Θεωρία και πράξη

«Η Τουρκία θα πρέπει να αγκαλιάσει μεταρρυθμίσεις για φιλελευθεροποίηση και να

ξεπεράσει τους φόβους ότι η κοινωνία θα καταρρεύσει αν βρεθεί πιο κοντά στην

Ευρώπη», είπε η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κάρεν Φογκ, μιλώντας χθες

στην Άγκυρα στο συνέδριο του Συλλόγου για τη Φιλελεύθερη Σκέψη, ο οποίος

χρηματοδοτήθηκε με 590.000 ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με στόχο την

προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης στην Τουρκία.

«Για να εξομαλυνθούν διαφορές στην κοινωνία, πρέπει η Τουρκία να αναπτύξει

ανοχή και σεβασμό στη διαφορετικότητα χωρίς τον φόβο της κατάρρευσης», είπε

ακόμα η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Η Τουρκία έγινε υποψήφιο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1999, αλλά θα πρέπει

να προβεί σε σαρωτικές αλλαγές στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και

εκτεταμένες πολιτικές μεταρρυθμίσεις πριν ξεκινήσουν οι συζητήσεις για την

ένταξή της» είπε επίσης η Φογκ. Κανένας δεν αμφισβητεί το ότι η Τουρκία

έρχεται από την Ανατολή. Μπορεί κανείς να διατυπώνει αντιρρήσεις, αλλά δύσκολα

θα διαφωνούσε ότι δηλωμένη πρόθεση των πολιτικών και πνευματικών της αρχηγών

είναι η πορεία προς τη Δύση. Εκείνο που αμφισβητείται είναι η αλήθεια των

προθέσεων, οι ρυθμοί αυτής της πορείας και το πραγματικό βάθος των όποιων

μεταρρυθμίσεων.

Οι «συμβουλές»

Τι γίνεται, όμως αυτό τον καιρό, στην πράξη;

Πρώτον, στην εξουσία βρίσκεται εδώ και ενάμιση χρόνο μια αδύναμη κυβέρνηση

συνασπισμού τριών κομμάτων, που σε καμιά περίπτωση δεν κρύβει ότι δεν

παρεκκλίνει εκατοστό από τις «νουθεσίες» του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας.

Ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ έχει σοβαρά προβλήματα υγείας και οι δύο

αντιπρόεδροι της κυβέρνησης Μπαχτσελί και Γιλμάζ (ηγέτες των δύο άλλων

κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού) πολύ μεγάλες φιλοδοξίες.

Παρακολουθώντας το πολιτικό σκηνικό της Άγκυρας τον περασμένο χρόνο, μπορείς

να διακρίνεις ότι κάθε δυο-τρεις εβδομάδες επικρατούν σε επίσημα και μη χείλη

οι λέξεις-κλειδιά: κουρδικό, ισλάμ, Ευρωπαϊκή Ένωση, εδαφική ακεραιότητα,

διαφθορά, πραξικόπημα, Σύνταγμα, φυλακές, αμνηστία, τρομοκρατία,

εθνοσυνέλευση, κ.λπ.

Η λέξη-κλειδί είναι πάντοτε συνυφασμένη με μιαν «απειλή», έναν «κίνδυνο», κάτι

εν πάση περιπτώσει που «απαιτεί την εγρήγορση του κράτους από τη μια και τη

συναίνεση των πολιτών από την άλλη στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να

αντιμετωπισθεί». Συμβαίνουν τότε μυστηριωδώς περίεργα έως γκροτέσκα γεγονότα

που σχετίζονται με την επικρατούσα, εκείνη τη στιγμή, λέξη-κλειδί και

«δικαιολογούν» τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, τα οποία είναι, σχεδόν χωρίς

παραλλαγή, περικοπές και εκπτώσεις στις ελευθερίες και τα δικαιώματα του

πολίτη.

Η λέξη-κλειδί που επικρατεί τις τελευταίες λίγες εβδομάδες στην Άγκυρα είναι η

«αποσταθεροποίηση».

Για «προσπάθεια αποσταθεροποίησης της Τουρκίας» μιλάει ο πρωθυπουργός της

χώρας αυτής Μπουλέντ Ετζεβίτ, δηλώνοντας ότι δεν γνωρίζει «ποιος πατάει τα

κουμπιά».

