OΔHΓOΣ Πανελλήνιες Eξετάσεις 2005 Πώς εξετάζονται και πώς βαθμολογούνται τα μαθήματα

Νεοελληνική Γλώσσα

Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο

απόσπασμα κειμένου (δοκιμιακού, λογοτεχνικού, άρθρου κτλ.) μιας έως δύο

σελίδων από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό (ή κατασκευασμένο για το σκοπό της

αξιολόγησης) που αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά

ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχει νοηματική πληρότητα. Το κείμενο

αυτό ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών και σχετίζεται

άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές από τη σχολική

διδασκαλία

0ι μαθητές καλούνται:

α) Να δώσουν μια σύντομη περίληψη του κειμένου αυτού, της οποίας η

έκταση καθορίζεται ανάλογα με την έκταση και το νόημα του κειμένου.

β) Να απαντήσουν σε ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται:

i. η κατανόηση του κειμένου (ιδεολογικά σημεία του κειμένου,

επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, κτλ)

ii. η οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή διαίρεση και τιτλοφόρηση

ενοτήτων, συνοχή, ενότητα, συλλογιστική, κτλ)

iii. τα σημασιολογικά στοιχεία (σημασία λέξεων, συνώνυμα-αντώνυμα,

κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με ορισμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή

φράσεων κτλ.).

iv. η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών

δομών, καθώς και να χειρίζονται αυτές τις δομές, ανάλογα με τους

επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου.

γ) Να συντάξουν ένα κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το

οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν κάποια σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν προσωπικές

απόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. H έκταση της ανάπτυξης αυτής

καθορίζεται κατά προσέγγιση, χωρίς να υπερβαίνει τις 600 λέξεις.

Το πρώτο και δεύτερο θέμα βαθμολογούνται με 25 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται

αντίστοιχα στις επιμέρους ερωτήσεις, ενώ η τρίτη άσκηση βαθμολογείται με 50

μονάδες. Κατά τη βαθμολόγηση όλων των θεμάτων λαμβάνεται υπόψη η ορθογραφία, η

δομή του κειμένου, ο λεξιλογικός πλούτος, η ακρίβεια και η ορθότητα της

διατύπωσης καθώς και το περιεχόμενο.

Τα μυστικά της περίληψης

Οι υποψήφιοι στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας καλούνται να

γράψουν την περίληψη του κειμένου που τους δίνεται. Τα αποτελέσματα από το

βαθμολογικό κέντρο πιστοποιούν τις σοβαρές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι

υποψήφιοι στην προσπάθειά τους να γράψουν μια εύστοχη περίληψη που τους

εξασφάλιζε υψηλή βαθμολογία (25 από τις 100 μονάδες).

Σύμφωνα με τον Κώστα Αγγελάκο, λέκτορα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, η γραφή της

περίληψης καθιστά απαραίτητη την άσκηση των μαθητών στην ανάγνωση του

κειμένου. Με την πρώτη ανάγνωση οι μαθητές εντοπίζουν και καταγράφουν το

νοηματικό κέντρο του κειμένου. Είναι σημαντικό να αφιερωθεί χρόνος στην

προσέγγιση των «νοηματικών κέντρων» που εντόπισαν οι μαθητές. Η δεύτερη

ανάγνωση έχει στόχο την παρακολούθηση της σειράς εξέλιξης των γεγονότων-ιδεών

στο κείμενο, παράγραφο προς παράγραφο. Στη συνέχεια, η επεξεργασία του

κειμένου είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί με την τεχνική των πλαγιότιτλων.

Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι περίληψη είναι η συνοπτική απόδοση

του περιεχομένου ενός κειμένου με ένα σύντομο κείμενο που αποδίδει τις βασικές

ιδέες του αρχικού κειμένου χωρίς να αλλοιώνει το πνεύμα του συγγραφέα.

Το κυριότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της περίληψης είναι ότι περικλείει το

κύριο στοιχείο και τις ιδέες του κειμένου μόνο και δεν είναι σχολιασμός. Δεν

επιδιώκεται δηλαδή η εξήγηση, η ανάλυση ή η κριτική των σκέψεων και των ιδεών

του συγγραφέα.

H έκτασή της καθορίζεται σε δεδομένο αριθμό λέξεων (συνήθως 100-120 ή 80-100

λέξεις) από τον οποίο δεν πρέπει να υπάρχουν αποκλίσεις.

H περίληψη είναι ένα νέο κείμενο, προσωπικό δημιούργημα του κάθε μαθητή. Αυτό

σημαίνει ότι οι υποψήφιοι δεν πρέπει να μιμούνται το ύφος του συγγραφέα και να

αποφεύγουν, όσο είναι δυνατόν, τη χρήση λέξεων ή φράσεων του κειμένου. Αν

χρειαστεί να κάνουν κάτι τέτοιο με λέξεις και φράσεις-κλειδιά, τότε πρέπει να

χρησιμοποιούν εισαγωγικά. Το ύφος να έχει καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα.

H ισόρροπη ανάπτυξη των βασικών ιδεών του κειμένου. Οι υποψήφιοι οφείλουν να

διακρίνουν το ουσιώδες από το επουσιώδες και μέσα από την περίληψή τους να

αναδεικνύουν τις βασικές ιδέες. Να μην περιλαμβάνουν πληροφορίες που δεν

σχετίζονται άμεσα με το κύριο θέμα ούτε λεπτομέρειες, παραδείγματα και

διευκρινήσεις που δεν είναι απαραίτητες.

Είναι προτιμότερο η περίληψη να γράφεται ως μία ενιαία παράγραφος. Ωστόσο,

υπάρχει και η δυνατότητα να χωριστεί σε παραγράφους με βάση τη δομή και το

νόημα του δοθέντος κειμένου, ιδιαίτερα αν η έκτασή της το επιτρέπει.

Έκθεση: οδηγίες για να… μη βγείτε εκτός θέματος

Πώς γράφουμε καλή Έκθεση; Αυτός είναι ο μόνιμος βραχνάς ακόμα και των

καλύτερων μαθητών – και όχι άδικα, καθώς η Έκθεση – Νεοελληνική Γλώσσα είναι

το μάθημα με τα μεγαλύτερα ποσοστά αναβαθμολογήσεων στο Λύκειο. Βέβαια, το

προσωπικό ύφος καθενός δεν είναι δυνατόν να υπαχθεί σε κανόνες «σωστής»

γραφής. Όμως πολύ χρήσιμο είναι κάθε υποψήφιος που θα εξεταστεί στην Έκθεση –

Έκφραση να γνωρίζει τι ακριβώς τού ζητείται, πέραν του ύφους, και πώς θα

βαθμολογηθεί ανάλογα με την επίδοσή του σε αυτές τις απαιτήσεις. Ας δούμε τις

οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για το τι ακριβώς ζητείται από τους

υποψήφιους όταν διαγωνίζονται στο μάθημα, με βάση το βιβλίο των Χ. Τσολάκη

κ.ά., Έκδοση ΟΕΔΒ, 2003.

Τι αξιολογείται στην ανάπτυξη της Έκθεσης:

1. Ο μαθητής απαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο και με

τις οποίες:

α) επιδιώκεται να κατανοεί το περιεχόμενο ενός κειμένου, δηλαδή:

* να διακρίνει τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο

συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στην αυθεντία, επίκληση στο ήθος του πομπού)

* να διακρίνει τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια)

* να διακρίνει το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική –

επαγωγική) που ακολουθείται σε ένα κείμενο

* να αξιολογεί τα μέσα πειθούς. Πιο συγκεκριμένα:

– να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος

– να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων

* να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς

– στη διαφήμιση

– στον πολιτικό λόγο

– στον επιστημονικό λόγο

* να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα

* να διακρίνει τα είδη του δοκιμίου, προσέχοντας την οργάνωση/δομή

(συνειρμική – λογική), τον σκοπό (απόδειξη μιας θέσης – ελεύθερος στοχασμός),

τη σκοπιά (υποκειμενική – αντικειμενική), τη γλώσσα (ποιητική, αναφορική

λειτουργία) κ.τλ.

* να διακρίνει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως ο

υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός

τόνος κ.τλ.

* να εντοπίζει σε ένα δοκίμιο/άρθρο το θέμα, την άποψη του συγγραφέα,

τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του, τις

προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κ.τλ.

* να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως το

άρθρο, η επιφυλλίδα

β) επιδιώκεται να κατανοεί την οργάνωση ενός κειμένου, δηλαδή:

* να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) και τις

νοηματικές ενότητες του κειμένου

* να επισημαίνει τους διάφορους τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο

λόγος, π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση,

με παράδειγμα κ.τλ.

* να σχολιάζει τη συνοχή του κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις κ.τλ.)

* να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους, να δίνει πλαγιότιτλους σε

παραγράφους/νοηματικές ενότητες, να διευθετεί τη συνοχή του κειμένου

γ) επιδιώκεται να διερευνά τη γλώσσα του κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη,

μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος

κ.τλ.), δηλαδή:

* να εντοπίζει και να αιτιολογεί την επιλογή του πομπού

– στην ενεργητική ή παθητική φωνή

– στο ρηματικό πρόσωπο / τον χρόνο / την έγκλιση

– στον μακροπερίοδο ή όχι λόγο

– στην παράταξη ή στην υπόταξη

– στα ρηματικά ή ονοματικά σύνολα

– στην αναφορική ή στην ποιητική λειτουργία της γλώσσας

– στα σημεία της στίξης

– σε λόγιες ή λαϊκές λέξεις, σε ειδικό λεξιλόγιο, όρους κ.τλ.

* να διευθετεί τη στίξη, να διορθώνει την ορθογραφία του κειμένου

* να ερμηνεύει λέξεις, να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του

λεξιλογίου

* να αντικαθιστά λέξεις του κειμένου με συνώνυμα, να βρίσκει αντώνυμα,

να σχηματίζει φράσεις με ορισμένες λέξεις του κειμένου κ.τλ.

