Αναζήτηση
Οι δείκτες…
… του γιγάντιου πέτρινου ρολογιού έχουν μείνει ακίνητοι για να θυμίζουν
εκείνον τον τρόμο. Ο σεισμός που γκρέμισε το 1963 τα Σκόπια δεν κατέστρεψε
μονάχα το βυζαντινό και οθωμανικό παρελθόν της πόλης. Κατέστρεψε και την ψυχή
της, που κάπου χάθηκε ανάμεσα στα έργα ανοικοδόμησης (υπό την επιστασία
Γιαπωνέζου αρχιτέκτονα). Τα ματαιόδοξα κτίρια της σοσιαλιστικής εποχής σήμερα
έχουν πέσει σε παρακμή. Οι φτωχοί και απλοϊκοί χωρικοί που πενταπλασίασαν τον
πληθυσμό της πόλης στριμώχτηκαν σε πιο ταπεινούς «οικισμούς». Τα Σκόπια είναι
η πόλη των άκρων. Τον χειμώνα ντύνονται στο γκρίζο χρώμα, το καλοκαίρι
ξεγυμνώνονται στο φως του ήλιου. Οι Σκοπιανοί οδηγούν σαν Ιταλοί, χειρονομούν
σαν Εβραίοι, ονειρεύονται σαν Ρώσοι, πεισμώνουν σαν Σέρβοι, ερωτεύονται σαν
Γάλλοι και φιλοξενούν σαν βεδουίνοι. (Ο Σαμ Βάκνιν, οικονομικός σύμβουλος της
κυβέρνησης των Σκοπίων, γνωρίζει καλά τους Σκοπιανούς και γράφει γι’ αυτούς
στο περιοδικό «Exquisite Corpse».)
Η σοφία…
… του φόβου καθρεφτίζεται στα μάτια των 600.000 κατοίκων αυτής της
περίκλειστης πόλης πάντα αβέβαιοι για το μέλλον τους, όπως και για την
ταυτότητά τους μολονότι βαστούν γερά τις ρίζες τους στις γειτονιές τους,
στους γάμους και στις κηδείες τους, στις δεισιδαιμονίες, τα όνειρα και τους
εφιάλτες τους. Τα Σκόπια έχουν το τούρκικο κάστρο τους και την τούρκικη γέφυρά
τους. Έχουν και μια πλατεία «αρ νουβό», αλλά δεν παραβιάζει τόσο το περιβάλλον
όσο τα τρία Μακντόναλντ. Τα άχρωμα ελληνικά σούπερ μάρκετ συνυπάρχουν με τους
γραφικούς μπακάληδες. Οι Σκοπιανοί μοιάζουν με περιπατητικούς πατριώτες, που
πηγαινοέρχονται αδιάκοπα ανάμεσα σε ένα σπιτικό κάπου στο εξωτερικό και τη
μοναδική και αληθινή τους πατρίδα.
Οι Σκοπιανοί…
|
|
… έχουν γνωρίσει πολλούς εισβολείς. Από τα χώματά τους έχουν περάσει όλοι
σχεδόν οι ευρωπαϊκοί στρατοί. Μοιραία λοιπόν μοιάζουν με μια «τούρτα» από
αλλεπάλληλα στρώματα πολιτισμών και εθνοτήτων. Από τη μια όχθη του Βαρδάρη,
πληθαίνουν ολοένα οι αλβανικές γειτονιές. Αλβανόφωνοι που κατεβαίνουν από τα
χωριά περικυκλώνουν τις μη μουσουλμανικές γειτονιές της πόλης (Κάρπος και
Κέντρο). Οι Τσιγγάνοι ίσως η μεγαλύτερη τσιγγάνικη κοινότητα στην Ευρώπη
έχουν το δικό τους γκέτο, τη Σούτκα. Από τη Βοσνία έχουν κατηφορίσει και
χιλιάδες άλλοι μουσουλμάνοι. Σιγά-σιγά κορυφώνεται η ένταση, πληθαίνουν τα
γκέτο. Τα διαμερίσματα και οι γειτονιές που εγκαταλείπονται από τους μη
μουσουλμάνους, πλημμυρίζουν από αλβανόφωνους. Οι εσωτερικές μετακινήσεις
απομακρύνουν τη μελλοντική ενσωμάτωση. Δεν γίνονται επιμειξίες, τα σχολεία
είναι «εθνικώς αμιγή» και η ένταση στο Κοσσυφοπέδιο με τον απόηχο μιας
«Μεγάλης Αλβανίας» επιτείνει το φόβο και το άγος της ιστορίας.
Το ρήγμα…
… που θα προκαλέσει τον επόμενο σεισμό στα Σκόπια θα είναι εθνικό, πιστεύει
ο Βάκνιν. Οι εντάσεις που θα ενεργοποιήσουν αυτό το ρήγμα είναι ήδη υπαρκτές:
το πολιτισμικό σοκ που προκάλεσαν η κάθοδος των Κοσοβάρων, η ασυμβίβαστη
εχθρότητα μεταξύ κυβερνητικών και αντιπολιτευόμενων κομμάτων, η μεγάλη ανεργία
και η ακόμη μεγαλύτερη φτώχεια. Πίσω από την αισιόδοξη πρόσοψη που έχουν
δημιουργήσει Έλληνες και Βούλγαροι επενδυτές, σιγοκαίουν αισθήματα δυσφορίας
και μισαλλοδοξίας. Για να ξεσπάσει νέος σεισμός, φτάνει μόνο μια αδέξια
κίνηση, μόνο ένας κακός χειρισμός και αυτό δεν είναι κάτι που αφορά μόνο
τους Σκοπιανούς.