Ο Κιβρίκογλου

Για την ίδια ακριβώς προσπάθεια μιλάει και ο επιτελάρχης Χουσεΐν Κιβρίκογλου,

αλλά εκείνος γνωρίζει τι εννοεί και το λέει. Καταδεικνύει προς τρεις, κυρίως,

κατευθύνσεις:

1) Τους ισλαμιστές ­ «όσο υπάρχει η απειλή του ισλαμισμού θα

εξακολουθούν να ισχύουν απαγορεύσεις, επί χίλια χρόνια αν χρειαστεί».

2) Τη διαφθορά, πλήττοντας έτσι τη σημερινή κυβέρνηση, «που δεν έχει

προχωρήσει στη διαλεύκανση των σκανδάλων με διαφανείς διαδικασίες», εννοώντας

ειδικότερα τον Μεσούτ Γιλμάζ, που μέλη του κόμματός του φαίνεται να βρίσκονται

πίσω και μέσα σε όλα σχεδόν τα σκάνδαλα διαφθοράς. (Ο στρατός «επαίρεται» ότι

η στρατοχωροφυλακή «αποκάλυψε το σκάνδαλο στην ηλεκτρική ενέργεια». Επίσης,

σύμφωνα με μελέτη της Πολεμικής Ακαδημίας ­ Μάιος 2000, περιοδικό «Ακσιγιόν» ­

με θέμα τις ιδιωτικοποιήσεις, ο στρατός δεν επιθυμεί την ιδιωτικοποίηση «στη

φάση που βρίσκεται η χώρα, τομέων στρατηγικής σημασίας όπως ο ηλεκτρισμός»).

Και

3) την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία «απαιτώντας παράλογα πράγματα, όπως η

εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα (κουρδικά), η πλήρης ελευθερία στα Μέσα Μαζικής

Ενημέρωσης και οι παραχωρήσεις στο Κυπριακό», πιστεύεται στην Άγκυρα ότι

προσπαθεί να αναβιώσει τη Συνθήκη των Σεβρών.

Αποτελεί κοινό μυστικό στην Άγκυρα ότι οι ηγεσίες του τριπλού κυβερνητικού

συνασπισμού, σοσιαλδημοκρατών – φιλελεύθερων – ακροδεξιών, βρίσκονται «στα

μαχαίρια», παρά την αρμονική εικόνα που εμφανίζουν προς τα έξω.

Η κυβέρνηση Ετζεβίτ παίζει σχεδόν καλά τον ρόλο της, στο πλαίσιο ενός

«πολιτικού μοντέλου» που αγγίζει τα όρια του παραλόγου και δεν μπορεί να

ορισθεί επακριβώς με τον όρο «ημιστρατιωτική δημοκρατία». Οι προθέσεις

εξευρωπαϊσμού, αν είναι αληθινές, είναι πάντως, αυτό τον καιρό, παγωμένες.

Οι «ενοχλητικοί» Κούρδοι

Σημάδια της πολεμικής ατμόσφαιρας που επικρατεί στη Νοτιοανατολική Τουρκία

ακόμα, είναι ο απηνής διωγμός των στελεχών τού κατά τα άλλα νόμιμου ακόμα

φιλοκουρδικού κόμματος HADEP από τις τουρκικές αρχές. Ιδιαίτερη ανησυχία όμως

έχει προκαλέσει η εξαφάνιση (απαγωγή;) δύο στελεχών του κόμματος εδώ και μία

εβδομάδα. Τους Σεντάρ Τανίφ και Εμπουμπεκίρ Ντενίζ είδαν για τελευταία φορά

στο στρατόπεδο των δυνάμεων ασφαλείας στη Σινώπη (Σιλόπι). Κι όμως, όταν

στελέχη του HADEP αποτάθηκαν στην τοπική χωροφυλακή για την τύχη των Τανίφ και

Ντενίζ, πήραν την απάντηση πως «δεν έχουν συλληφθεί». Οι εξαφανίσεις

ενοχλητικών Κούρδων ήταν μια συνήθης πρακτική όσο μαινόταν το αντάρτικο του

ΡΚΚ. Αλλά είχε να κάνει την εμφάνισή του εδώ και αρκετό καιρό. Οι Τανίφ και

Ντενίζ εξαφανίστηκαν την επομένη του φόνου έξι αξιωματικών της τουρκικής

αστυνομίας στο Ντιγιάρμπακίρ.