* να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους και να διευθετεί τη συνοχή του

* να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη την

επικοινωνιακή περίσταση (δέκτη, σκοπό, είδος λόγου κ.τλ.).

2. Ο μαθητής προχωρεί σε διάφορες γραπτές εργασίες με αφόρμηση το

συγκεκριμένο κείμενο.

Επιδιώκεται ο μαθητής:

* να πυκνώνει ένα κείμενο, να κάνει την περίληψη του κειμένου, να δίνει

έναν τίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους / νοηματικές ενότητες

του κειμένου

* να οργανώνει το διάγραμμα του κειμένου

* να αναπτύσσει μια φράση, μια παράγραφο, ένα επιχείρημα του κειμένου

* να ανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμένου και να αναπτύσσει την

αντίθετη άποψη

* να μετασχηματίζει ένα κείμενο π.χ. από ένα είδος λόγου σε ένα άλλο.

Τα 8 βήματα για επιτυχία στην Έκθεση

Ψηλά τα εμπόδια που καλούνται να ξεπεράσουν οι υποψήφιοι στο μάθημα της

Νεοελληνικής Γλώσσας, όπου το άριστα αποτελεί «είδος εν ανεπαρκεία».

Ειδικότερα όσον αφορά την παραμονή κειμένου (έκθεση) παρουσιάζονται σοβαρές

αδυναμίες. Κλειδί για την επιτυχία στο μάθημα είναι η εύστοχη και πλήρης

απάντηση στην τρίτη ερώτηση, στην παραγωγή κειμένου. Συγκεκριμένα η τρίτη

ερώτηση που βαθμολογείται με 50 μονάδες (50% του συνόλου της βαθμολογίας)

ζητεί την ανάπτυξη των απόψεων των μαθητών σε θέμα ενταγμένο σε επικοινωνιακό

πλαίσιο και πάντως, συναφές με το περιεχόμενο του δοθέντος κειμένου.

H αδυναμία κατανόησης του ζητούμενου, κυρίως, αλλά και του είδους του

επικοινωνιακού λόγου που πρέπει να χρησιμοποιούν οι μαθητές οδηγεί σε σοβαρά

λάθη όπως:

H προβολή μιας φανερά παράλογης ή ακαθόριστης θέσης.

H έλλειψη προσπάθειας για λογική τεκμηρίωση μιας ορθής θέσης.

H εκφραστική φτώχεια που συχνά συνοδεύεται από τη μονότονη επανάληψη λέξεων

και εκφράσεων.

H απεραντολογία με επαναλήψεις νοημάτων

H εκφραστική ανομοιομορφία, η φλυαρία, ο ρητορισμός, ο επιφανειακός

εκφραστικός πλούτος.

H μη ορθή χρήση των σημείων στίξης, οι συχνές διαγραφές λέξεων, οι

μουντζούρες.

H έλλειψη καθορισμένης πορείας και η άτακτης παράθεση των σκέψεων.

H κυκλική πορεία στην ανάπτυξη που την επαναφέρει σε σημείο αφετηρίας με

επαναλήψεις και αναμασήματα.

Αρχαία Ελληνικά

1. Δίνεται στους μαθητές απόσπασμα διδαγμένου κειμένου 12-20 στίχων με

νοηματική συνοχή και τους ζητείται:

α) να μεταφράσουν ένα τμήμα του 8-10 στίχων στη νέα ελληνική και

β) να απαντήσουν σε:

i. Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές, που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες /

αξίες / προβλήματα, στη στάση / ήθος / χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό /

κοινωνικό / πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή / σύνθεση του

κειμένου, σε υφολογικά / αισθητικά θέματα, με βάση ολόκληρο το ανωτέρω

απόσπασμα.

ii. Μία (1) ερώτηση ερμηνευτική που αναφέρεται σε τμήματα του από

μετάφραση διδασκόμενου κειμένου, σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο

πρωτότυπο απόσπασμα. Σ’ αυτή την περίπτωση δίνεται στους μαθητές σε φωτοτυπία

το συγκεκριμένο μεταφρασμένο τμήμα.

iii. Μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος, στο οποίο

ανήκει το κείμενο, στον συγγραφέα ή το έργο του.

iν. Μία (1) ερώτηση λεξιλογική – σημασιολογική (σύνδεση λέξεων αρχαίας

και νέας, διατήρηση ή αλλαγή της σημασίας τους, οικογένειες ομόρριζων λέξεων,

απλών ή σύνθετων, συνώνυμα, αντώνυμα).

2. Δίνεται επίσης αδίδακτο πεζό κείμενο αττικής διαλέκτου 10-12 στίχων

και ζητείται:

α) να το μεταφράσουν στη νέα ελληνική και

β) να απαντήσουν σε:

i. Μία (1) ερώτηση γραμματικής και

ii. Μία (1) ερώτηση συντακτικού.

Κάθε ερώτηση του αδίδακτου κειμένου μπορεί να αναλύεται σε δύο υποερωτήματα,

ανάλογα με το είδος των ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται.

3. H βαθμολογία κατανέμεται ως εξής:

α) H μετάφραση του διδαγμένου κειμένου βαθμολογείται με 10 μονάδες και

του αδίδακτου με 20 μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας

β) Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 10 μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας

γ) Στις περιπτώσεις των διδαγμένων κειμένων για τα οποία δεν

προβλέπεται από το Πρόγραμμα Σπουδών διδασκαλία από μετάφραση, δεν δίνεται

στους μαθητές η υπό στοιχείο 1.β. ίί ερμηνευτική ερώτηση και τότε οι

δύο πρώτες υπό στοιχείο 1.β. ί ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογούνται η

καθεμία με δέκα πέντε (15) μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας

Για την εξέταση των παραπάνω θεμάτων τόσο στο διδαγμένο όσο και στο αδίδακτο

κείμενο μπορεί, ανάλογα με την περίπτωση και το είδος των διδακτικών στόχων

που αξιολογούνται, να χρησιμοποιούνται διάφορα είδη ερωτήσεων.

TI ΠΡΕΠΕΙ NA ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ. Οι υποψήφιοι θα πρέπει να προσέρχονται με

ψυχραιμία και νηφαλιότητα στις εξετάσεις, να μην βιάζονται στη διατύπωση των

απαντήσεών τους, αλλά να μελετούν πρώτα προσεκτικά τα κείμενα και τις

ερωτήσεις που τους δίδονται. Πρέπει ακόμη οι απαντήσεις τους να είναι

ολοκληρωμένες, χωρίς παραλείψεις, καλά διατυπωμένες και ορθογραφημένες. Αφού

απαντήσουν όλες τις ερωτήσεις, πρέπει να έχουν προβλέψει ώστε να έχουν

διαθέσιμο χρόνο για μια τελική προσεκτική ανάγνωση όλου του γραπτού τους, πριν

το παραδώσουν. Αυτός ο τελικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός, για να είναι

βέβαιοι οι υποψήφιοι/ες ότι δεν παρέλειψαν κάτι και ότι έδωσαν όλες τις

απαντήσεις τους με τον σωστό τρόπο και την κατάλληλη διατύπωση.

Σύμφωνα με τον Βασίλη Τσάφο, πάρεδρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και εδικού

γραμματέα της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, οι υποψήφιοι πρέπει να

αντιμετωπίσουν το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, το μάθημα με τον μεγαλύτερο

συντελεστή βαρύτητας στη Θεωρητική Κατεύθυνση, με ιδιαίτερη προσοχή. Η

επιτυχία τους στις εξετάσεις προϋποθέτει επάρκεια σε πολλούς τομείς: κατανόηση

και ερμηνεία αρχαιοελληνικών κειμένων, γνώση Γραμματικής και Συντακτικού του

αρχαίου ελληνικού λόγου, μεταφραστική ικανότητα. Γι’ αυτό, κλειδί για την

επιτυχία τους είναι η συστηματική μελέτη με βάση συγκεκριμένους άξονες:

Ως προς το διδαγμένο κείμενο: Οι μαθητές πρέπει να μπορούν να αποδώσουν σε

νεοελληνικό λόγο το κείμενο που τους δίνεται, προσπαθώντας να αποδώσουν το

ύφος του συγγραφέα. Να μελετήσουν, επίσης, με συστηματικό τρόπο τις εισαγωγές

και τα ερμηνευτικά σχόλια, που θα βρουν στα σχολικά τους βιβλία και σε άλλα

ερμηνευτικά δοκίμια. Και ας μη θεωρήσουν ότι πρέπει να αποστηθίσουν τα

συγκεκριμένα σχόλια. Αν τα κατανοήσουν, θα μπορέσουν να αξιολογήσουν το

περιεχόμενο του κειμένου στο σύνολό του και να εμβαθύνουν στα επιμέρους θέματα

που θίγονται. Έτσι, θα αποκτήσουν πλήρη εποπτεία στα ιδιαίτερα απαιτητικά

κείμενα που διδάσκονται και θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των εξετάσεων.

Στο αδίδακτο κείμενο, το πρώτο μέλημα του υποψηφίου που πηγαίνει με αξιώσεις

στις εξετάσεις είναι η επαρκής γνώση της γραμματικής και του συντακτικού.

