Είναι πολύ αργά για τους ελέγχους στο Κόσοβο

Μόλις τώρα ξεκινούν οι αναλύσεις δειγμάτων από 112 σημεία που έγιναν στόχος

επιθέσεων με βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου στο Κόσοβο. Ενάμιση χρόνο μετά

το τέλος των επιθέσεων και αφού οι υπεύθυνοι ενημέρωσαν τον ΟΗΕ μόλις πριν από

μερικούς μήνες, το «κατηγορώ» του απεσταλμένου του ΟΗΕ στο Κόσοβο, Πέκα

Χααβίστο προς το ΝΑΤΟ είναι σαφές: «Είναι πολύ αργά», λέει, μιλώντας στα

«ΝΕΑ».

Μέχρι σήμερα έχουν γίνει αναλύσεις σε 11 από τα 112 σημεία ­ σε αυτά

περιλαμβάνονται συνολικά 340 δείγματα, 247 εδάφους, 45 νερού, 30 φυτών καθώς

και υπολείμματα από κάλυκες και πυρομαχικά ­ κυρίως από το δυτικό και νότιο

Κόσοβο. Τα πρώτα αποτελέσματα, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής της Ειδικής

Ομάδας του ΟΗΕ για τα Βαλκάνια, της Αποστολής για το Απεμπλουτισμένο Ουράνιο,

και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης της Φινλανδίας κ. Πέκα

Χααβίστο, «δείχνουν ότι στα σημεία αυτά η ραδιενέργεια βρίσκεται σε χαμηλές

τιμές», όμως ο κίνδυνος είναι άλλος και «βρίσκεται στα υπολείμματα από βλήματα

και κάλυκες τα οποία βρίσκονται πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και

είναι επικίνδυνα για τους κατοίκους των περιοχών αυτών, κυρίως επειδή πολλοί

τα βρίσκουν και τα κρατούν ως αναμνηστικά των επιθέσων»!

Ο άλλος κίνδυνος για την περιοχή είναι σύμφωνα με τον κ. Χααβίστο, ο οποίος

επισκέφθηκε πριν από λίγους μήνες το Κόσοβο, «κυρίως οι κίνδυνοι από την

συγκέντρωση υψηλής τοξικότητας και όχι από τη ραδιενέργεια. Η τοξικότητα αυτή

είναι πολύ πιθανόν να επηρεάσει την ποιότητα του εδάφους και τα υπόγεια ύδατα

στο μέλλον».

Προειδοποίηση από το 1999

Η Ειδική Ομάδα του ΟΗΕ για τα Βαλκάνια είχε προειδοποιήσει ήδη από τον

Οκτώβριο του 1999 για τη λήψη άμεσων μέτρων, ώστε να γίνουν μετρήσεις στο

Κόσοβο για να διαπιστωθεί αν κατά την διάρκεια των επιθέσεων είχε γίνει χρήση

απεμπλουτισμένου ουρανίου και να απολυμανθεί η περιοχή. Οι επιστήμονες που

συνέταξαν την έκθεση τόνιζαν τότε στο εισαγωγικό σημείωμα τα εξής: «Αν

επιβεβαιωθεί επίσημα ότι δεν έγινε χρήση απεμπλουτισμένου ουρανίου στο Κόσοβο,

τότε αυτή η έρευνα θα τερματιστεί. Αν όμως αυτό επιβεβαιωθεί επίσημα ή αν δεν

βρούμε περισσότερες πληροφορίες, οι παραπάνω συστάσεις ισχύουν».

Η επίσημη επιβεβαίωση από το ΝΑΤΟ ότι είχαν χρησιμοποιηθεί βλήματα

απεμπλουτισμένου ουρανίου έγινε την άνοιξη του 2000, όμως, «χωρίς αναλυτικά

στοιχεία», τονίζει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής της Ειδικής Ομάδας του ΟΗΕ

για τα Βαλκάνια, «τα οποία λάβαμε μόλις το περασμένο καλοκαίρι, όταν ήταν ήδη

αργά. Αν η ενημέρωση είχε έλθει νωρίτερα, θα είχαμε δώσει έμφαση στο

απεμπλουτισμένο ουράνιο και όχι γενικά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των

επιθέσεων στο Κόσοβο».

«Θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί μέτρα από τότε. Να απομακρυνθούν οι στρατιωτικές

δυνάμεις από την περιοχή και να καθαριστούν αμέσως τα εδάφη από τα υπολείμματα

των πυρομαχικών», καταλήγει ο κ. Χααβίστο, εκτιμώντας ότι «θα είχαν σωθεί

ανθρώπινες ζωές».

