EΥΓENIOΣ ΣΠAΘAPHΣ «Aν μου στερήσουν τον Kαραγκιόζη, θα πεθάνω»

H μορφή του έχει ταυτιστεί με το ελληνικό Θέατρο Σκιών και η τραχιά φωνή του

με εκείνη του Καραγκιόζη. Αγωνίστηκε για να τον κρατήσει «ζωντανό» σε εποχές

δύσκολες. Τον ανέβασε στο σανίδι και προσπάθησε πολύ για να τον στεγάσει σε

ένα μουσείο. Ο Ευγένιος Σπαθάρης, που φέτος συμπληρώνει 80 χρόνια ζωής και 62

χρόνια καριέρας στο πλευρό του παμπόνηρου, ξυπόλητου πρωταγωνιστή του Θεάτρου

Σκιών, εξακολουθεί να στήνει γλέντια πίσω από τον μπερντέ και να ελπίζει.

Τα όνειρά του στην αρχή δεν ταυτίζονταν με τον δρόμο του εφευρετικού χάρτινου

καμπούρη. Ήθελε να γίνει αρχιτέκτονας. Όταν όμως ο πατέρας του, ο σπουδαίος

καραγκιοζοπαίχτης Σωτήρης Σπαθάρης, αρρώστησε, ο νεαρός τότε Ευγένιος

αναγκάστηκε να τον αντικαταστήσει. «Τον αγάπησα τον Καραγκιόζη. Και στη

συνέχεια με αγάπησε και ο κόσμος. Μου βγήκε σε καλό αυτή η ιστορία». Και δεν

τον μίσησε ποτέ τον Καραγκιόζη, που αποτέλεσε την αφορμή να μην κάνει την

καριέρα που αρχικά ήθελε. «Αν τον είχα αντιπαθήσει, εξάλλου, θα τον είχα

αφήσει», επισημαίνει.

«Όταν πρωτοβγήκα, το ’42, δεν έπαιζα κωμωδίες. Μόνο ηρωικά έργα διότι ο

κόσμος είχε απωθημένα με την κατοχή και έψαχνε αφορμές να φωνάζει “ζήτω”. Στα

χρόνια 1940-44 στη φιγούρα του καπετάνιου του ’21 οι θεατές έβλεπαν τον

καπετάνιο του βουνού». Γρήγορα όμως τα ηρωικά έργα, που ήταν μόλις 16,

τελείωσαν και ο Ευγένιος Σπαθάρης άρχισε να διαβάζει Ιστορία και να γράφει

καινούργια έργα για να χορτάσει το διψασμένο κοινό του. Εξέλιξη που δεν άρεσε

στους Γερμανούς κατακτητές, με αποτέλεσμα ο καραγκιοζοπαίχτης να βρεθεί στην

Κομαντατούρ για εκτέλεση. «Γλίτωσα επειδή διερμηνέας ήταν ένας φιλέλληνας και

φίλος του Καραγκιόζη», θυμάται ο Ευγένιος Σπαθάρης.

Τα δύσκολα χρόνια για τον Καραγκιόζη ήρθαν μετά την κατοχή, όταν έκανε την

εμφάνισή του ο κινηματογράφος. «Δεν ήταν εύκολο να βγάλεις τον κόσμο από την

πολυτέλεια της κινηματογραφικής αίθουσας και να τον φέρεις στο μαντράκι. Γι’

αυτό πήγα εγώ στους κινηματογράφους και έδινα παραστάσεις κάθε Δευτέρα».

Το λευκό σεντόνι όμως από ένα σημείο και μετά δεν χωρούσε τις

προσδοκίες του. «Ήθελα να ανοιχτώ. Να κάνω κάτι διαφορετικό», παραδέχεται. Και

έτσι ξεκίνησε να ανεβάζει τις φιγούρες του στο σανίδι. H αρχή έγινε με το

«Καταραμένο Φίδι», που ανέβηκε από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλού Μάνου σε

μουσική Μάνου Χατζιδάκι το 1950. H πορεία του κατόπιν σημαδεύτηκε από δεκάδες

ακόμη θεατρικές παραστάσεις με στοιχεία Καραγκιόζη, διότι όπως εξηγεί «ο

Μπαρμπα-Γιώργος, ο Νιόνιος και πολλοί ακόμη χαρακτήρες βγήκαν από το έμψυχο

και μπήκαν στο άψυχο. Δεν μπορούσα να βρω λόγο ώστε να μη γυρίσουν και πάλι

στο έμψυχο».