Ωστόσο αυτές οι γνώσεις, αν και αναγκαίες, δεν επαρκούν για την κατανόηση και

τη μετάφραση του αδίδακτου κειμένου. Ούτε η εκμάθηση του λεξιλογίου αρκεί. Ο

μαθητής πρέπει να προσεγγίσει πολλά κείμενα, για να εξοικειωθεί με τον

αρχαιοελληνικό λόγο και μάλιστα στις ποικίλες μορφές του (ρητορικά, φιλοσοφικά

και ιστοριογραφικά κείμενα). Κυρίως, όμως, να αναζητήσει τρόπους που θα τον

βοηθήσουν να μεταφράσει σε φυσικό νεοελληνικό λόγο το αδίδακτο αρχαιοελληνικό

κείμενο: να εστιάσει στη νοηματική άρθρωση του κειμένου, να δείξει την

απαιτούμενη προσοχή στα συμφραζόμενα, κυρίως για την απόδοση άγνωστων σε αυτόν

ή δίσημων λέξεων, να μάθει να αναγνωρίζει τα κομβικά σημεία του κειμένου, να

μπορεί να αποκωδικοποιεί τη δομική οργάνωση του κειμένου.

Εμβάθυνση, λοιπόν, στα διδαγμένα κείμενα και κατάκτηση των μεταφραστικών

στρατηγικών, πρέπει να αποτελούν τους βασικούς άξονες της προετοιμασίας του. Η

μετάφραση, άλλωστε, του αδίδακτου κειμένου και η ολοκληρωμένη απάντηση στις

ερμηνευτικές ερωτήσεις θεωρούνται τα κλειδιά της επιτυχίας στο μάθημα των

Αρχαίων Ελληνικών.

Τι πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι στις παρατηρήσεις;

Στη γραμματική παρατήρηση τα λάθη που εμφανίζονται, εκτός από εκείνα που

οφείλονται σε άγνοια, είναι: τύποι διαφορετικοί από αυτούς που ζητούνται,

επειδή ο μαθητής δεν είναι προσεκτικός στην ανάγνωση της παρατήρησης, και

ελλιπής εφαρμογή του πολυτονικού συστήματος αφού από ορισμένους μαθητές δεν

χρησιμοποιούνται ποτέ τα πνεύματα και η περισπωμένη.

Οι μαθητές λοιπόν πρέπει να διαβάζουν προσεκτικά αυτά που ζητούνται από την

παρατήρηση και να μην ξεχνούν το πολυτονικό σύστημα, που ισχύει στην αρχαία

ελληνική γλώσσα.

Στη συντακτική παρατήρηση ο συντακτικός ρόλος των λέξεων πρέπει να αποδίδεται

ολοκληρωμένος και να δηλώνεται η εξάρτησή του.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη τα οποία θα πρέπει ν’ αποφεύγουν οι

υποψήφιοι στην προσέγγιση του διδαγμένου κειμένου;

Τη μετάφραση του διδαγμένου κειμένου πρέπει ο μαθητής να μην την αποστηθίζει,

αλλά να τη μαθαίνει με οδηγό το πρωτότυπο κείμενο, ώστε να ξέρει που πρέπει να

σταματήσει ή να αποφεύγει την παγίδα της περικοπής ενός αποσπάσματος του

κειμένου.

Στην παρατήρηση της εισαγωγής πολύ συχνά επεκτείνονται οι μαθητές και σε

στοιχεία που δεν ζητούνται και γι΄ αυτό πρέπει να γίνεται προσεκτική ανάγνωσή

της.

Στις ερμηνευτικές ερωτήσεις τα συνηθέστερα λάθη είναι η μεγάλη έκταση που

παίρνει διαστάσεις έκθεσης και η ενσωμάτωση άσχετων με την ερώτηση στοιχείων.

Ο προσδιορισμός δεδομένων – ζητουμένων και ένα στοιχειώδες σχεδιάγραμμα

ανάλυσης θα βοηθήσει και στο ευσύνοπτο μέγεθος και στην πληρότητα των

απαντήσεων.

Στη λεξιλογική παρατήρηση, αν ζητούνται παράγωγες λέξεις από κάποιο ρήμα να

αποφεύγονται σύνθετα ρήματα και μετοχές.

Ο δεκάλογος της επιτυχίας

1. Η παπαγαλία είναι τραγικό σφάλμα. Καλύτερα να αποκλίνεις στη

μετάφραση του γνωστού αλλά να αποδώσεις στο άγνωστο κείμενο περισσότερα μόρια.

2. Χρειάζονται βάσεις συντακτικού και γραμματικής από τις προηγούμενες

τάξεις.

3. Συσχέτισε τα ρήματα με τις ρίζες τους και τις αρχαίες με τις νέες

λέξεις. Βοηθά πολύ στην κατανόηση.

4. Διάβασε την εισαγωγή των βιβλίων πολύ καλά.

5. Από την εισαγωγή θα μπει ερώτηση στις εξετάσεις, η οποία πιάνει 10

μόρια.

6. Ένα καλό εξωσχολικό βοήθημα είναι χρήσιμο για εξάσκηση. Όμως μην

ξεχνάς ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μπει στις εξετάσεις θέμα εκτός του

σχολικού βιβλίου.

7. Στις εξετάσεις, είναι πολύ καλύτερο να εκφραστείς στη μετάφραση με

δικά σου λόγια, παρά να προσπαθείς να θυμηθείς κατά λέξη τη μετάφραση του

βιβλίου.

8. Μην αφήνεις εύκολα αναπάντητες τις ερμηνευτικές παρατηρήσεις που

φαίνονται δύσκολες. Εξάντλησε το τρίωρο.

9. Να είσθε μεθοδικοί, οργανωμένοι και προγραμματισμένοι, ώστε να

μείνει τουλάχιστον ένας μήνας για επαναλήψεις.

10. Δώστε έμφαση στη μελέτη στο σπίτι και ασκηθείτε στα άγνωστα

κείμενα, καθώς ο χρόνος που προβλέπεται στο σχολείο δεν επαρκεί.

Νεοελληνική Λογοτεχνία

H ΕΞΕΤΑΣΗ στη Νεοελληνική Λογοτεχνία αναφέρεται σε πεζό ή ποιητικό κείμενο

που περιέχεται στη διδαχθείσα ύλη της αντίστοιχης τάξης, το οποίο δίνεται

στους μαθητές σε φωτοτυπία, μαζί με τις αναγκαίες σημασιολογικές ή άλλες

διευκρινίσεις. Το κείμενο συνοδεύεται από πέντε ερωτήσεις που αναφέρονται:

α) Στον συγγραφέα του έργου και σε γραμματολογικά στοιχεία που

προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από το κείμενο (1 ερώτηση).

β) Στη δομή του κειμένου, στην επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με

βάση το κείμενο, σε παρατηρήσεις επί των εκφραστικών μέσων και τρόπων του

κειμένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του

δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης) (2 ερωτήσεις).

γ) Σε σχολιασμό ή στη σύντομη ανάπτυξη, σε 1-2 παραγράφους, ορισμένων

χωρίων του κειμένου (1 ερώτηση).

δ) Σε σχολιασμό αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου το οποίο δίνεται στους

μαθητές επίσης σε φωτοτυπία και είναι ίσης, κατά προσέγγιση, δυσκολίας με το

διδαγμένο (1 ερώτηση).

H ερώτηση α βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες, οι δύο ερωτήσεις της β

περίπτωσης με είκοσι (20) μονάδες η καθεμία, η ερώτηση γ με εικοσιπέντε (25)

μονάδες και η ερώτηση δ με είκοσι (20) μονάδες. Σε περίπτωση κατά την οποία

μία (1) ερώτηση αναλύεται σε υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται γι’

αυτήν κατανέμεται ισότιμα στα υποερωτήματα, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των

θεμάτων καθορίζεται διαφορετικός συντελεστής βαρύτητας γι’ αυτά.

Αλλιώς προσεγγίζουμε ένα ποίημα και αλλιώς ένα πεζογράφημα

Σύμφωνα με την Ανθούλα Δανιήλ (δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας), «Το μάθημα της

Λογοτεχνίας κινείται σε δύο σκέλη. Το ένα είναι το τι και το άλλο είναι το

πώς. Το τι αφορά στο περιεχόμενο, το πώς στη μορφή. Αλλιώς προσεγγίζουμε ένα

ποίημα και αλλιώς ένα πεζογράφημα. Στο πεζογράφημα, μετά την προσεκτική

ανάγνωση του κειμένου και τη διαδικασία κατανόησης, αναγνωρίζουμε τη μορφή, τη

δομή, τα μέρη του κειμένου (κεφάλαια – παράγραφοι – ενότητες), τον τρόπο που

συνδέονται μεταξύ τους, πώς γίνεται η μετάβαση από το ένα μέρος στο άλλο, ποια

είναι η εξέλιξη. Ποια είναι τα κύρια και τα δευτερεύοντα πρόσωπα, ποιος είναι

ο ρόλος και η σημασία τους στην πλοκή του έργου, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

τους, πώς αυτά λειτουργούν και προωθούν την εξέλιξη. Ποιος είναι ο αφηγητής

και ποια η οπτική γωνία του, πώς προχωρεί η αφήγηση: ευθύγραμμα στον χρόνο ή

με αναχρονίες (αναδρομές, προδρομικές αφηγήσεις, διάρκεια, συχνότητα). Ποια

είναι η σημασία των λεπτομερειών, τα εκφραστικά μέσα και η γλωσσική ποικιλία

του κειμένου – πώς δηλαδή διαφοροποιείται από περιβάλλον σε περιβάλλον και τι

σημαίνει αυτό γενικότερα για το έργο. Στο ποίημα, εκτός των ανωτέρω,

καθοδηγητική μπορεί να γίνει η αίσθηση που αποκομίζουμε από την ανάγνωση. Η

εκκίνηση γίνεται από το πρώτο, το αναφορικό επίπεδο, και επεκτείνεται σε ένα

δεύτερο, το συνυποδηλωτικό επίπεδο. Τι είναι, δηλαδή, αυτό που υπονοείται και

δεν καταδηλώνεται. Προσέχουμε τη χρήση της γλώσσας, τη θέση μιας λέξης μέσα

στο κείμενο, τα επίπεδα ερμηνείας της, τις διαθέσεις ή τις προθέσεις του

ποιητή, τη μουσικότητα του στίχου, την ποιότητα του λόγου του μαθητή».

