ΕΝΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ ΘΑ ΦΕΡΕΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟ,
ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ 23 ΧΡΟΝΙΑ, ΕΝΑΝ ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟ
ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗ ΤΗΣ RΑF ΜΕ
ΠΑΛΙΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΔΥΣΩΠΗΤΑ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ. ΣΤΟ ΝΕΟ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, Ο
ΣΛΙΝΚ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΜΙΑ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ
ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΔΡΟΜΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ ΑΛΛΑ ΤΕΛΙΚΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΜΕ ΤΟΥ ΟΥΛΙ ΕΝΤΕΛ ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ «ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΜΠΑΑΝΤΕΡ- ΜΑΪΝΧΟΦ»
T ελικά γιατί τα κάναμε όλα αυτά; Ήταν ο αγώνας μια ανοησία ή μήπως ήταν όλη η εποχή μια ανοησία; Ο Ψυχρός Πόλεμος και οι μυστικές υπηρεσίες και η κούρσα των εξοπλισμών και οι συρράξεις στην Ασία και την Αφρική; Κάναμε εσφαλμένη χρήση βίας ή η βία ήταν απαραίτητη για να αντισταθείς σε ένα σύστημα βίας; Δικαιολογούσε ο αποτυχημένος αγώνας θύματα; Παράπλευρες απώλειες; Το είχες σκεφτεί ότι μπορεί να πας στη φυλακή; Ή φανταζόσουν ότι θα συνέχιζες για πάντα και θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης; Υπήρχαν όρια που δεν επιτρεπόταν να υπερβείς; Τι είναι, αλήθεια, το χειρότερο στη φυλακή; Τι τελείωσε την υπόθεση της Αριστεράς; Η κηδεμονία και το φίμωμα των ανθρώπων στην Ανατολική Ευρώπη, η τρομοκρατία στη Δύση ή και τα δύο; Πώς έγιναν όλα τόσο ανεπίκαιρα; Δεν είναι πια καθωσπρέπει να μιλάει κανείς σήμερα για καταπίεση, αποξένωση, στέρηση δικαιωμάτων… Όποιος τα υποστηρίζει, απομονώνεται· όποιος τα υποστηρίζει με πάθος, γελοιοποιείται. Ορισμένα θέματα, προβλήματα, θέσεις, θεωρούνται κάποια μέρα ξεπερασμένα χωρίς να έχουν αντικρουστεί. Απλώς ακούγονται πια λάθος.

Γιατί; Μονοσήμαντες απαντήσεις, όπως άλλωστε και στα παραπάνω αποσπάσματα που σταχυολογήθηκαν από το βιβλίο του Σλινκ, δεν υπάρχουν ή τουλάχιστον δεν τις επιχειρεί ο συγγραφέας στο Σαββατοκύριακο (Κριτική), παρόλο που κάθε ερώτημα, αναλόγως με τη διατύπωσή του, εμπεριέχει, αν δεν προοικονομεί, κάποιες από τις απαντήσεις, άρα και ερμηνείες, που επιδέχεται. Αναλόγως αναπτύσσεται και η πλοκή του μυθιστορήματος.

Αποφυλάκιση

Ο Γιοργκ, μέλος της ομάδας Μπάαντερ- Μάινχοφ αποφυλακίζεται ύστερα από είκοσι τρία χρόνια κράτησης σε σκληρές συνθήκες, έπειτα από χάρη που δίδει ο πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας (η μυθοπλασία εδώ ακολουθεί πραγματικά γεγονότα). Η αδελφή και προστάτιδά του φροντίζει να περάσει το πρώτο ελεύθερο Σαββατοκύριακο, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, με την παρέα παλιών φίλων και συντρόφων στην εξοχή. Μονάχα που οι άλλοτε «αποφασισμένοι, ασυμβίβαστοι, άκαμπτοι και άφοβοι» επαναστάτες έχουν στο μεταξύ εξελιχθεί σε «βολεμένους» αστούς- έναν δημοσιογράφο, μια δασκάλα, έναν επιχειρηματία και μια επίσκοπο!-, πρόθυμοι για λίγη συναισθηματική συγκίνηση, απρόθυμοι όμως να αναμετρηθούν με το κατάστικτο από αναπάντητα ερωτήματα παρελθόν τους. Στον αναπόδραστο κύκλο του εγκλεισμούτο χειρότερο στη φυλακή, θα πει ο Γιοργκ, είναι ότι «η ζωή είναι αλλού»- εκείνοι αντιτάσσουν τον ενεργό και ενταγμένο πλέον στον ιστό του κοινωνικού κατεστημένου ενήλικα βίο τους. Εξορίζουν οι ίδιοι το απειλητικό παρελθόν στον κλειστό κύκλο των αναμνήσεων, οι οποίες αφορούν μια εποχή που «δεν φτάνει μέχρι το παρόν».

Η σύγκρουση υποφώσκει, αλλά δεν θα ξεσπάσει παρά μόνο με την καταλυτική- εμπρηστικήεπενέργεια του τρίτου πόλου: της νέας γενιάς που προσωποποιείται στον γιο τού Γιοργκ. Δικαστής αμείλικτος, «είχατε θυμώσει με τη γενιά των πατεράδων σας, με τη γενιά των δολοφόνων, αλλά γίνατε και εσείς ακριβώς το ίδιο»· αναλογικός τιμητής της Ιστορίας, «ήξερες τι σημαίνει να είσαι παιδί δολοφόνου κι έγινες πατέρας δολοφόνος»· γιος προδομένος, «μας εγκατέλειψες, εγώ δεν θα σου δώσω χάρη»! Οι κύκλοι κλείνουν, τα ερωτήματα μένουν.

Βernhard Schlink

ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ

ΜΤΦ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙΜΠΕΛ, ΕΚΔ.

ΚΡΙΤΙΚΗ 2009, ΣΕΛ.

248, ΤΙΜΗ 15 ΕΥΡΩ