Αναζήτηση
ΣΤΗ ΖΩΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΤΑΓΩΝ
ΑΡΚΕΙ ΜΙΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΝΑ
ΤΟΥΣ ΣΤΙΓΜΑΤΙΣΕΙ ΕΦ΄ ΟΡΟΥ ΖΩΗΣ. ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ
ΜΑΡΤΙΝ ΧΑΪΝΤΕΓΚΕΡ; ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΔΙΙΣΤΑΝΤΑΙ.
ΑΛΛΟΙ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΤΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕ
ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΗΤΑΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑΚΗ, ΑΛΛΟΙ ΟΤΙ ΠΡΟΕΚΥΨΕ
ΩΣ ΦΥΣΙΚΟΣ ΑΠΟΤΟΚΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ
ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ. ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ, ΔΕΝ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑ
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΕΙΡΟΥΜΕ ΠΡΟΣ ΚΑΠΟΙΑ
ΠΛΕΥΡΑ, ΑΛΛΑ ΜΑΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ
ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ
Οταν ο Χίτλερ ανέβηκε νόμιμα στην εξουσία, τον Ιανουάριο του 1933, ο τότε 44χρονος φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγκερ, συνομήλικος του Αδόλφου, ήταν ήδη «φίρμα» στον ακαδημαϊκό χώρο. Το πρώτο μεγάλο και, κατά τη γνώμη των περισσοτέρων, πιο σημαντικό φιλοσοφικό του έργο, το Είναι και Χρόνος, είχε εκδοθεί το 1927 και τον είχε καθιερώσει ως επάξιο συνεχιστή (και αναθεωρητή) του μέντορά του στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, καθηγητή Εντμουντ Χούσερλ. Ο Χούσερλ ήταν Εβραίος, όπως και πολλοί άλλοι στοχαστές που θαύμαζε ο Χάιντεγκερ (Γκέοργκ Ζίμελ, Ανρί Μπερξόν) ή φοιτητές του ίδιου του Μάρτιν, όπως η Χάνα Αρεντ, κατοπινή ερωμένη του. Μολαταύτα, μόλις τρεις μήνες μετά την άνοδο του Χίτλερ – και ενόσω οι αντικοινοβουλευτικές προθέσεις του είχαν μπει κιόλας σε εφαρμογήο Χάιντεγκερ αναγορεύτηκε πρύτανης στο πανεπιστή- μιο του Φράιμπουργκ και δύο εβδομάδες κατόπιν γράφτηκε μαζί με τη σύζυγό του Ελφρίντε στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα. Σαν να μην έφτανε τόση «γη και ύδωρ», στον πρώτο του δημόσιο λόγο ως πρύτανης κάλεσε τον Φύρερ και το κόμμα του «να οδηγήσουν τον γερμανικό λαό στην εκπλήρωση του ιστορικού του πεπρωμένου». Δεν άργησε και να εκκαθαρίσει το πανεπιστήμιο από οποιαδήποτε αντιπολιτευτική φωνή, εβραϊκή και μη.
Ηταν λοιπόν ο Χάιντεγκερ ένας κρυπτοναζιστής που περίμενε απλώς την κατάλληλη χρονική στιγμή για να εκδηλωθεί; Όχι. Ποτέ δεν κατάφερε να εναρμονίσει τις ρηξικέλευθες φιλοσοφικές ιδέες του με την απλοϊκή ναζιστική κοσμοθεωρία. Η ανέφελη συμβίωση με τους ναζί δεν κράτησε πάνω από έναν χρόνο. Ο Χάιντεγκερ υποχρεώθηκε να παραιτηθεί από την πρυτανεία και να υποστεί διάφορες ταπεινώσεις έως την κατάρρευση του Τρίτου Ράιχ, το 1945, δίχως πάντως να εκδηλωθεί ποτέ ανοιχτά εναντίον του και ενόσω οι δυο γιοι του πολεμούσαν στο ανατολικό μέτωπο (θα πιαστούν τελικά αιχμάλωτοι από τους Σοβιετικούς).
Η απαγόρευση
Η «αδράνεια» του Χάιντεγκερ θα του κοστίσει μεταπολεμικά. Θα του αφαιρεθεί η έδρα από το πανεπιστήμιο και θα του απαγορευθεί να διδάσκει. Αν και η απαγόρευση θα αρθεί μερικά χρόνια αργότερα, το στίγμα θα παραμείνει έως τον θάνατό του, το 1976, χωρίς να εμποδίζει ωστόσο ένα πλήθος ευρωπαίων διανοητών- όπως ο Σαρτρ, ο Ντεριντά, ο Φουκό κ.ά.- να σαγηνευτούν από το ογκώδες φιλοσοφικό του έργο. Συνοδοιπόρο του, τόσο στις καλές όσο και στις κακές στιγμές, θα έχει την- κατά τέσσερα χρόνια νεώτερή του- σύζυγό του Ελφρίντε, μια γυναίκα που ασπαζόταν πρωτοποριακές φεμινιστικές ιδέες για την εποχή της, αν κι ελαφρώς επιχρωματισμένες με ναζιστικά ιδεώδη. Ενα απάνθισμα από τις επιστολές που έστειλε ο Μάρτιν στην Ελφρίντε, από το 1915 έως το 1970, φέρνει στο φως η εγγονή τους Γκέρτρουντ, 55 χρονών σήμερα.
Οι επιστολές φωτίζουν ελάχιστα τις καθαρά πολιτικές ιδέες του Χάιντεγκερ, ενώ αναδεικνύουν την ανθρώπινή πλευρά του και τον διαρκή αγώνα του να επικρατήσει στον ακαδημαϊκό χώρο (συχνά πυκνά, θυμίζουν σύγχρονο campus novel). Καταγόμενος από ταπεινή καθολική οικογένεια βλέπει εξαρχής την Ελφρίντε που είναι γόνος σχετικά εύπορης προτεσταντικής οικογένειας, ευειδής και λίγο… ψηλότερη από αυτόν τον μαυροτσούκαλο μικροκαμωμένο άνδρα ως το ιδανικό χαμένο πλατωνικό ήμισυ.