Τι να προσέξετε (σύμφωνα με τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΧΡΗΣΙΜΑ TA ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Οι συγγραφείς του βιβλίου συμβουλεύουν

να μη μάθετε «παπαγαλία» ερμηνευτικές προσεγγίσεις που έχουν δοθεί είτε μέσα

στην τάξη είτε στο φροντιστήριο. Κριτική ανάγνωση του κειμένου, πλήρης

κατανόηση, καθώς όλες οι ερωτήσεις είναι κειμενοκεντρικού χαρακτήρα. Χρήσιμες

είναι οι γνώσεις που αφορούν σε βιογραφικά στοιχεία των ποιητών ή

κειμενογράφων, τις περιόδους που έζησαν, καθώς και στοιχεία για τη μορφή του

κειμένου και το λογοτεχνικό ρεύμα στο οποίο ανήκει. Αυτό σημαίνει ότι αν, για

παράδειγμα, ένα κείμενο εντάσσεται στον υπερρεαλισμό, θα πρέπει ο υποψήφιος

όχι να γνωρίζει τον ορισμό του υπερρεαλισμού, αλλά να μπορεί να ανιχνεύσει στο

κείμενο ή στο ποίημα τα υπερρεαλιστικά στοιχεία. Το ζητούμενο είναι η γόνιμη

επικοινωνία του μαθητή με το κείμενο!

Λατινικά

ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ της B’ τάξης δίνεται διδαγμένο κείμενο 10-15 στίχων και

ζητείται από αυτούς:

α) Να το μεταφράσουν στη νέα ελληνική γλώσσα.

β) Να απαντήσουν σε πέντε παρατηρήσεις: δύο (2) γραμματικές, δύο (2)

συντακτικές και μία (1) γραμματολογική, οι οποίες μπορεί να αναλύονται σε

υποερωτήματα.

H βαθμολογία κατανέμεται ως εξής:

i. Μετάφραση κειμένου 40 μονάδες.

ii. Γραμματικές ασκήσεις 12,5 μονάδες καθεμία.

iii. Συντακτικές ασκήσεις 12,5 μονάδες καθεμία.

iv. Γραμματολογική άσκηση 10 μονάδες.

Στους μαθητές της Γ’ τάξης δίνεται διδαγμένο κείμενο 10-15 στίχων και ζητείται

από αυτούς:

α) Να το μεταφράσουν στη νέα ελληνική γλώσσα.

β) Να απαντήσουν σε τέσσερις παρατηρήσεις: δύο (2) γραμματικές και δύο

(2) συντακτικές, οι οποίες μπορεί να αναλύονται σε υποερωτήματα.

H βαθμολογία στην Γ’ τάξη κατανέμεται ως εξής:

i. Μετάφραση κειμένου 40 μονάδες.

ii. Κάθε γραμματική ή συντακτική παρατήρηση 15 μονάδες.

TI ΠΡΕΠΕΙ NA ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ. Τα συνηθέστερα λάθη εντοπίζονται:

Στη Μετάφραση: * Ο νεοελληνικός λόγος πάσχει, πολλές φορές, με λάθη

έκφρασης, λεξιλογίου και σύνταξης. * Ο μαθητής που έχει διαβάσει

πρόχειρα προσπαθεί να αποδώσει το λατινικό κείμενο σε νεοελληνικό λόγο, ο

οποίος παρουσιάζει κενά.

Στη Γραμματική: * Λάθη καταλήξεων στα ρήματα, αδυναμία να αναγνωρισθεί

το θέμα και οι αρχικοί τους χρόνοι και στις δύο φωνές. * Δεν

αναγνωρίζονται οι συζυγίες, η φωνή και οι εγκλίσεις των ρημάτων. * Τα

επίθετα δεν διακρίνονται με ευκολία, υπάρχει αδυναμία σχηματισμού παραθετικών

των επιθέτων. *Οι αντωνυμίες συγχέονται με τα ονόματα και κλίνονται

λάθος. * Αδυναμία αφομοίωσης της ύλης, προσπάθεια απομνημόνευσης

στείρας και χωρίς κριτική αξιολόγηση των δεδομένων της ύλης, η οποία

σημειωτέον δεν είναι μεγάλη, αφού διδάσκεται σε δύο τάξεις αντί της μίας του

παλαιού συστήματος.

Στο Συντακτικό: * Δεν αφομοιώνονται με ευκολία οι εξαιρέσεις του

λατινικού συντακτικού σε σχέση με αυτό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. *

Ο μαθητής αρκείται απλώς να απαντήσει και όχι να δικαιολογήσει, κάτι που

ζητείται τις περισσότερες φορές στα ερωτήματα.

Τι να προσέξετε (σύμφωνα με τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΤΕ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ – ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ. Ό,τι μάθατε στη B’ Λυκείου, κάθε

άλλο παρά περασμένα ξεχασμένα είναι! «Θα πρέπει οι μαθητές να έχουν επαφή με

τα κείμενα και να μην τα αποστηθίζουν. Να εξοικειωθούν με το λεξιλόγιο των

Λατινικών. Το ζήτημα δεν είναι να μάθει κάποιος απ’ έξω ρήματα και ουσιαστικά,

αλλά να κατανοήσει τον τρόπο που σχηματίζονται οι πτώσεις και οι κλίσεις» και

«ο μετασχηματισμός μιας χρονικής μετοχής σε χρονική πρόταση, ονόματα και

ρήματα, οι δευτερεύουσες προτάσεις, ο πλάγιος λόγος και οι προσδιορισμοί είναι

γνώσεις βάσης για τα Λατινικά»

(Οι συγγραφείς των βιβλίων).

Ο δεκάλογος της επιτυχίας

1. Συχνές επαναλήψεις όσων μάθαμε.

2. Προσοχή στα συντακτικά – γραμματικά φαινόμενα.

3. Όχι απομνημόνευση μεταφράσεων – ολέθριο λάθος. Κατανόηση πλήρης.

4. Προσοχή στις κλίσεις και τα γένη των ουσιαστικών.

5. Επίσης στα παραθετικά επιθέτων – επιρρημάτων, ιδίως των ανωμάλων.

6. Δώστε βάση στα αποθετικά ρήματα.

7. Στο Συντακτικό, προσέξτε τους κανόνες ακολουθίας χρόνων και τη

γερουνδιακή έλξη.

Ιστορία

H ΙΣΤΟΡΙΑ ως μάθημα Γενικής Παιδείας, Κατεύθυνσης και Επιλογής, καθώς και

όλα τα ιστορικής φύσεως μαθήματα που περιλαμβάνονται στα μαθήματα Κατευθύνσεων

και στα μαθήματα Επιλογής: Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα,

Ιστορία Κοινωνικών Επιστημών, Ιστορία Επιστημών και Τεχνολογίας, Ιστορία της

Τέχνης και Θέματα Ιστορίας, εξετάζονται με συνδυασμό ερωτήσεων, οι οποίες

ταξινομούνται σε δύο ομάδες.

α) Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται δύο θέματα που μπορούν να

αναλύονται σε ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται οι ιστορικές γνώσεις των

μαθητών (ιστορικές έννοιες, ιστορικά γεγονότα, χρονολογίες, δράση ιστορικών

προσώπων, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά φαινόμενα κτλ.) και

η κατανόησή τους.

β) Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται τουλάχιστον δύο (2) θέματα που

απαιτούν σύνθεση ιστορικών γνώσεων και κριτική ικανότητα (αξιολογήσεις

ιστορικών γεγονότων ή ιστορικών προσώπων, ανάλυση αιτιών ή συνθηκών που

συντέλεσαν στη διαμόρφωση και εξέλιξη σημαντικών ιστορικών φαινομένων κτλ.).

Στην περίπτωση αυτή μπορούν να χρησιμοποιούνται και ερωτήσεις επεξεργασίας

ιστορικού υλικού, το οποίο δίδεται στους μαθητές σε φωτοτυπία. Το υλικό αυτό

αφορά γραπτές ιστορικές πηγές, εικαστικά έργα, χάρτες, διαγράμματα κτλ., που

χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία ή ως μέσα άντλησης στοιχείων για την

εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων.

H βαθμολογία κατανέμεται κατά 50% σε καθεμία από τις ομάδες αυτές. H κατανομή

της βαθμολογίας στις ερωτήσεις κάθε ομάδας μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα

με τον βαθμό δυσκολίας σε καθεμία από αυτές, η οποία καθορίζεται κατά τη

διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνεται στους μαθητές γραπτώς.

TI ΠΡΕΠΕΙ NA ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ. Παρατηρούνται λάθη στην ακριβή απόδοση του

περιεχομένου ιστορικών εννοιών. Επίσης, πρέπει να προσεχθεί η ακρίβεια και η

πληρότητα των απαντήσεων επί συγκεκριμένων ερωτήσεων για ιστορικά πρόσωπα,

γεγονότα, χρονολογίες και φαινόμενα.

Εφιστάται ιδιαιτέρως η προσοχή των υποψηφίων σε πολλές ερωτήσεις

αντικειμενικού τύπου, όπου παρατηρούνται λάθη απροσεξίας ή βιασύνης, αν και οι

ερωτήσεις συνήθως είναι εύκολες. Αδυναμία παρουσιάζουν οι μαθητές σε θέματα

της Ομάδας Β, όποτε απαιτείται σύνθεση ιστορικών γνώσεων και κριτική

ικανότητα. Υπάρχουν ερωτήσεις που αφορούν στην επεξεργασία γραπτών ιστορικών

πηγών, χαρτών, διαγραμμάτων, εικόνων, χρονολογικών πινάκων. Το συνηθέστερο

σφάλμα εντοπίζεται στο γεγονός ότι πολλοί μαθητές δεν περιορίζουν αυστηρά την

απάντησή τους σε όσα ζητεί η ερώτηση, αλλά επεκτείνονται σε γενικόλογο

συνολικό σχολιασμό. Ακόμη, οφείλουν να εντοπίσουν τη ζητούμενη πληροφορία και

να τη συγκρίνουν με την αντίστοιχη του σχολικού βιβλίου ή άλλης πηγής που τους

δίδεται προς εξέταση.