Ωστόσο, όπως αναφέρεται σε πρόσφατη ανακοίνωση της Ειδικής Ομάδας του ΟΗΕ,

«ενάμιση χρόνο μετά τον τερματισμό των επιθέσεων, μπορεί κανείς να εντοπίσει

τα σημεία που έγιναν στόχοι απεμπλουτισμένου ουρανίου και να ανιχνεύσει μικρές

ποσότητες ακτινοβολίας β και υπολείμματα πυρομαχικών». Επίσης, παρά το γεγονός

ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας ξεπερνούν τα επιτρεπτά όρια σε πολύ λίγα σημεία,

γίνονται συστάσεις για απομόλυνση της περιοχής και άμεση περισυλλογή όλων των

υπολειμμάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου, ώστε «να μην τίθεται σε κίνδυνο η

υγεία του πληθυσμού από την άμεση επαφή με αυτά».

Για την Ελλάδα

Πάντως, για την Ελλάδα ο κ. Χααβίστο εκτιμά ότι δεν «δεν πρέπει να εκφράζονται

ανησυχίες για πιθανή μόλυνση της ατμόσφαιρας ή του εδάφους από ραδιενέργεια.

Ανησυχία θα πρέπει να υπάρχει για όσους Έλληνες υπηρέτησαν ή επισκέφθηκαν τότε

την περιοχή και αυτοί θα πρέπει να υποβληθούν σε εξετάσεις».

Τα τελικά αποτελέσματα των μετρήσεων των απεσταλμένων του ΟΗΕ στο Κόσοβο

αναμένεται να ανακοινωθούν τον ερχόμενο Μάρτιο, ωστόσο η προηγούμενη έκθεση

του Οκτωβρίου 1999 μοιάζει σχεδόν προφητική, αφού περίπου ενάμιση χρόνο πριν

οι ίδιοι επιστήμονες έκαναν λόγο για καρκίνους διάφορων μορφών, μόλυνση του

εδάφους και του αέρα, διαταραχές στην τροφική αλυσίδα της ευρύτερης περιοχής

των Βαλκανίων. Ο τίτλος μάλιστα της έκθεσης ήταν «Οι πιθανές επιπτώσεις από

την πιθανή χρήση απεμπλουτισμένου ουρανίου κατά τις επιθέσεις στο Κόσοβο».

Οι ίδιοι εκτιμούν πως είναι ακόμη νωρίς για τελικά συμπεράσματα, ωστόσο,

συνιστούν προληπτικά μέτρα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι επιπτώσεις

τουλάχιστον για το Κόσοβο δεν είναι πια «πιθανές», αλλά αποτελούν πραγματικότητα.

«Από τον Απρίλιο του 1999 μετρήσαμε αυξημένη ραδιενέργεια στη Νότια Σερβία»

«Τον Απρίλιο του 1999 ερευνήσαμε για πρώτη φορά στις νότιες περιοχές της

Σερβίας την ύπαρξη απεμπλουτισμένου ουρανίου. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά.

Μάλιστα οι μετρήσεις έδειξαν ότι τα επίπεδα της ραδιενέργειας είχαν αυξηθεί

δέκα χιλιάδες φορές πάνω από τα φυσιολογικά και ανεκτά όρια, ιδιαίτερα σε

συγκεκριμένες περιοχές», δήλωσε χθες στα «ΝΕΑ» η κ. Σλάζοβα Πάβλοβιτς,

διδάκτωρ και ερευνήτρια τεχνικών επιστημών στο Ινστιτούτο Πυρηνικής Επιστήμης

του Βελιγραδίου.

Οι ειδικοί επιστήμονες του Ινστιτούτου γνώριζαν ήδη από το 1995 για τις βόμβες

απεμπλουτισμένου ουρανίου που είχαν πέσει στη Βοσνία. «Ήταν πριν από πέντε

χρόνια που κάναμε την έρευνα. Τότε δεν μετρήσαμε τα επίπεδα της ραδιενέργειας

στη Βοσνία. Εκείνο που θέλαμε να δούμε και είχε αρχικά σημασία για μας ήταν αν

πραγματικά επρόκειτο για βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου. Ήταν η πρώτη φορά

που το διαπιστώσαμε. Έκτοτε, από όσα γνωρίζω, δεν έχει γίνει καμία άλλη

μέτρηση στην περιοχή», σημειώνει η κ. Πάβλοβιτς.

Τα αποτελέσματα της έρευνας του 1995 έβαλαν σε υποψίες τους ερευνητές.«Όταν

ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί στο Κόσοβο ήμασταν σχεδόν σίγουροι για τη ρίψη

βομβών απεμπλουτισμένου ουρανίου. Οι μετρήσεις του 1999 απλώς το επιβεβαίωσαν.

