Πώς βρέθηκε το περίφημο παλίμψηστο με τα κείμενα του αρχαίου έλληνα μαθηματικού από τα χέρια του άγνωστου πλειοδότη που διέθεσε δύο εκατομμύρια δολάρια για να το αποκτήσει, στα εργαστήρια του Μουσείου Τέχνης Ουόλτερς στη Βαλτιμόρη;

Επισήμως ο ανώνυμος συλλέκτης απευθύνθηκε στο μουσείο για την συντήρηση του νέου του αποκτήματος. Οι φήμες θέλουν ωστόσο τον καλά ενημερωμένο επιμελητή χειρογράφων και σπανίων χειρογράφων, Γουίλ Νόελ, να έχει εντοπίσει ποιος είναι ο συλλέκτης που έκλεψε την παράσταση στη δημοπρασία των Christie’s τον Οκτώβριο του 1998, να του στέλνει ένα μήνυμα στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο και να του προτείνει να φέρει στο μουσείο το χειρόγραφο για συντήρηση και μελέτη. Ο,τι και αν συνέβη, η αλήθεια είναι πως το παλίμψηστο – προέρχεται από τις λέξεις πάλιν και ψάω, δηλαδή αποξέω – «ήταν σε φρικτή κατάσταση, έχοντας το βάρος των χιλίων χρόνων του, των μετακινήσεων και της κακής χρήσης», λέει ο, εκτός των άλλων, διευθυντής του προγράμματος διάσωσης του χειρογράφου Γουίλ Νόελ. Και ο συλλέκτης χρηματοδότησε την έρευνα για τη συντήρηση και την αποκωδικοποίηση του κειμένου, αν και πολλοί δέχτηκαν να εργαστούν αφιλοκερδώς μόνο και μόνο για να αποκτήσουν εμπειρία.

Τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν οι συντηρητές για να διαλύσουν το βιβλίο, λόγω της εύθραυστης κατάστασης της περγαμηνής, που είχε καταστραφεί από μούχλα. Κάποια σημεία είχαν καλυφθεί ακόμη και με συνθετική κόλλα, ενώ σελίδες ολόκληρες είχαν «χαθεί» κάτω από πλαστές – δήθεν βυζαντινές – εικόνες των τεσσάρων αποστόλων, ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη αξία το χειρόγραφο!

«Κατέγραψα τα πάντα και έσωσα ακόμη και τα πιο μικροσκοπικά κομμάτια του χειρογράφου, φλούδες χρώματος, νήματα, σταθεροποίησα τη μελάνη με ζελατίνη, έκανα αμέτρητες επιδιορθώσεις με γιαπωνέζικο χαρτί», εξηγεί η Αμπιγκέιλ Κουάντ, επικεφαλής του τμήματος συντήρησης χειρογράφων του αμερικανικού μουσείου, που δούλεψε πάνω στο παλίμψηστο για 12 χρόνια.

Βασικό της όπλο όσο εργαζόταν; «Η ηρεμία. Δεν μπορεί να είσαι νευρικός και αγχωμένος όταν εφαρμόζεις νέες τεχνικές. Γι’ αυτό και αρνήθηκα να πιεστώ χρονικά. Οταν πιέζεσαι κάνεις λάθη και κανείς δεν θα ήθελε να συμβεί κάτι τέτοιο».

Στην έκθεση-αφιέρωμα στο παλίμψηστο ωστόσο οι επισκέπτες δεν έχουν την ευκαιρία να μάθουν μόνο την ιστορία, τις περιπέτειες, τα τεχνολογικά μυστικά που χρησιμοποιήθηκαν για να σωθεί και να διαβαστεί το χειρόγραφο. Ούτε μόνο την επιστημονική του σημασία, καθώς μέσα από τις σελίδες του διαφαίνεται η βασική μεθοδολογία πάνω στην οποία στηρίχθηκαν οι μελέτες του Αρχιμήδη. Αλλά μέσα κι από διαδραστικούς εκπαιδευτικούς σταθμούς πώς συνεργάστηκαν μαθηματικοί, φυσικοί, χημικοί, φιλόλογοι, ειδικοί στους υπολογιστές και αρχαιολόγοι για να προχωρήσει η έρευνα. Επόμενος στόχος; Να αποκαλυφθεί ίσως η ταυτότητα του άγνωστου μέχρι σήμερα αντιγραφέα που το 1000 μ.Χ. αποφάσισε στην Κωνσταντινούπολη να καταγράψει τις πραγματείες του αρχαίου έλληνα μαθηματικού σε μια περγαμηνή.

Τελευταία Νέα