Για να αποφύγετε τα συνηθισμένα λάθη

Σύμφωνα με την Γεωργία Στάικου, συντονίστρια βαθμολογητών Ιστορίας, τα

συνηθέστερα λάθη των μαθητών εντοπίζονται: α) στην απόδοση ορισμών και

εξήγηση ιστορικών όρων στις ερωτήσεις σύντομης απάντησης, β) στη

χρονολογία και τα πρόσωπα και γ) στα ζητούμενα με βάση τις ιστορικές

τους γνώσεις και τα παραθέματα, τους πίνακες ή τις γελοιογραφίες. Για τη σωστή

οργάνωση της μελέτης προτείνω:

1. Αφού διαβάσουν προσεκτικά το κεφάλαιο να κάνουν ένα σχεδιάγραμμα που

να περιλαμβάνει τα κύρια στοιχεία, όπως τόπος-χρόνος, δρώντα πρόσωπα και

απαραιτήτως αίτια-παράγοντες που οδήγησαν στο γεγονός.

2. Να συνδέσουν τα αίτια με τα αποτελέσματα και τη σημασία τους. Έτσι

θα μπορούν να απαντήσουν στο πώς και το γιατί.

3. Στην ανάγνωση και ανάλυση παραθεμάτων και πινάκων χρειάζεται μεγάλη

προσοχή, γιατί όσο βοηθητικά είναι τα κείμενα τόσο επικίνδυνο είναι να

παρασύρουν τον μαθητή σε μια άνευ κρίσεως αναπαραγωγή του κειμένου. Για να

απαντήσει σωστά ο μαθητής στην ερώτηση «με βάση το παράθεμα και τις ιστορικές

σας γνώσεις να απαντήσετε…», πρέπει: α) να ξέρει πολύ καλά τη θεωρία

(γεγονότα) των διδαγμένων κεφαλαίων, β) να ξεχωρίσει μέσα από το

παράθεμα τα στοιχεία που φωτίζουν το γεγονός και να τα αναφέρει, γ)

αφού διαβάσει προσεκτικά, να επισημάνει στοιχεία που υπαινίσσεται ο

συγγραφέας και που με την πρώτη ματιά είναι κρυμμένα, ζητούνται όμως από την

ερώτηση και είναι διάσπαρτα σε διαφορετικά κεφάλαια του βιβλίου. Άρα, είναι

απαραίτητη η συνολική γνώση των ιστορικών γεγονότων και πάνω από όλα η κρίση,

η αφαίρεση και η σύνθεση για την απάντηση των ερωτήσεων, ιδιαίτερα της B

ομάδας που βαθμολογούνται με 50 μόρια.

Τι να προσέξετε (σύμφωνα με τους συγγραφείς των βιβλίων)

NA ΘΥΜΑΣΤΕ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ (Γενικής Παιδείας)

Ιστορία χωρίς τη γνώση βασικών ημερομηνιών και Συνθηκών δεν γίνεται! Υπάρχουν

όμως στο βιβλίο και βασικές έννοιες, τις οποίες θα πρέπει κανείς απαραίτητα να

έχει κατανοήσει. Διαβάστε καλά την ερώτηση. Όταν σας δίνονται κάποια δεδομένα,

εκείνο που ζητείται δεν είναι να τα επαναλάβετε με δικά σας λόγια, αλλά να

είστε σε θέση έχοντας κατανοήσει την ουσία του ιστορικού προβλήματος, να τα

αναλύσετε και να τα συγκρίνετε.

MHN ΑΦΗΣΕΤΕ ΑΠ’ ΕΞΩ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ (Κατεύθυνσης)

Συνδυαστικό και κριτικό διάβασμα είναι το «κλειδί» της Ιστορίας. Μην αφήσετε

απ’ έξω τις πηγές που έχει το βιβλίο, δώστε προσοχή στους στατιστικούς

πίνακες, ακόμη και στο εικαστικό υλικό. Ίσως σας φανεί χρήσιμο.

«Μαθηματικά» και «Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής»

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ KAI ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ (Γενικής Παιδείας)

Διαβάστε όλη τη θεωρία . Οι υποψήφιοι το γνωρίζουν. Το πρώτο κεφάλαιο,

ιδιαίτερα για εκείνους που έχουν επιλέξει τη Θεωρητική Κατεύθυνση, ίσως είναι

το πιο δύσκολο. «Οπωσδήποτε θα πρέπει κανείς να γνωρίζει σωστά και με

λεπτομέρειες τους ορισμούς και τα θεωρήματα – και μην ξεχνάτε τους

περιορισμούς που ισχύουν σε κάθε θεώρημα. Τίποτα από τη θεωρία που

είναι εντός ύλης δεν πρέπει να μείνει αδιάβαστο. Ιδιαίτερη προσοχή

στους κανόνες παραγώγισης και στον πίνακα που υπάρχει στο βιβλίο»,

αναφέρει ο κ. Χαράλαμπος Δαμιανού. Όσο για τις ασκήσεις, ο συγγραφέας του

βιβλίου συμβουλεύει: «Κάντε επανάληψη στις ασκήσεις του βιβλίου και σε

εκείνες που έχουν δοθεί από το KEE. Μην επεκταθείτε την τελευταία

στιγμή σε ιδιαίτερα δύσκολες ασκήσεις. Και προσοχή στον μύθο του 4ου

θέματος! Αν και θεωρείται κατά κανόνα το πιο δύσκολο, αν εσάς

σας φανεί εύκολο, μην το φοβηθείτε και μην αμφιβάλλετε για τον εαυτό

σας».

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (Κατεύθυνσης)

«Όχι» επιλογές στην επανάληψη. «Τα Μαθηματικά μοιάζουν με πολυώροφο

κτίριο, δεν μπορούμε να χτίζουμε τον δεύτερο όροφο αν δεν έχουμε χτίσει

τα θεμέλια, το ισόγειο και τον πρώτο», εξηγεί ο κ. Βασίλης

Κατσαργύρης, μέλος της συγγραφικής ομάδας. H επανάληψη θα πρέπει να είναι

αναλυτική και χωρίς επιλογές! Κάθε σχόλιο, κάθε παρατήρηση, κάθε πρόταση ή

θεώρημα μπορεί να αποδειχθούν απαραίτητα για την επίλυση μιας άσκησης. Ο κ.

Κατσαργύρης τονίζει ότι αν η απάντηση ενός ερωτήματος στηρίζεται σε

προηγούμενο ερώτημα, τότε το γράφει ακόμη κι αν δεν έχει καταφέρει

προηγουμένως να αποδείξει το πρώτο ερώτημα. «Τα Μαθηματικά δεν μαθαίνονται

την τελευταία στιγμή, αλλά και δεν ξεχνιούνται ξαφνικά!».

Στους μαθητές δίνονται τέσσερα (4) θέματα από την εξεταστέα ύλη, τα οποία

μπορούν να αναλύονται σε υποερωτήματα, με τα οποία ελέγχονται η δυνατότητα

αναπαραγωγής γνωστικών στοιχείων, η γνώση εννοιών και ορολογίας και η

ικανότητα εκτέλεσης γνωστών αλγορίθμων, η ικανότητα του μαθητή να αναλύει, να

συνθέτει και να επεξεργάζεται δημιουργικά ένα δεδομένο υλικό, καθώς και η

ικανότητα επιλογής και εφαρμογής κατάλληλης μεθόδου.

Τα τέσσερα θέματα που δίνονται στους μαθητές διαρθρώνονται ως εξής:

α) Το πρώτο θέμα αποτελείται από ερωτήματα θεωρίας που αφορούν έννοιες,

ορισμούς, λήμματα, προτάσεις, θεωρήματα και πορίσματα. Με το θέμα αυτό

ελέγχεται η κατανόηση των βασικών εννοιών, των σπουδαιότερων συμπερασμάτων,

καθώς και η σημασία τους στην οργάνωση μιας λογικής δομής.

β) Το δεύτερο και το τρίτο θέμα αποτελείται το καθένα από μία άσκηση

που απαιτεί από τον μαθητή ικανότητα συνδυασμού και σύνθεσης εννοιών,

αποδεικτικών ή υπολογιστικών διαδικασιών. H κάθε άσκηση μπορεί να αναλύεται σε

επιμέρους ερωτήματα.

γ) Το τέταρτο θέμα αποτελείται από μία άσκηση ή ένα πρόβλημα και η λύση

απαιτεί από τον μαθητή ικανότητες συνδυασμού και σύνθεσης προηγούμενων

γνώσεων, αλλά και την ανάληψη πρωτοβουλιών στη διαδικασία επίλυσης. Το θέμα

αυτό μπορεί να αναλύεται σε επιμέρους ερωτήματα, τα οποία βοηθούν τον μαθητή

στη λύση.

H βαθμολογία κατανέμεται ανά είκοσι πέντε (25) μονάδες στο καθένα από τα

τέσσερα θέματα.

Ο δεκάλογος της επιτυχίας

1. Πολύ καλό διάβασμα θεωρίας – σχολικού βιβλίου.

2. Μεθοδική και συνεχής μελέτη.

3. Αρχίζουμε από τα εύκολα και πάμε στα δυσκολότερα.

4. Στις εξετάσεις πρώτα λύνουμε τα εύκολα θέματα που έχουν και πολλές

(15 από 20) μονάδες.

5. Προσέχουμε την αλληλοδιαδοχή των ερωτημάτων. Είναι η «διαδρομή» για

τη λύση μιας άσκησης.

6. Προπόνηση στη λύση ασκήσεων. Εντοπίζουμε την «ιδέα» που θα είναι

κοινή για πολλές ασκήσεις.