Για τα αποτελέσματα ενημερώσαμε τότε τόσο την γιουγκοσλαβική κυβέρνηση όσο και

τον στρατό. Ήταν κάτι που το λέγαμε ανοιχτά, δεν το κρύψαμε ποτέ. Οι

στρατιώτες και οι υπεύθυνοι των αποστολών από τις ξένες χώρες θα μπορούσαν να

το είχαν μάθει και να είχαν πάρει τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης. Φαίνεται

όμως ότι κανείς από αυτούς δεν μας πίστεψε, ούτε καν μας άκουγαν», τονίζει η

ερευνήτρια.

Το τμήμα Ακτινοβολίας και Ραδιενέργειας του Ινστιτούτου είναι υπεύθυνο για τη

διεξαγωγή ελέγχων στα τρόφιμα και στο πόσιμο νερό.

Οι έλεγχοι αυτοί εντάθηκαν και επεκτάθηκαν σε περισσότερες περιοχές καθ’ όλη

τη διάρκεια του πολέμου. «Ελέχγουμε το πόσιμο νερό, το γάλα, τα φρέσκα φρούτα,

τα λαχανικά αλλά και τις ζωοτροφές. Μέχρι σήμερα δεν έχει καταγραφεί

ασυνήθιστη συγκέντρωση ραδιενεργών στοιχείων.

Η τελευταία φορά που ελέγξαμε το νερό στις περιοχές γύρω από το Κόσοβο ήταν

τον Ιούνιο του 2000 και το δείγμα δεν ήταν μολυσμένο», αναφέρει η κ.

Πάβλοβιτς. Συμπληρώνει όμως ότι «δεν μπορούμε δυστυχώς να κάνουμε μετρήσεις

μέσα στο Κόσοβο γιατί η κυβέρνηση μας απαγορεύει την είσοδο για λόγους

ασφαλείας. Είμαι σχεδόν σίγουρη πάντως ότι εκεί θα υπάρχει πρόβλημα. Το ίδιο

άλλωστε πιστεύω και για τις γεωργικές καλλιέργειες που αναπτύσσονται αυτή την περίοδο».

Γερμανοί, Ιταλοί και Ρώσοι ζητούν έρευνες από το ΝΑΤΟ

Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχουν χωριστές συσκέψεις αυτή την εβδομάδα

για να εξετάσουν τις ανησυχίες που έχει προκαλέσει η χρησιμοποίηση κατά τους

πολέμους στα Βαλκάνια βλημάτων με απεμπλουτισμένο ουράνιο, με επακόλουθο να

παρατηρούνται κρούσματα λευχαιμίας σε στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων.

Οι συσκέψεις αυτές πραγματοποιούνται καθώς το ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει ότι γνώριζε

για τις «ενδεχόμενες δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία των στρατιωτών από τη

χρήση βλημάτων απεμπλουτισμένου ουρανίου».

Το γερμανικό υπουργείο Άμυνας επιβεβαίωσε ότι το ΝΑΤΟ είχε στείλει

«προειδοποίηση το 1999, καλώντας τις ενδιαφερόμενες χώρες να πάρουν

αποτρεπτικά μέτρα».

Ο Γερμανός καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ συντάχθηκε με τους Ιταλούς πολιτικούς

που απαιτούν από το ΝΑΤΟ να ερευνήσει σε βάθος τις περιπτώσεις ασθενειών

στρατιωτικών της Συμμαχίας που έχουν υπηρετήσει σε περιοχές της πρώην

Γιουγκοσλαβίας.

Και ενώ το ΝΑΤΟ επιμένει πως οι κίνδυνοι από την ακτινοβολία του

απεμπλουτισμένου ουρανίου «είναι ελάχιστοι» και ότι «δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη

επιστημονική απόδειξη περί του αντιθέτου», υπενθυμίζεται σε τηλεγράφημα του

Ρώυτερ πως ούτε αμέσως μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ είχαν

παρατηρηθεί αυξημένα κρούσματα λευχαιμίας στους εργάτες τους πυρηνικού

εργοστασίου.

Γενικά απαιτείται να περάσουν ακόμα και 10-15 χρόνια προκειμένου να

διαπιστωθεί πόσοι έχουν επηρεαστεί από την ιονισμένη ραδιενέργεια.

Για τον λόγο αυτό, επισημαίνει ο εκπρόσωπος της Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Ντανιέλ Ταραντόλα, οι μέχρι τώρα μελέτες σε εργαστήρια νοσοκομείων του

Κοσσυφοπεδίου δεν έχουν δείξει αυξημένα κρούσματα λευχαιμίας ανάμεσα στον

αλβανόφωνο πληθυσμό της σερβικής επαρχίας. Προσθέτει όμως ότι δεν υπάρχει και

ακριβής πληροφόρηση για τα επακόλουθα από την έκθεση σε ακτινοβολία

απεμπλουτισμένου ουρανίου.

