Ντιζάιν που το παίζεις στα δάχτυλα

Η νέα τάση στο βιομηχανικό ντιζάιν είναι η μορφή και όχι η χρηστικότητα. ΜΡ3 players που μοιάζουν με βότσαλα, κινητά τηλέφωνα που φαίνονται κατεστραμμένα κι όμως λειτουργούν. Οι «προφήτες» της νέας ιδέας είναι ο Σέρβος Μπράνκο Λούκιτς και η Ολλανδή Χέλα Τζονγκέριους
Επιλέγετε ένα κινητό από την εμφάνιση ή βάσει της λειτουργικότητάς του; Οι καναπέδες των φοιτητικών δωματίων πρέπει να είναι μοδάτοι ή να αντέχουν το βάρος τεσσάρων φοιτητών; Ο Σέρβος ντιζάινερ Μπράνκο Λούκιτς έδωσε ήδη μορφή σ΄ αυτά τα διλήμματα μέσα από το ολόφρεσκο λεύκωμα «Νonobject», που περιέχει ευφάνταστες ιδέες ντιζαϊνάτων αντικειμένων τα οποία δεν χάνουν ποτέ τη χρηστικότητά τους. «Πρωταγωνιστής» είναι το κινητό τηλέφωνο Rawphisticated, που μοιάζει στραπατσαρισμένο στη μια του πλευρά, κι όμως λειτουργεί κανονικότατα. Στην ίδια σειρά αλλόκοτων αντικειμένων λανσάρει και το φουτουριστικό διπλό κράνος του μοτοσικλετιστή: εκτός από τον ίδιο το φοράει ταυτόχρονα και ο συνεπιβάτης του.

Ο τίτλος του λευκώματος δεν θα μπορούσε να είναι πιο συμβολικός. «Νonbject», επειδή στην πραγματικότητα τα αντικείμενα που σχεδιάζει ο Λούκιτς δεν θα περάσουν ποτέ στη μαζική παραγωγή. Το κάνει με τον τρόπο που οι σχεδιαστές αυτοκινήτων προτείνουν τα concept cars της επόμενης δεκαετίας ή οι σχεδιαστές ρούχων μουντζουρώνουν αρκετά χαρτιά πριν καταλήξουν στην επόμενη δημιουργία της υψηλής ραπτικής. Αυτό που θέλει να πει ο ποιητής, με άλλα λόγια, είναι ότι η μορφή δεν πρέπει να ακολουθεί τη λειτουργία, όπως απαιτεί το αξίωμα του αμερικανού αρχιτέκτονα Λούις Σάλιβαν ήδη απ΄ το 1896. Τα κινητά μπορούν να λειτουργούν και χωρίς πλήκτρα (αρκεί ο χρήστης να περάσει το δάχτυλό του μέσα στις ανοιχτές κυψέλες), το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο ενός βιβλίου να είναι φτιαγμένα από γυαλί (!) και οι κορίνες του μπόουλινγκ από επιχρωματισμένα ανθοδοχεία. Το μήνυμα πίσω από τις λέξεις είναι η χαμένη από καιρό αξία της αφής. Το ντιζάιν εδώ και δεκαετίες τα δίνει όλα για να ικανοποιήσει την όραση και την ακοή. Ξεχνάει, όμως, κάτι βασικό, λένε στο βιβλίο τους ο Λούκιτς και ο αμερικανός θεωρητικός του ντιζάιν, Μπάρι Κατς: «Αυτό που κάνουμε αυτομάτως είναι να πατάμε πλήκτρα και οθόνες, περιμένοντας να γίνουν θαύματα. Οι ντιζάινερ πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στην αίσθηση της αφής».

Ο Λούκιτς δεν είναι μόνος του στην επιχείρηση «ελευθερώστε τη μορφή απ΄ τη λειτουργικότητα». Αυτήν την περίοδο το Μουσείο Βoijmans Van Βeuningen του Ρότερνταμ έχει παραχωρήσει μία από τις αίθουσές του στην έκθεση «Μisfit», όπου φιλοξενούνται δημιουργίες της Ολλανδής Χέλα Τζονγκέριους. Οι πρωτότυπες συνθέσεις- που και στη δική της περίπτωση δεν έχουν πολλές ελπίδες να βγουν στο εμπόριο- βασίζονται στην κατάργηση της απόστασης μεταξύ βιομηχανικού ντιζάιν και καταναλωτή. Ενα ξύλινο τραπέζι με συνδαιτυμόνα έναν τρισδιάστατο… βάτραχο (που πλέον ο παρακαθήμενος δεν μπορεί να παραβλέψει), ένας καναπές σχεδιασμένος για να θυμίζει το σύστημα καναλιών στην Ολλανδία και δεκάδες άλλα παραδείγματα από τον καινούργιο θαυμαστό κόσμο του ντιζάιν.