7. Χρήσιμη η ανάγνωση του περιοδικού της Μαθηματικής Εταιρείας

«Ευκλείδης».

8. Όταν μας πιάνει απογοήτευση, επιστρέφουμε σε όσα ήδη ξέρουμε.

9. Πολύ καλή επανάληψη.

10. Αισιοδοξία. Τα προβλήματα τα λύνουν αυτοί που πιστεύουν στον εαυτό

τους.

Φυσική – Χημεία

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΦΥΣΙΚΗ (Γενικής Παιδείας)

Συμβουλές ανά… κεφάλαιο. Οι ασκήσεις είναι λίγες. Διαβάστε λοιπόν

πολύ καλά τη θεωρία, χωρίς παπαγαλία! «Στο πρώτο κεφάλαιο είναι πολύ βασικό

να γνωρίζει ο υποψήφιος τον δείκτη διάθλασης, την ταχύτητα διάθλασης

και την ανάλυση του φωτός, το μήκος κύματος και την ενέργεια του

φωτονίου. Από το δεύτερο κεφάλαιο θεμελιώδη είναι το διάγραμμα των

ενεργειακών σταθμών του ατόμου, το υδρογόνου και οι ακτίνες X.

Και στο τρίτο μέρος οι αρχές διατήρησης του φορτίου και οι εφαρμογές στις

πυρηνικές αντιδράσεις είναι πολύ σημαντικά», λέει ο κ. Πέτρος Γεωργακάκος.

ΦΥΣΙΚΗ (Κατεύθυνσης)

Όλα είναι απαραίτητα. Οι υποψήφιοι το γνωρίζουν, τα κύματα είναι ένα

από τα δυσκολότερα κεφάλαια. Όμως οι βάσεις των γνώσεων στη φυσική βρίσκονται

στην ύλη των δύο προηγούμενων τάξεων. Βασικές αρχές διατήρησης της ενέργειας,

της ορμής, της στροφορμής, η έννοια του έργου δεν μπορούν να απουσιάζουν από

τις γνωστικές κατακτήσεις του υποψηφίου. «Μυστικά στο διάβασμα της Φυσικής

δεν υπάρχουν. Μείνετε όσο μπορείτε στην ύλη του βιβλίου.

Ξαναδείτε τις ασκήσεις που έχετε ήδη λύσει και ιδιαίτερα εκείνες που

θεωρήθηκαν σημαντικές από τους καθηγητές σας.», συμβουλεύει τους μαθητές ο

κ. Αλέκος Ιωάννου, ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου της Φυσικής.

XHMEIA

Μακριά από δαιδαλώδεις ασκήσεις. Επανάληψη στη θεωρία και στις

εφαρμογές του βιβλίου και μακριά από δαιδαλώδεις ασκήσεις έξι μέρες πριν από

τις εξετάσεις! «H ηλεκτρονιακή δόμηση του ατόμου είναι απαραίτητη.

Τα παιδιά πρέπει να έχουν μπει στη λογική του περιοδικού πίνακα. Να

μπορούν από τη θέση ενός στοιχείου να βρουν την ηλεκτρονιακή του δόμηση και το

αντίστροφο», εξηγεί ο κ. Στέλιος Λιοδάκης. «Από το δεύτερο κεφάλαιο

γνώσεις βάσης θεωρούνται τα ρυθμιστικά διαλύματα και οι ασκήσεις καθώς και η

επίδραση κοινού ιόντος. Αντίστοιχα στο τρίτο κεφάλαιο ξεχωρίζουν οι

αντιδράσεις αλκυλαλογονιδίων, τα αντιδραστήρια Grignard και η

αλογονοφορμική αντίδραση».

Στα μαθήματα Φυσική και Χημεία Γενικής Παιδείας, Κατευθύνσεων και Επιλογής

δίνονται στους μαθητές τέσσερα (4) θέματα που έχουν την παρακάτω μορφή:

α) Το πρώτο θέμα αποτελείται από ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχεται η

γνώση της θεωρίας σε όσο το δυνατόν ευρύτερη έκταση της εξεταστέας ύλης.

β) Το δεύτερο θέμα αποτελείται από ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχεται η

κατανόηση της θεωρίας και η κριτική ικανότητα των μαθητών και συγχρόνως οι

νοητικές δεξιότητες που απέκτησαν κατά την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων

ή άλλων δραστηριοτήτων που έγιναν στο πλαίσιο του μαθήματος.

γ) Το τρίτο θέμα αποτελείται από μία άσκηση εφαρμογής της θεωρίας, η

οποία απαιτεί ικανότητα συνδυασμού και σύνθεσης εννοιών, θεωριών, τύπων, νόμων

και αρχών. H άσκηση μπορεί να αναλύεται σε επιμέρους ερωτήματα.

δ) Το τέταρτο θέμα αποτελείται από ένα πρόβλημα ή μία άσκηση, που

απαιτούν ικανότητα συνδυασμού και σύνθεσης γνώσεων, αλλά και την ανάπτυξη

στρατηγικής για τη διαδικασία επίλυσής του. Το πρόβλημα αυτό ή η άσκηση μπορεί

να αναλύονται σε επιμέρους ερωτήματα.

H βαθμολογία κατανέμεται ανά είκοσι πέντε (25) μονάδες στο καθένα από τα

τέσσερα θέματα.

Φυσική: Ερωτήσεις και απαντήσεις

Πότε η επίλυση ενός προβλήματος ή μιας άσκησης βαθμολογείται με άριστα;

H επίλυση ενός προβλήματος ή μιας άσκησης βαθμολογείται με την ανώτατη

βαθμολογία όταν ικανοποιεί τα ακόλουθα:

α) έχει σωστή αφετηρία και λογική επεξεργασία

β) περιέχει σωστή και επαρκή αιτιολόγηση

γ) φτάνει σε ορθό αριθμητικό αποτέλεσμα συνοδευόμενο από τις

σωστές μονάδες μέτρησης

δ) περιέχει τα απαραίτητα σχήματα που πρέπει να είναι σωστά

και πλήρη

ε) χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακριβολογία

Ποια είναι τα θετικά στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη κατά τη βαθμολογία μιας

άσκησης;

Κατά τη βαθμολογία ενός προβλήματος ή μιας άσκησης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη

ως θετικά στοιχεία και τα εξής:

α) H ορθή αφετηρία και η μέχρις ενός σημείου (έστω και όχι

μέχρι τέλους) ορθότητα στην επεξεργασία ή ορθότητα στην επεξεργασία μόνο σε

ορισμένα σημεία που πάντως αποτελούν τμήμα μιας ορθής διαδικασίας επίλυσης του

προβλήματος.

β) H σωστή αφετηρία μόνο όταν θα μπορούσε να οδηγήσει σε ορθό

αποτέλεσμα. H εκτίμηση φυσικά θα είναι ανάλογη.

γ) Τα σωστά και πλήρη σχήματα που κρίνονται χρήσιμα για την ορθή

επίλυση του προβλήματος.

δ) Το αποτέλεσμα ενός προβλήματος ή μιας άσκησης δεν λαμβάνεται

υπόψη, όταν δεν δικαιολογείται από την πορεία της επίλυσης που αναγράφεται στο

γραπτό ή όταν το αποτέλεσμα αναγράφεται χωρίς να προηγείται επεξεργασία του

προβλήματος.

ε) Κατά τη βαθμολογία δεν λαμβάνεται υπόψη η προσπάθεια επίλυσης

όταν έχει λανθασμένη αφετηρία και ακολουθεί εσφαλμένη πορεία

Πώς βαθμολογούνται οι ερωτήσεις ανοικτού τύπου;

Οι ερωτήσεις ανοικτού τύπου βαθμολογούνται βάσει του περιεχομένου του

αντίστοιχου βιβλίου, σύμφωνα με το πνεύμα του και όχι με κριτήριο την κατά

γράμμα παράθεση παραγράφων του. Μια χαρακτηριστική ιδιομορφία των ερωτήσεων

ανοικτού τύπου στη Φυσική είναι η συνδυασμένη χρήση κειμένου, σχημάτων ή

διαγραμμάτων, συμβόλων και μαθηματικού λογισμού.

Ποια είναι τα στοιχεία που συνεκτιμώνται για να είναι πλήρης μια απάντηση

στη Φυσική;

Αυτά που πρέπει να συνεκτιμώνται στην ολική εικόνα ως στοιχεία πληρότητας μιας

απάντησης στη Φυσική είναι:

Ορθοί ορισμοί – Πληρότητα επιχειρηματολογίας – Επεξηγηματικά σχήματα και

διαγράμματα – Χρήση συμβόλων και μονάδων – Μαθηματική πραγμάτευση – Κριτική

και διερευνητική επεξεργασία των όποιων αποτελεσμάτων στα οποία κατέληξε.

Στα διαγράμματα είναι απαραίτητο να αναγράφονται τα φυσικά μεγέθη και οι

μονάδες στους άξονες που χρησιμοποιούνται. Όμως, δεν μπορούμε να απαιτούμε από

τους μαθητές να κάνουν ορθή βαθμονόμηση των αξόνων, λαμβάνοντας ως δεδομένο

ότι μπορούν να χρησιμοποιούν κλίμακα.

Ο δεκάλογος της επιτυχίας στη Φυσική

1. Ο μαθητής πρέπει να αποκτήσει κατ’ αρχάς απαραίτητες γνώσεις

Μαθηματικών. Για τη Φυσική Κατεύθυνσης πρέπει να έχει καλή γνώση

τριγωνομετρικών κύκλων, να έχει εξασκηθεί στις γραφικές παραστάσεις

συναρτήσεων και να εκτελεί πράξεις διανυσμάτων.

2. Να μελετήσει σε βάθος τη θεωρία του σχολικού βιβλίου. Να μάθει καλά

τις αποδείξεις των τύπων.

3. Να απαντήσει στις ερωτήσεις του βιβλίου και να λύσει τις ασκήσεις

μέχρι το αποτέλεσμα.

