[ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ ] Η βία, δύναμη στασιμότητας

«Επίθεση κατά του καθηγητή Γιάννη Πανούση», «σφαίρες στο Αlter», «παγιδευμένο με εκρηκτικά όχημα» είναι τα τρία τελευταία νέα του αστυνομικού πολιτικού δελτίου. Μια ιδιότυπη πολιτική βία αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς στη χώρα μας. Ας δούμε ορισμένα γεγονότα που συνέβαλαν στην ανάπτυξη αυτή.

Το κίνημα του περασμένου Δεκεμβρίου, το οποίο συντάραξε την Αθήνα και όλη την Ελλάδα, συνδέθηκε αναπόσπαστα με τη βία. Η βία προσέδωσε αυξημένη ισχύ στην εξέγερση (ή ξέσπασμα). Η βία κατέστησε το κίνημα διεθνές γεγονός. Η Αθήνα που καίγεται ήταν η δύναμη του κινήματος, όχι η ειρηνική Αθήνα. Το να διαχωρίζεται το ξέσπασμα από τη βία που το συνόδευσε είναι ακριβές (κάποιοι από τους συμμετέχοντες, η συντριπτική πλειονότητα, ήταν κατά της βίας, κάποιοι, οι λίγοι, ήταν υπέρ). Ωστόσο, το κίνημα προκάλεσε τόσο θόρυβο, τόσες συζητήσεις, τόσες αναλύσεις, ακριβώς γιατί συνδύασε τη διάσταση «κίνημα» με τη διάσταση «βία». Η βία υπήρξε συστατικό της απήχησής του.

Εάν η βία υπήρξε ενδογενές στοιχείο της ισχύος του κινήματος, αυτοί που την άσκησαν ανήκουν στους «κερδισμένους» των γεγονότων. Βρέθηκαν στο κέντρο της σκηνής (στο πλαίσιο της δικής τους οπτικής: στο κέντρο της ιστορίας), είδαν τον αριθμό τους να αυξάνεται, είδαν αγνώστους (νέους, μαθητές, φοιτητές, κάποιους μετανάστες, χούλιγκαν, ποιος ξέρει ποιους άλλους) να τους ακολουθούν. Είδαν επίσης ότι η μέθοδός τους- η βία- είναι μαγική, διότι διαδίδεται και διαφημίζεται από το ίδιο το σύστημα. Τα ΜΜΕ εξασφάλισαν τεράστια δωρεάν διαφήμιση στους φορείς «άμεσης δράσης». Ας μην έχει κανείς αμφιβολία. Η απλοϊκότητα της πολιτικής σκέψης των βίαιων «πρωτοποριών» ξεπερνάει και την πιο τρελή φαντασία, η πεποίθηση μεταξύ των ακτιβιστών ότι οι συγκεκριμένες ομάδες είναι φορείς του μέλλοντος είναι παντοδύναμη, η τάση για υιοθέτηση ακραίων συμπεριφορών (απέναντι στην όποια διαφωνία) είναι επίσης πανίσχυρη. Αυτές οι απόψεις ενισχύθηκαν, αυτές κέρδισαν πόντους στην πρόσφατη μάχη των δρόμων.

Αυτές οι απόψεις και οι μικρές ομάδες που τις διακονούν, δεν κέρδισαν πόντους για πρώτη φορά. Στις εκπαιδευτικές κινητοποιήσεις των προηγουμένων ετών, και ιδιαίτερα σε αυτήν για το άρθρο 16, υπήρξε εμφανέστατη η ενίσχυση της δράσης των «πρωτοποριών» (οι κουκουλοφόροι). Επιπλέον, το έχουμε γράψει από αυτές τις στήλες, η τυφλή τακτική «κλέφτες και αστυνόμοι» του τότε υπουργού Πολύδωρα, συνειδητά ανέδειξε- για μικροκομματικούς λόγους- σε πολιτικό «παίκτη» τις αντιεξουσιαστικές ομάδες. «Υou ΄re nobody till somebody loves you». Εάν είσαι μια μικρή ομάδα με εσωτερικούς δισταγμούς και ο αντίπαλος σου δίνει τέτοιο ρόλο, είναι πολιτική αυτοκτονία- απέναντι σε άλλες, μικρές και συχνά ανταγωνιστικές ομάδες- να μην τον αποδεχθείς. Συνεπώς, μέσα από συγκεκριμένα γεγονότα, οι δυνάμεις της αντικρατικής πάλης και της «άμεσης δράσης» έχουν ενισχυθεί. Δεν είναι ευφυές να κλείνει κανείς τα μάτια μπροστά σε αυτή την αλήθεια.

Είναι επίσης αλήθεια ότι οι ακραίες ομάδες, ακριβώς γιατί είναι ακραίες, ακριβώς γιατί ζουν στον δικό τους κόσμο και βιώνουν την έλξη από το απόλυτο, μεθυσμένες από τις όποιες μικροεπιτυχίες τους, έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Οι αλλεπάλληλες επιθέσεις σε κάθε είδους «στόχο» αυτό δείχνουν. Ωστόσο, η επίθεση στον Γιάννη Πανούση (ο οποίος όχι μόνο δεν εκπροσωπεί κάποιο «αντιδραστικό» κατεστημένο, αλλά έχει επιδείξει και ισχυρές ευαισθησίες προς τις ομάδες με παραβατική συμπεριφορά) σηματοδοτεί το πέρασμα από τον ρομαντισμό (έστω εγκληματικό) στη γελοιότητα. Ο αντιεξουσιαστικός ή επαναστατικός ή κινηματικός ρομαντισμός (οι όροι εκφράζουν διαφορετικές τάσεις στο εσωτερικό του «μπλοκ των ακραίων») μετατράπηκε- σε ελάχιστο χρόνο- σε γελοίο, πανεύκολο και δωρεάν «τσαμπουκά της πλάκας». Η απόπειρα ανάληψης ενεργού πολιτικού ρόλου ξεγύμνωσε την έλλειψη πολιτικής σκέψης και ανέδειξε τον βίαιο αμοραλισμό των νέων «παικτών».

Η χρήση της βίας ή της απειλής βίας έχει αποκτήσει πλέον στη χώρα μας σημαντικές διαστάσεις. Κάποιες δυνάμεις της επίσημης Αριστεράς, ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια, δεν αντελήφθησαν έγκαιρα τις δυναμικές που αναπτύσσονται. Οι «τιμωροί» των αντίπαλων ιδεών, οι «Ρομπέν των δασών» και οι «αντάρτες των πόλεων» έχουν πολλαπλασιαστεί. Αυτή η βία «χαμηλής ποικιλίας» είναι μεσοπρόθεσμα αυτοκαταστροφική για τους φορείς τηςόπως η ιστορική εμπειρία της Δυτικής Ευρώπης έχει δείξει επανειλημμένως. Βραχυπρόθεσμα, συνιστά μία επιπλέον εκδήλωση νοσηρότητας και ένα επιπλέον «εμπόδιο» σε μια κοινωνία με ιδιαίτερα χαμηλή ικανότητα μεταρρύθμισης (Featherstone). Εάν η βία, η βία των μαζών αλλά και η παραδειγματική ατομική βία, αποτελεί κεντρικό συστατικό του επαναστατικού μύθου, η σημερινή βία, παρότι εντάσσεται στο ίδιο «φαντασιακό», λειτουργεί σαν δύναμη στασιμότητας και αντιδημοκρατικού συντηρητισμού.

Ο Γεράσιμος Μοσχονάς είναι επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, εντεταλμένος διδασκαλίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών