Από την προσεκτική μελέτη της πρόσφατης (Δεκέμβριος 2011) έκθεσης αξιολόγησης του ΔΝΤ για την ελληνική οικονομία διαπιστώνει κανείς την «ώρα μηδέν» στην οποία έχει περιέλθει ο οικονομικός και ο κοινωνικός σχηματισμός στην Ελλάδα, με την έννοια ότι τα οικονομικά και κοινωνικά μεγέθη έχουν εξαντλήσει τα όριά τους, με την ευθύνη της εφαρμοζόμενης οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, μονεταριστικής έμπνευσης της τρόικας και της κυβέρνησης. Επιπλέον, δεν ανελήφθησαν οι ευθύνες για τη μη επίτευξη των στόχων των διαδοχικών προγραμμάτων λιτότητας (7,7 δισ. ευρώ ή 3% του ΑΕΠ την περίοδο 2013-2014), ενώ δεν αναγνωρίστηκε, κατά δογματικό τρόπο, η αναγκαιότητα αλλαγής προσανατολισμού, στόχων, μέσων και περιεχομένου της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Ενδεικτικά, δεν έχουν επαληθευθεί οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις και η ανεργία που διογκώνεται ούτε οι αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις αυτών των προβλέψεων. Στην τελευταία, ελπίζουμε, αναθεώρηση των προβλέψεων του ΔΝΤ, η ύφεση της ελληνικής οικονομίας το 2011 θα φτάσει στο -6% με επισφαλή, κατά τη γνώμη μας, πρόβλεψη για το 2012 της ύφεσης στα επίπεδα του -3% και επιστροφή σε θετικό πρόσημο του ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ το 2013. Το δημόσιο έλλειμμα στο τέλος του 2011 από το προβλεπόμενο ποσοστό 8,5 % του ΑΕΠ θα κυμανθεί τουλάχιστον στο 10% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος θα μετεξελιχθεί σε βιώσιμο (120% του ΑΕΠ το 2020 και επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στις αγορές το 2021 μετά την ανεπιτυχή επιστροφή το 2012 και την αβέβαιη επιστροφή το 2014), υπό την αυστηρή προϋπόθεση ευνοϊκού αποτελέσματος των διαπραγματεύσεων για το πρόγραμμα ανταλλαγής των ομολόγων (PSI) και πλήρους επαλήθευσης (σύμφωνα με το ΔΝΤ) του μακροοικονομικού σεναρίου (πρωτογενή πλεονάσματα 4,5 % του ΑΕΠ από το 2014 μέχρι το 2020 και 3,5% του ΑΕΠ την περίοδο 2020-2030, ανάπτυξη με ετήσιο ρυθμό 2,5% κατά μέσο όρο μέχρι το 2030 και κούρεμα του ελληνικού χρέους με την ανταλλαγή ομολόγου ονομαστικής αξίας 100 ευρώ με 15 ευρώ μετρητά και 35 ευρώ νέο ελληνικό ομόλογο 20ετούς διάρκειας με 20ετή περίοδο χάριτος και μεσοσταθμικό επιτόκιο του νέου ομολόγου στα επίπεδα του 3,8%).

Σημειώνεται ότι «ακόμα και μικρές αποκλίσεις από τους προαναφερόμενους μακροοικονομικούς στόχους καθώς και από εκείνους του προγράμματος ανταλλαγής των ομολόγων δεν θα είναι καλοί οιωνοί για τη βιωσιμότητα του χρέους». Παράλληλα, το κόστος εργασίας με τις πολιτικές πλήρους απαξίωσής της θα μειώνεται μέχρι το 2014, με πρόβλεψη σταθεροποίησής του μέχρι το 2020 και οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων θα ανέλθουν σε 150.000 έως το 2015. Τέλος, η ανεργία εκτιμάται, κατά την έκθεση του ΔΝΤ, ότι θα αυξηθεί στα επίπεδα του 19% το 2012 και του 19,5% το 2013. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα μετά το 2008 μέχρι σήμερα έχει χάσει μία στις δώδεκα θέσεις εργασίας, η Ισπανία μία στις δέκα και η Ιρλανδία έχει χάσει μία στις επτά θέσεις εργασίας. Ετσι, στο επίπεδο της ευρωζώνης υπολείπονται 3 εκατ. θέσεις εργασίας σε σχέση με τα επίπεδα των θέσεων εργασίας του 2008 και 4,2 εκατ. θέσεις εργασίας στο επίπεδο της ΕΕ των 27. Ειδικότερα στην Ελλάδα οι θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν (320.000) κατά την περίοδο 2000-08 χάθηκαν το διάστημα 2009-11, με αποτέλεσμα το εύρος και το βάθος της ύφεσης κατά το 2011 να διαμορφώνει μέσο ετήσιο επίπεδο στατιστικής ανεργίας της τάξης του 17,4% (α’ τρίμηνο 15,6%, β’ τρίμηνο 16,3%, γ’ τρίμηνο 17,7% και δ’ τρίμηνο 19,7% κατ’ εκτίμηση) και πραγματικής ανεργίας της τάξης του 23%.

Η εκτίμησή μας (Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ) για το 2012 προβλέπει ότι η στατιστική ανεργία θα ανέλθει στα επίπεδα του 21%-22% (χωρίς τον υπολογισμό του προγράμματος της εφεδρείας κατά το 2012) και η πραγματική ανεργία στα επίπεδα του 28% (1.400.000 άτομα), με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται (7 δισ. ευρώ) για τις απώλειες εσόδων του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα ασφαλιστικά ταμεία, εξαιτίας της καλπάζουσας ανεργίας, της μείωσης των μισθών, της μείωσης της κρατικής επιχορήγησης, της ευελιξίας της εργασίας, της εισφοροδιαφυγής κ.λπ., να συνεχίζουν να δέχονται ισχυρά πλήγματα στην κεφαλαιακή επάρκειά τους.

Ο Σάββας Γ. Ρομπόλης είναι καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