεται στο Στρατιωτικό Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων. Στην ίδια αυλή, της ίδιας έπαυλης όπου το απόγευμα της 26ης Οκτωβρίου 1912 γράφτηκε το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την οποία υπηρέτησε ως στρατιωτικός επί 40 χρόνια. Ο δημοσιογράφος Χρίστος Χριστοδούλου επιχειρεί με μυθιστοριογραφικό «άλλοθι» τις «τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά» να αναψηλαφήσει τη μυθιστορηματική ζωή του αλβανικής καταγωγής (πιθανόν και ελληνικής υπονοεί) οθωμανού στρατηγού, που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη «αμαχητί» και την στρατιά του «άνευ όρων». Το βιβλίο με τον υπότιτλο «Μια μυθιστοριογραφία» κυκλοφορεί την ερχόμενη εβδομάδα.
