Το Χρέος

Δεν υπάρχει ενιαία πολιτική δανεισμού

Σωρευτικά το χρέος των ευρωπαϊκών χωρών ισούται σχεδόν με το 80% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, όταν εκείνο των ΗΠΑ πλησιάζει το 100% και της Ιαπωνίας ξεπερνά το 200%. Γιατί η κρίση χρέους έσκασε εδώ και όχι αλλού; Γιατί στην πραγματικότητα το ευρωπαϊκό χρέος δεν είναι ενιαίο, κάθε χώρα της ευρωζώνης ακολουθεί τη δική της ανεξάρτητη πολιτική δανεισμού, χωρίς να μπορεί να τυπώσει νόμισμα, γεγονός που καθιστά τα 17 κράτη πολύ πιο ευάλωτα από άλλα πιο χρεωμένα, τα οποία όμως έχουν τον απόλυτο έλεγχο στο νόμισμά τους.

Το Αδύνατο νόμισμα

Αναζητείται ισχυρός και ενιαίος προϋπολογισμός

Το ευρώ ξεγυμνώθηκε μόλις ξέσπασε η επίθεση των αγορών. Ενώ με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, οι κυβερνήσεις δέχτηκαν να εγκαταλείψουν τα εθνικά τους νομίσματα, διατήρησαν την ευθύνη κατάρτισης των προϋπολογισμών τους. Ως συνέπεια τούτου, τα χρέη της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Πορτογαλίας εκτοξεύτηκαν ενώ κερδοσκοπικές φούσκες δημιουργήθηκαν σε Ισπανία και Ιρλανδία. Απουσιάζει ένας ισχυρός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός που θα στήριζε το ενιαίο νόμισμα. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αντιστοιχεί μόλις στο 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.

Η γερμανική πειθαρχία

Η Μέρκελ επιμένει να αρνείται το ευρωομόλογο

Οι δισταγμοί της κυβέρνησης Μέρκελ να βοηθήσει την Ελλάδα έστειλαν μήνυμα στις αγορές ότι υπάρχει περίπτωση χρεοκοπίας χώρας-μέλους και πυροδότησαν το ντόμινο της αύξησης των spreads. Η Γερμανία συνεχίζει να αντιτίθεται σε λύσεις όπως το ευρωομόλογο ή έναν ενισχυμένο ρόλο της ΕΚΤ ως τελευταίο καταφύγιο δανεισμού. Η δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτεί η Μέρκελ σπρώχνει στην ύφεση όλο και περισσότερες χώρες.

Τα εκλογικά σώματα

Αδυναμία χάραξης ενιαίας στρατηγικής

Η πίεση που ασκούν στις κυβερνήσεις τους τα εκλογικά σώματα σε Γερμανία και Γαλλία εμποδίζει την χάραξη ενιαίας και ισχυρής ευρωπαϊκής στρατηγικής αντιμετώπισης της κρίσης. Η σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζει η Μέρκελ την ελληνική κρίση σχετίζεται με τη δυσκολία της να πείσει για το αντίθετο τόσο το εκλογικό της σώμα όσο και το κόμμα των Φιλελευθέρων που μετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Η τραπεζική κρίση

Ελλειψη εμπιστοσύνης και ρευστού στην αγορά

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν σταματήσει να δανείζουν ή μια την άλλη, καθώς επίσης επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Πολλές κυβερνήσεις για να αποφύγουν χρεοκοπίες τραπεζών αναγκάστηκαν να τις ενισχύσουν, εκτινάσσοντας κατ’ επέκταση το κρατικό τους χρέος, ενώ η κατοχή από τις τράπεζες υποτιμημένων κρατικών τίτλων τις αναγκάζει σε ανακεφαλαίωση.

το ταμειο σωτηριας

Χωρίς πυρομαχικά

Το Ταμείο Σταθερότητας

Τα 440 δισ. ευρώ με τα οποία έχει προικιστεί το EFSF είναι ελάχιστα για να αντιμετωπίσει την κρίση, πολλές χώρες ζητούν να αυξηθούν τα κεφάλαια στο 1 τρισ. ευρώ, ακόμη όμως δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία ανάμεσα στα κράτη – μέλη. Από τον Ιούλιο θα αντικατασταθεί με τον Μόνιμο Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).

Οι εξουσίες της ΕΚΤ

Εμπόδιο το καταστατικό στη χρηματοδότηση

Αν και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη συγκράτηση της κρίσης, χρηματοδοτώντας τράπεζες που αντιμετωπίζουν προβλήματα και αποκτώντας κρατικούς τίτλους, το καταστατικό της δεν της επιτρέπει να χρηματοδοτεί απευθείας τα κράτη – μέλη και να μπαίνει ως ανάχωμα στις επιθέσεις των αγορών, ως τελευταίο καταφύγιο δανεισμού, όπως η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED). Η Γερμανία αντιστέκεται σθεναρά στη διεύρυνση των εξουσιών της ΕΚΤ.

Οι Οίκοι αξιολόγησης

Οι αμερικανικοί και η απουσία ευρωπαϊκού

Αρνητικό ρόλο στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους διαδραματίζει το γεγονός ότι οι τρεις μεγαλύτεροι οίκοι αξιολόγησης είναι αμερικανικοί, και ελέγχονται από τραπεζικούς ομίλους των ΗΠΑ, καθώς οι Αγγλοσάξονες αντιμετώπιζαν πάντα με προκατάληψη το ενιαίο νόμισμα. Το Ευρωκοινοβούλιο καλείται να συζητήσει πρόταση της Κομισιόν για μείωση της εξουσίας των οίκων, ενώ στο τραπέζι έχει πέσει και η ιδέα δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού οίκου, για την ώρα ωστόσο η εξουσία των τριών αμερικανών αδελφών (Standard & Poor’s, Moody’s, Fitch) παραμένει αδιαφιλονίκητη

Το ελληνικό πρόβλημα

Ο ιός των spreads και οι υποβαθμίσεις

Οι περικοπές και τα μέτρα που επέβαλε το Μνημόνιο του 2010 στην Ελλάδα την οδήγησαν σε βαθιά ύφεση. Η υποβάθμιση του ελληνικού χρέους μετέδωσε τον ιό των spreads και σε άλλα κράτη-μέλη. Οσο για την Ελλάδα, αποτελεί κοινό μυστικό ότι η περσινή απόφαση για κούρεμα του χρέους της κατά 50% δεν επαρκεί.

Η διευρυμένη ύφεση

Χρονιά στασιμότητας ακόμη και για ισχυρούς

Ακόμη και ισχυρές χώρες κινδυνεύουν με επιβράδυνση, όπως η Γερμανία, αφού η απουσία ανάπτυξης μετέτρεψε την κρίση χρέους σε κρίση οικονομική με προγράμματα λιτότητας και έλλειψη εμπιστοσύνης από τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το 2012 θα είναι χρονιά στασιμότητας, χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, και η Πορτογαλία θα ζήσουν μεγάλη ύφεση.