4. Να παρακολουθεί με προσοχή την παράδοση και ειδικά την εκτέλεση

πειραμάτων.

5. Αν στη διάρκεια της μελέτης έχει απορία, να ζητήσει οπωσδήποτε από

τον καθηγητή να του τη λύσει.

6. Να αποφύγει την κατηγοριοποίηση των ασκήσεων, γιατί θα τον κάνει να

μη μπορεί να αναπτύξει λύση αν στις εξετάσεις μπει πρωτότυπο θέμα

7. Να κάνει επαναλήψεις και να γράφει μόνος του διαγωνίσματα επιπέδου

εξετάσεων ώστε να εξοικειωθεί.

8. Στις εξετάσεις, να δίνει προσοχή στην ανάγνωση ώστε να μη γίνει

λάθος απροσεξίας.

9. Να γράψει πρώτα τα θέματα που ξέρει κι αν δεν μπορεί να απαντήσει σε

ένα ερώτημα να πάει στο επόμενο.

10. Να μην παραμελήσει τα σχήματα, γιατί βοηθούν στη λύση και

λαμβάνονται υπ’ όψη στη βαθμολόγηση.

Ο δεκάλογος της επιτυχίας στη Χημεία

1. Θεωρία και πάλι θεωρία. Αν δεν ξέρεις καλή θεωρία δεν ξέρεις Χημεία.

2. Βαθύ και προβληματισμένο διάβασμα.

3. Καλή και σε βάθος κατανόηση των φαινομένων.

4. Συχνές επαναλήψεις, γιατί όσο τα αφήνεις σε αφήνουν.

5. Πολλές ερωτήσεις κρίσεως, κυρίως κλειστού τύπου (πολλαπλής επιλογής,

διάταξης, αντιστοίχησης κ.λπ.).

6. Όχι υπερβολική κατανάλωση χρόνου στα προβλήματα που πρέπει να είναι

κλιμακούμενης δυσκολίας χωρίς «γρίφους και εξυπνάδες».

7. Όχι περισπούδαστες αναλύσεις εννοιών που δεν αναφέρονται στο βιβλίο,

όχι γνώσεις πέρα από τη σχολική ύλη που μπερδεύουν και αποπροσανατολίζουν.

8. Απλή, καθαρή, θετική σκέψη στην αντιμετώπιση των ζητημάτων. Όχι

επιφανειακή αντιμετώπιση, ούτε υπερβολική εμβάθυνση. Τα περισσότερα πράγματα

στη Χημεία είναι όπως φαίνονται.

9. Σύντομες καθαρές απαντήσεις στην κόλλα, σε αυτά που σε ρωτάνε. Αν

αμφιβάλλεις γράψε κάτι παραπάνω, αλλά μέχρι εκεί.

10. Μακριά από το άγχος, το στρες και τις υπερβολές, όχι ξενύχτια,

ψυχραιμία, καθαρό μυαλό και καλή φυσική κατάσταση.

Βιολογία

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΔΩΣΤΕ… ΒΑΣΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. «Προσοχή, μην μπερδέψετε αυτά που

έχετε διαβάσει στο σχολικό βιβλίο με άλλα βιβλία. Προσπαθήστε να

βγάλετε όλο το κεφάλαιο υπό μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων», λέει η κ.

Κάτια Κομητοπούλου, μία από τους συγγραφείς του βιβλίου. «H μελέτη των

ασκήσεων, των ερωτήσεων και των υποδειγμάτων τους είναι η βάση της

επανάληψης. Όσο για τις ασκήσεις μην τις μαθαίνετε απ’ έξω και μην

επεκτείνεστε σε υπερβολικά δύσκολες, γιατί απλά θα αγχωθείτε και θα

μπερδευτείτε», συμβουλεύει.

Στο μάθημα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας, Κατευθύνσεων και Επιλογής δίνονται

στους μαθητές τέσσερα (4) θέματα που έχουν ως εξής:

α) Το πρώτο και δεύτερο θέμα αποτελούνται από ανεξάρτητες ερωτήσεις που

στοχεύουν στον έλεγχο της απόκτησης γνώσεων και της δυνατότητας παρουσίασης

και τεκμηρίωσης θεμάτων σχετικών με την εξεταστέα ύλη και της κατανόησης από

τον μαθητή βιολογικών εννοιών, διαδικασιών ή φαινομένων.

β) Το τρίτο θέμα αποτελείται από ερωτήσεις που στοχεύουν στον έλεγχο

της ικανότητας του μαθητή να αξιοποιεί θεωρητικές γνώσεις και δεξιότητες

(ανάλυση, σύνθεση κτλ.) για την αξιολόγηση δεδομένων και την εξαγωγή

συμπερασμάτων.

γ) Το τέταρτο θέμα αποτελείται από μία άσκηση ή ένα πρόβλημα και

στοχεύει στον έλεγχο της ικανότητας του μαθητή να χρησιμοποιεί, σε συνδυασμό,

γνώσεις ή δεξιότητες που απέκτησε για την επίλυσή τους H βαθμολογία

κατανέμεται κατά 25 μονάδες στο καθένα από τα τέσσερα θέματα.

TI ΠΡΕΠΕΙ NA ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους βαθμολογητών

Βιολογίας τα κυριότερα σφάλματα που παρατηρούνται στα γραπτά Βιολογίας είναι:

* Έλλειψη ακρίβειας και σαφήνειας στη διατύπωση εννοιών και στην

περιγραφή των διαδικασιών. * Έλλειψη τάξης και λογικής σειράς. *

Λανθασμένη σειρά των βημάτων στην περιγραφή μιας διαδικασίας. *

Αδυναμία συσχέτισης και συγκέντρωσης διαφορετικών δεδομένων από το βιβλίο,

ώστε να δοθεί ολοκληρωμένη απάντηση σε ερωτήσεις συνδυαστικού τύπου. *

Δυσκολία στην κατανόηση των ερωτήσεων των θεμάτων, με αποτέλεσμα

λανθασμένη ή εκτός θέματος απάντηση. * Παράλειψη αιτιολόγησης επειδή η

απάντηση θεωρείται αυτονόητη, και * Δυσκολία στον καθορισμό ορίων απάντησης

μιας ερώτησης, με αποτέλεσμα να περιέχει πλεονάζοντα είτε ελλιπή στοιχεία.

Οι υποψήφιοι κατά την ώρα της εξέτασης θα πρέπει: * Να προσέξουν την

εμφάνιση του γραπτού, γιατί υποσυνείδητα οι βαθμολογητές έχοντας μπροστά τους

ένα κακό γραπτό διάκεινται δυσμενώς. * Να ξεχωρίζουν σαφώς τα

υποερωτήματα, ιδιαίτερα όταν δεν τα γράφουν με τη σειρά που είναι στην

ερώτηση. * Να αφιερώσουν οπωσδήποτε χρόνο για να ξαναδιαβάσουν το

γραπτό τους, να διαθέσουν τουλάχιστον 15 λεπτά ώστε να βεβαιωθούν ότι έχουν

απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα.

Χημεία – Βιοχημεία

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ

ΕΝΝΟΙΕΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ TA MAYPA ΓΡΑΜΜΑΤΑ. Τα μαύρα γράμματα σηματοδοτούν τις

έννοιες-κλειδιά. «Έννοιες όπως βιομόρια, ιχνοστοιχεία,

αμφολυτικός χαρακτήρας των αμινοξέων, πεπτιδικός δεσμός,

δομές πρωτεϊνών, εύρεση πρωτογενούς δομής, κινητικότητα των

ενζύμων και ενζυμικές αντιδράσεις, είναι βασικά στο πρώτο κομμάτι της

ύλης», σημειώνει ο κ. Παρασκευάς Γιαλούρης. «Το δεύτερο κομμάτι είναι

ήδη γνωστό στα παιδιά από τη B’ Λυκείου. Στο τρίτο μέρος σημαντικές

έννοιες είναι ο αναβολισμός και ο καταβολισμός, η χημεία των

σακχάρων, αν και δεν χρειάζεται να μάθουν οι μαθητές τους χημικούς

τύπους απ’ έξω, και η γλυκόλυση».

Το μάθημα Χημεία – Βιοχημεία εξετάζεται ως ενιαίο μάθημα. Δίνονται τέσσερα

θέματα βαθμολογικά ισοδύναμα (δύο για τη Χημεία και δύο για τη Βιοχημεία). Τα

δύο θέματα κάθε αντικειμένου περιλαμβάνουν ανεξάρτητες μεταξύ τους ερωτήσεις

ποικίλων μορφών που καλύπτουν όσο το δυνατόν ευρύτερη έκταση της εξεταστέας

ύλης Συγκεκριμένα:

α) Το πρώτο θέμα για τη Χημεία και το πρώτο θέμα για τη Βιοχημεία

περιλαμβάνουν ερωτήσεις οι οποίες στοχεύουν στον έλεγχο απόκτησης γνώσεων και

της κατανόησης εννοιών, διαδικασιών ή φαινομένων.

β) Το δεύτερο θέμα για τη Χημεία αποτελείται από μία άσκηση ή ένα

πρόβλημα και στοχεύει στον έλεγχο της ικανότητας του μαθητή να χρησιμοποιεί σε

συνδυασμό γνώσεις ή δεξιότητες που απέκτησε για την επίλυσή τους.

γ) Το δεύτερο θέμα για τη Βιοχημεία περιλαμβάνει ερωτήσεις, οι οποίες

στοχεύουν στον έλεγχο της κριτικής ικανότητας του μαθητή και της δυνατότητάς

του να χρησιμοποιεί γνώσεις και δεξιότητες που απέκτησε για την επεξεργασία

και αξιολόγηση δεδομένων ή την επίλυση άσκησης ή προβλήματος.