Οι αλβανόφωνοι αγρότες στο Κοσσυφοπέδιο αφήνουν τα κοπάδια τους να βόσκουν σε

λιβάδια που έχουν μολυνθεί από τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς με απεμπλουτισμένο

ουράνιο, προειδοποιούν οι σερβικές υγειονομικές υπηρεσίες από το Βελιγράδι.

Την ίδια ώρα αξιωματούχοι του ΟΗΕ αλλά και Ρώσοι έχουν ζητήσει να γίνει νέα

έρευνα γύρω από τις καρκινοπάθειες βετεράνων των βαλκανικών ειρηνευτικών

αποστολών.

Το ελβετικό υπουργείο Άμυνας θα επανεξετάσει την περίπτωση θανάτου Ελβετού

αξιωματικού που είχε υπηρετήσει στη Βοσνία το 1998 καθώς αυξάνεται ο θόρυβος

γύρω από τη χρησιμοποίηση βλημάτων με απεμπλουτισμένο ουράνιο.

Η ελβετική κυβέρνηση πάντως θεωρεί πως είναι σχεδόν απίθανο να οφείλεται ο

θάνατος ­ από λευχαιμία ­ του στρατιωτικού στο Βαλκανικό Σύνδρομο. Αλλά

διέταξε να γίνουν ιατρικές εξετάσεις στους περίπου 900 στρατιωτικούς που

συμμετείχαν σε ειρηνευτικές αποστολές στα Βαλκάνια.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Ιγκόρ Ιβανόφ ζήτησε επισήμως να γίνει έρευνα από

ανεξάρτητη αρχή, για τη χρήση από το ΝΑΤΟ βλημάτων με απεμπλουτισμένο ουράνιο,

στο Κοσσυφοπέδιο.

Στο πλαίσιο των διεξαγόμενων ερευνών στο Κοσσυφοπέδιο από την Παγκόσμιος

Οργανισμός Υγείας ανακοινώθηκε ότι δεν εκτιμάται αύξηση των κρουσμάτων

λευχαιμίας στο Κόσοβο μετά τον Ιούνιο του 1999.

Περίπου 500 Σέρβοι που παρέμειναν σε τοποθεσία βομβαρδισμένη με βλήματα

εξαντλημένου ουρανίου στη Νότια Σερβία υπεβλήθησαν σε ιατρική εξέταση «η οποία

δεν αποκάλυψε κάποια αλλαγή», ανακοίνωσε Σέρβος αξιωματούχος στο Βελιγράδι,

μετέδωσε το Τανγιούγκ.

«Χιλιάδες βλήματα με απεμπλουτισμένο ουράνιο εκτοξεύθηκαν» εναντίον της

τοποθεσίας εκείνης, κοντά σε ραδιοτηλεοπτικό αναμεταδότη στο όρος

Πλατσκοβίτσα, κοντά στην πόλη Βράνιε, σύμφωνα με τον Μίροσλαβ Σίμιτς, του

Δημοτικού Ινστιτούτου για την Προστασία της Υγείας.

Ο Σίμιτς δήλωσε ότι ενώ ενημερώθηκαν για τους κινδύνους, οι Αλβανοί κάτοικοι

του Μπρατόσελτσε παραβίασαν τον προστατευτικό κλοιό και άφηναν να βοσκήσουν τα

κοπάδια τους στη μολυσμένη τοποθεσία.

«Μολονότι δεν καταγράψαμε τώρα αυξημένη ακτινοβολία, πρέπει να απολυμανθούν το

συντομότερο οι τοποθεσίες» στη Νότια Σερβία, όπου περίπου 400.000 άνθρωποι

είναι εκτεθειμένοι σε έναν πιθανό κίνδυνο ακτινοβολίας, όπως και η πανίδα και

η χλωρίδα και ο υδροφόρος ορίζοντας, δήλωσε ο Σίμιτς στο Τανγιούγκ.

Θύμα και στον Καναδά

Στον Καναδά, ο 39χρονος γιατρός, Ρέζα Μεχράν, που συμμετείχε σε επιχειρήσεις

στη Βοσνία, πιστεύει ότι έχει νοσήσει από το Σύνδρομο των Βαλκανίων. Έπειτα

από δύο πολύμηνες αποστολές στην περιοχή, το 1993 και το 1996, προσβλήθηκε από

λευχαιμία και στη συνέχεια από καρκίνο των οστών.

Εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας του Καναδά τόνισε ότι δεν έχει αποδειχθεί πως

«σχετίζεται ο χρόνος που βρέθηκε ο γιατρός στη Βοσνία με την εμφάνιση της

ασθένειάς του».