Αναζήτηση
«ΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Ο
ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ»
ΕΓΡΑΨΕ Η ΕΛΕΝΗ
ΒΑΚΑΛΟ (1921-
2001). ΤΑ ΠΡΩΤΑ
ΤΗΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΑ ΝΕΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (1944) ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ, ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ, ΠΟΥ ΔΙΗΥΘΥΝΕ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ (1959).
Γενέτειρα: Κωνσταντινούπολη. Σπουδές/Σταδιοδρομία: Το 1922 η οικογένειά της εγκαθίσταται στην Αθήνα. Σπουδάζει αρχαιολογία (1940-1945) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και παρακολουθεί μαθήματα ιστορίας της τέχνης (1948) στη Σορβόννη. Τεχνοκριτικός της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ (1949-1975) και των περιοδικών Καινούρια Εποχή και Ζυγός. Το 1998 αναγορεύεται επίτιμη διδάκτορας του ΑΠΘ. Τιμάται με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1991) και με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1997).
Το γνωρίζατε; Σύζυγος του ζωγράφου και σκηνογράφου Γ. Βακαλό. Το 1957 ιδρύει μαζί του, με τον Π. Τέτση και τον Φρ. Φραντζισκάκη την πρώτη ιδιωτική σχολή καλών τεχνών στην Ελλάδα (Σχολή Βακαλό), όπου διδάσκει ώς το 1990.
Η Μούσα: Σαχτούρης, Σινόπουλος, Παπαδίτσας, Αναγνωστάκης, οι στενοί φίλοι. Κάθε Κυριακή μεσημέρι, επί τρεις δεκαετίες σχεδόν, καθισμένοι όλοι γύρω από το τραπέζι της…
Υποδοχή: Το σύνθετο διανοητικό υπόβαθρο της ποίησής της, η ιδιομορφία της φωνής της, αλλά και οι πρωτοφανείς μορφικοί πειραματισμοί που επιχειρεί από τα πρώτα κιόλας βιβλία της ήταν φυσικό να προκαλέσουν αμηχανία στην κριτική της εποχής της, η οποία μάλλον αστόχησε ως προς την κατανόηση του ποιητικού της σχεδίου, κατατάσσοντάς την λανθασμένα σε υπερρεαλιστικές ή νεοϋπερρεαλιστικές ομάδες της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Μόλις τα τελευταία χρόνια η σημασία της ποίησής της και η συμβολή της στην ανανέωση της ελληνικής λογοτεχνίας γίνεται αντιληπτή.
Κριτική ετυμηγορία: Υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες ποιήτριες και θεωρητικός της τέχνης στη μεταπολεμική Ελλάδα. Το έργο της πραγματεύεται τη σχέση του ανθρώπου με τον φυσικό κόσμο σε γλώσσα προγραμματικά «αντιποιητική», απογυμνωμένη από ρηχούς συναισθηματισμούς και λυρικές μεγαλοστομίες, όμως βαθύτατα ρυθμική και ενορατική. Η ποιητική της συγκροτείται πρωτίστως ως εγχείρημα πραγματογνωσίας όπου η γλώσσα καλείται να ονοματίσει και να ανασυστήσει τη κρυφή σύνταξη των πραγμάτων. Δεν εντάσσεται σε κάποια σχολή ή κίνημα, αλλά τέμνεται με ρεύματα, κυρίως μετανεωτερικά και γλωσσοκεντρικά.
Βιβλιογραφία: Το άλλο του πράγματος . Ποίηση, 1954-1994 (Νεφέλη, 1995, Επιλεγόμενα (Νεφέλη, 1997), Κριτική εικαστικών τεχνών,1950-1974 (Κέδρος, 1996), Μ. Κακαβούλια, Μορφές και λέξεις στο έργο της Ελένης Βακαλό (Νεφέλη, 2004), Α. Φραντζή, Έμενε ποίημα. Μια περιδιάβαση στο ποιητικό « δάσος » της Ελένης Βακαλό (Νεφέλη, 2005). Στίχοι: « Είναι πράγμα / Το άλλο του πράγματος / Γιατί ενάντιο σε μένα / Και όμορφο / Το πλησίον που χάνεται / Το μετατρέπω σε ρήμα / Εννοείται ο αέρας / Και βόσκει / Ψηλώνοντας απ΄ το χόρτο / Το πράσινο ως χρώμα / Επιμένω στα παραδείγματα / Εξηγώ έτσι κάθε αντικατάσταση / Στη φύση της γλώσσας ».