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ… ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ. «Οι έννοιες συχνά εκφράζονται με

διαγράμματα, τύπους και απλές συναρτήσεις. Οπωσδήποτε ο

υποψήφιος δεν καλείται απλά να εφαρμόζει τους τύπους, αλλά να μπορεί να

τους συνδυάζει με όλη τη θεωρία», εξηγούν οι δύο συγγραφείς Ανδρέας

Χατζηανδρέου και Αντώνης Παπαβασιλείου. «Στην ενότητα της

μικροοικονομίας, έννοιες όπως συσχετισμός των τιμών, προσφορά

και ζήτηση αγαθών, παραγωγή και κόστος αγαθών είναι σημαντικές και

αλληλένδετες. Στα κεφάλαια της μακροοικονομίας προσοχή στο ΑΕΠ,

το πρόβλημα με τα τελικά και ενδιάμεσα αγαθά, την προστιθέμενη

αξία. Και προσοχή στα θέματα επικαιρότητας… πληθωρισμός και

ανεργία!»

Το μάθημα της Οικονομικής Θεωρίας είναι περίεργο ως προς την αφομοίωση του

περιεχομένου του. Ενώ αρχικά φαίνεται εύκολο και άμεσα κατανοητό, ξαφνικά

γίνεται εξαιρετικά περίπλοκο. Αυτό σημαίνει ότι η μελέτη της Οικονομικής

Θεωρίας πρέπει να γίνεται αργά, προσεκτικά και συστηματικά.

Η δυσκολία του μαθήματος εντοπίζεται στο γεγονός ότι ο υποψήφιος πρέπει να

συνδυάζει τις θεωρητικές έννοιες με την πρακτική εφαρμογή τους. Επιβεβλημένες

είναι η κατανόηση και η εμπέδωση των βασικών οικονομικών εννοιών.

H εξέταση στο μάθημα «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» περιλαμβάνει τέσσερα θέματα,

δύο θεωρίας και δύο ασκήσεις που μπορούν να έχουν υποερωτήματα. H βαθμολογία

κατανέμεται κατά 25% σε κάθε θέμα, ενώ στα υποερωτήματα καθορίζεται ανάλογα με

τη βαρύτητά τους και ανακοινώνεται στους μαθητές.

Το πρώτο θέμα περιέχει ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών ή σωστού λάθους με σκοπό

τον έλεγχο των γνώσεων της θεωρίας του σχολικού βιβλίου. Το δεύτερο μία ή δύο

ερωτήσεις ελεύθερης ανάπτυξης με το ίδιο αντικείμενο από κεφάλαια της θεωρίας

του σχολικού βιβλίου. Το τρίτο είναι μια άσκηση εφαρμογής των τύπων και είναι

παρόμοια μ΄ αυτή του σχολικού βιβλίου. Το τέταρτο θέμα είναι το δυσκολότερο,

το θέμα-κλειδί για το άριστα και αποτελείται από μια άσκηση, της οποίας η λύση

απαιτεί συνδυασμό γνώσεων από τα κεφάλαια του σχολικού βιβλίου. Απαιτεί

κριτική ικανότητα, ικανότητα υπολογισμού και σύνθεσης των γνώσεων της θεωρίας.

Ένα θέμα βαθμολογείται με την ανώτατη βαθμολογία, όταν ανταποκρίνεται στις

ακόλουθες απαιτήσεις:

A) έχει αναπτυχθεί με πληρότητα σύμφωνα με τις γνώσεις που περιέχει το

εγκεκριμένο διδακτικό βιβλίο

B) δεν περιέχει επιστημονικά σφάλματα

Γ) παρουσιάζει ορθή δομή στη σειρά των νοημάτων

Δ) χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακρίβεια

E) περιέχει τα απαραίτητα και ορθά σχήματα για την ανάπτυξη του θέματος

Στ) Έχει σωστή και επαρκή αιτιολόγηση.

Ένα υπολογιστικό λάθος κρίνεται ανάλογα με την επίδραση που έχει στην

ουσιαστική επεξεργασία του προβλήματος. Ένα υπολογιστικό λάθος π.χ. μικρής

σημασίας προς το τέλος της διαδικασίας λύσης δεν έχει σοβαρές βαθμολογικές

συνέπειες. Αν όμως γίνει στην αρχή μπορεί να κοστίσει βαθμολογικά. Εξαρτάται

πάντα από τη βαρύτητά του.

TI ΠΡΕΠΕΙ NA ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ. Το μάθημα Αρχές Οικονομικής Θεωρίας είναι

μάθημα αυξημένης βαρύτητας, γι’ αυτό οι μαθητές για να πετύχουν την καλύτερη

δυνατή βαθμολογία θα πρέπει να προσέξουν τα παρακάτω: * Οι υποψήφιοι

για να τεκμηριώσουν με σαφήνεια και πληρότητα τις απαντήσεις τους και να μην

οδηγηθούν σε λάθος απαντήσεις στα θέματα της πρώτης ομάδας (π.χ. πολλαπλής

απάντησης, σωστού – λάθους, συμπλήρωσης ή αντιστοίχισης κ.λπ.) πρέπει να έχουν

κατανοήσει τις βασικές οικονομικές έννοιες. * Οι υποψήφιοι να

αποκωδικοποιούν τα δεδομένα και τα ζητούμενα των ασκήσεων με πίνακα και με

ευκρίνεια να προχωρούν στην επίλυσή τους. * Η διαγραμματική απεικόνιση

της άσκησης θα βοηθήσει στην κατανόηση των δεδομένων και ζητουμένων. Πρόσθετες

επεξηγήσεις, εφόσον αυτές δεν ζητούνται, δεν είναι απαραίτητες, αν όμως

αναγράφονται, δεν μετρούν αρνητικά. Να αποφεύγουν ασαφείς και ατεκμηρίωτες

απόψεις. * Στις ασκήσεις θα πρέπει οι υποψήφιοι να κάνουν αναλυτική

παρουσία του τύπου και των πράξεων. * Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στο

3ο και 4ο θέμα, μήπως ένα από τα υποερωτήματα της άσκησης είναι καθαρά

θεωρητικό. * Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην

επίλυση άσκησης η οποία απαιτεί ικανότητα συνδυασμού γνώσεων για τον

υπολογισμό, συσχέτιση και αξιολόγηση οικονομικών μεγεθών, διότι πιθανόν λάθος

σε αρχικό υποερώτημα να μην οδηγήσει στην επιτυχή επίλυση της άσκησης.

Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματισμένο Περιβάλλον

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΚΑΙ OI… ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ EINAI ΥΛΗ. «Τα σημειώματα σε πορτοκαλί πλαίσιο

είναι κείμενο με ύλη!», υπενθυμίζει ο κ. Νέστορας Ιωαννίδης, μέλος της

συγγραφικής ομάδας του βιβλίου. Αν και όλοι το γνωρίζετε, προσοχή στο κεφάλαιο

6! «Γνώσεις, όπως οι τύποι των προβλημάτων, ο δομημένος και

τμηματικός προγραμματισμός, ερωτήσεις εξφαλμάτωσης, κατηγορίες

λαθών, μέθοδοι σχεδίασης αλγορίθμων, το πρόβλημα του 2000,

θεωρούνται θεμελιώδεις για έναν μαθητή που θέλει να έχει καλή γνώση του

μαθήματος», εξηγεί ο κ. Ιωαννίδης.

H γραπτή εξέταση περιλαμβάνει θέματα θεωρίας και ασκήσεων ή προβλημάτων και

είναι κλιμακούμενης δυσκολίας.

α) Τα θέματα θεωρίας αποτελούνται από ερωτήσεις διαφόρων τύπων με τις

οποίες ελέγχονται η γνώση και η κατανόηση της θεωρίας, η κριτική ικανότητα των

μαθητών, η ικανότητα αξιοποίησης θεωρητικών γνώσεων για την αξιολόγηση

δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων και η δυνατότητα παρουσίασής τους με

σωστούς επιστημονικούς όρους και σωστό γραπτό λόγο.

β) Τα θέματα ασκήσεων ή προβλημάτων στοχεύουν στον έλεγχο της

ικανότητας του μαθητή να χρησιμοποιεί, σε συνδυασμό, γνώσεις ή δεξιότητες που

απέκτησε για την επίλυσή τους.

H γραπτή εξέταση στο μάθημα αυτό περιλαμβάνει ένα (1) θέμα θεωρίας και τρεις

(3) ασκήσεις ή προβλήματα σχετικά με το περιεχόμενο του μαθήματος και τις

εφαρμογές του. H βαθμολογία προκύπτει κατά 40% από το θέμα της θεωρίας και

κατά 60% (3X20%) από τις ασκήσεις ή τα προβλήματα.

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων

Τι να προσέξετε (οδηγίες από τους συγγραφείς των βιβλίων)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ H ΟΡΟΛΟΓΙΑ. «Έννοιες όπως τι είναι επιχείρηση, οι

λόγοι δημιουργίας, η δομή και η σχέση της με το περιβάλλον είναι από τα

σημαντικότερα σημεία, ενώ οι υποψήφιοι δεν θα πρέπει να αγνοούν τι εστί

αποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα». Εξηγούν οι

δύο συγγραφείς Άγγελος Βάθης και Χρήστος Παπακωνσταντίνου. «Προσοχή στη

διάκριση μάνατζμεντ και διοίκησης. Απαραίτητη είναι η κατανόηση

λειτουργιών, όπως ηγεσία, επικοινωνία, δυναμική των

ομάδων και διοικητικά στελέχη», τονίζουν.

Υπάρχουν δύο ομάδες ερωτήσεων των 50 μονάδων η καθεμία. Με την πρώτη ομάδα

ερωτήσεων διαπιστώνεται κατά πόσο ο μαθητής έχει κατανοήσει το γνωστικό

αντικείμενο και μπορεί να περιέχει 2 ή 3 ερωτήσεις. Με τη δεύτερη ομάδα

ερωτήσεων ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών να εφαρμόσουν στην πράξη τη

θεωρία.