Ποιο είναι το λιθαράκι που έβαλε στο ελληνικό Θέατρο Σκιών; «Το ότι γύρισα

δίσκους με παραστάσεις του Καραγκιόζη, αλλά και το ότι τον έβαλα στην

τηλεόραση για 20 και παραπάνω χρόνια», δηλώνει ο αιώνιος έφηβος και ιδρυτής

του Παγκοσμίου Μουσείου Θεάτρων Σκιών στο σπίτι του (1958) στο Μαρούσι, που εν

συνεχεία προσέφερε τις δημιουργίες του στο «Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών

Δήμου Αμαρουσίου» (1995).

Τώρα ετοιμάζει σε γκαλερί Αθήνας και Θεσσαλονίκης εκθέσεις ζωγραφικής,

καθώς έχει διακριθεί και ως λαϊκός ζωγράφος που ασχολείται με «θέματα που

αφορούν τον λαό». Παράλληλα, ξενυχτάει για να ολοκληρώσει το έργο που θα

παρουσιάσει τον Μάιο στο Σικάγο υπό τον τίτλο «Το χρυσό όνειρο του

Καραγκιόζη», μια παράσταση «Θεάτρου Σκιών και ανθρώπων» που δεν θα απευθύνεται

μόνο στο ελληνικό κοινό αλλά και στους ξένους, αφού «βάζω και αγγλικά όπου

χρειάζεται».

H αδιαφορία της Πολιτείας είναι εκείνη που πικραίνει τον Ευγένιο Σπαθάρη. «Δεν

έχει πέσει δίπλα στο Θέατρο Σκιών το υπουργείο Πολιτισμού. Και δεν μιλώ μόνο

από οικονομικής πλευράς. Χρειάζεται ουσιαστικό ενδιαφέρον». Δεν το βάζει

ωστόσο κάτω. Θα συνεχίσει να βρίσκεται πίσω από τον μπερντέ – διότι δεν παίζει

ποτέ με μαγνητόφωνο, όπως διευκρινίζει – όσο του επιτρέπει ο Θεός να κινείται.

«Δεν έχω πέσει ακόμη κάτω. Αν μου στερήσεις όμως τον Καραγκιόζη, τότε θα πεθάνω».

«Σηκώνω τα χέρια ψηλά»

Ο «πρύτανης του Θεάτρου Σκιών», όπως τον αποκαλούν, όταν απευθύνεται στους

νέους καραγκιοζοπαίχτες τούς συμβουλεύει «να κάνουν σωστά τη δουλειά τους,

διότι με την προχειρότητα έρχεται και η παρακμή. Να κατανοούν πως όταν κρατούν

τις φιγούρες στην πραγματικότητα μιλούν με έμψυχο υλικό. Να σταματήσουν τις

βωμολοχίες παρασυρόμενοι από την τηλεόραση. Και να βοηθούν τα παιδιά να

προσαρμόζονται στην παράσταση». Εκείνοι εξάλλου που έχουν μέλλον σε αυτό τον

χώρο δεν είναι μόνο εκείνοι που το έχουν μέσα τους, αλλά και όσοι ασχολούνται

με μεράκι. «Δεν νομίζω ότι είναι πάνω από πέντε, αλλά αγαπούν αυτό που κάνουν

και δεν θα το αφήσουν να πεθάνει. Αν κουραστούν όμως από τα οικονομικά βάρη

και τις θυσίες, τότε σηκώνω τα χέρια ψηλά».

INFO

Τα έργα «To πανηγύρι του Καραγκιόζη» και «Ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο

φίδι» θα παρουσιάσει ο Ευγένιος Σπαθάρης στις 2 Μαΐου (στις 18.00 και 20.00)

στην Τεχνόπολι (Πειραιώς 100, Γκάζι) στο πλαίσιο της έκθεσης «Ελληνικό Θέατρο

Σκιών» της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας.