Αναζήτηση
Ο φημισμένος κοινωνιολόγος Jeremy Rifkin υποστηρίζει ένθερμα ότι το
εκκοσμικευμένο «ευρωπαϊκό όνειρο» αντιλαμβάνεται διαφορετικά τις έννοιες της
ελευθερίας και της ασφάλειας (σε σύγκριση, τουλάχιστον, με το απωθητικό και
γηρασμένο αμερικανικό όραμα). Οι Ευρωπαίοι, δηλαδή, δεν συσχετίζουν την
ελευθερία με τη συσσώρευση του ατομικού πλούτου, αλλά με την οικουμενική ηθική
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Rifkin, «Το ευρωπαϊκό όνειρο»).
Ωστόσο, το 2005 οι αυθαίρετες πολιτικές ελίτ των Βρυξελλών διέψευσαν
αδιάντροπα το μεγάλο «ιστορικό αφήγημα» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αφού με
τρεις απαράδεκτες ιδεολογικές αποφάσεις απέδειξαν πανηγυρικά ότι θέλουν να
φτιάξουν έναν τρελό οργουελιανό κόσμο (που δεν θα έχει καμία σχέση με τα
παραπάνω μεγέθη).
Ποιες ήταν αυτές οι ολέθριες αποφάσεις που κονιορτοποίησαν ολοκληρωτικά τις
μεγάλες πολιτισμικές (και ηθικές) διαφοροποιήσεις, οι οποίες θα έπρεπε να
υπάρχουν ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αμερική;
Κατ’ αρχάς, ήταν η επικίνδυνη εκείνη απόφαση που επέβαλε σε όλες τις εταιρείες
τηλεφωνίας και σε όλους τους προμηθευτές ιντερνετικών υπηρεσιών να
αποθηκεύουν, τουλάχιστον για 12 μήνες, το περιεχόμενο των τηλεφωνημάτων και
των e-mail που αποστέλλονται και λαμβάνονται από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης!
H προκείμενη απόφαση αποκαλύπτει καθαρά ότι κάποιοι ευρωπαϊκοί κύκλοι έχουν
επηρεασθεί πλήρως από την κυρίαρχη αμερικανική κουλτούρα, που επιδιώκει να
γκρεμίσει ολοκληρωτικά την ίδια την κοινοβουλευτική δημοκρατία για να
καταπολεμήσει την τρομοκρατία.
Όμως, ταυτόχρονα, αναρωτιέται κανείς και το εξής πράγμα: η παραπάνω απόφαση
έχει καμία σχέση με τα οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα στα οποία αναφέρεται
και ο Rifkin για να τονίσει την υπεροχή του «ευρωπαϊκού ονείρου» έναντι των
άλλων κοσμοαντιλήψεων; Όχι βέβαια.
H δεύτερη απόφαση που πλήττει καίρια την ηθική ανωτερότητα του ευρωπαϊκού
δρόμου ήταν η εισαγωγή των βιομετρικών διαβατηρίων. Με τα διαβατήρια τούτα
μπαίνουμε ταχύτατα στην ηγεμονία της βιοπολιτικής περιόδου, κατά την οποία
όλοι θα είμαστε homines sacri, όπως λέει ο Ιταλός φιλόσοφος Giorgio Agamben,
δηλαδή πειθήνια πειραματόζωα των πιο απίθανων τεχνολογικών μεθόδων, που θα
ελέγχουν την ίριδα των ματιών μας και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του
σώματός μας.
Βεβαίως και το εν λόγω «βιοπολιτικό τατουάζ», που θα φακελώνει τη γυμνή ζωή
των σωμάτων, επιβλήθηκε από την Αμερική και δεν έχει καμία σχέση με το αξιακό
σύστημα της Κοινότητας.
Τέλος, υφίσταται και ένα ακόμη πραγματικό δεδομένο το οποίο αποκαλύφθηκε τώρα
τελευταία και άφησε κατάπληκτους όλους τους φοβισμένους Ευρωπαίους πολίτες,
αφού η ύπαρξή του και μόνο παραπέμπει σε ολοκληρωτικές (και ναζιστικές)
προσεγγίσεις.
Τι εννοώ; Μέσα στο 2005 πληροφορηθήκαμε ότι, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις
της Νέας Υόρκης, η CIA έστησε ένα μακιαβελικό δίκτυο μυστικών φυλακών το οποίο
εισχωρούσε – ακατανόητα – και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτά τα
κολαστήρια μεταφέρονταν και βασανίζονταν οι ποικιλότροποι εχθροί των Ηνωμένων
Πολιτειών χωρίς να υφίστανται οι ασφυκτικοί νομικοί περιορισμοί που τίθενται
από τη διεθνή συνθήκη κατά των βασανιστηρίων.
Ωστόσο, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν
γνώριζαν απολύτως τίποτε για την εγκατάσταση αυτών των φυλακών εντός των
κρατών τους. Άλλωστε, κάτι τέτοιο υπονόησε σαφώς και η υπουργός Εξωτερικών των
ΗΠΑ C. Rice («New York Times», «Rice is challenged in Europe Over Secret
Prisons», 7/12/2005).
Αν αυτό αληθεύει, τότε η ανοχή των «παγκοσμιοποιημένων βασανιστηρίων» σπιλώνει
και φθείρει ακόμη περισσότερο το «κοσμοείδωλο» της ευρωπαϊκής ηθικής. Κατά
συνέπεια, θα πρέπει και η ελληνική κυβέρνηση να πει, επιτέλους, την αλήθεια
για την υπόθεση των Πακιστανών (και ο εμπαιγμός στο επίπεδο αυτό να
σταματήσει)!
Ποιο είναι το συμπέρασμα από όλα αυτά; Το «ευρωπαϊκό όνειρο» δεν είναι προς το
παρόν τόσο ανεκτικό απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα (ή τις ατομικές
ελευθερίες). Παρ’ όλα αυτά, όπως λέει και ο ίδιος ο Rifkin: «Το ευρωπαϊκό
όνειρο ίσως έχει καλύτερες δυνατότητες να προσαρμοστεί σε
μια…αλληλοεξαρτώμενη και παγκοσμιοποιημένη κοινωνία». Ισχύει άραγε κάτι
τέτοιο; Αυτό θα το γνωρίζουμε σίγουρα τις επόμενες δεκαετίες!
Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ.
